Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Iets ter opheldering der Aanmerkingen van den Recensent van het tweede Deel der Verhandelingen en Redevoeringen van den Heer J.H. van der Palm, met betrekking tot hetgene zijn Hooggel. zegt, bladz. 130, over de Inleiding van wijlen Hendrik Albert Schultens voor deszelfs Vertaling van het Boek Job, en over deszelfs al daar voorgesteld gevoelen nopens de onechtheid der twee eerste Hoofdstukken van dat Boek.

Volgens mijne eigene begeerte, en volgens de begeerte tevens van wijlen den Heer schultens op zijn doodbed,

[p. 667]

gelijk uit mijne voorrede voor het bovengenoemde werk, bladz. VI, blijken kan, de uitgave van hetzelve zullende aanvaarden, ontving ik, op mijn verzoek, van wijlen Mevrouw de Weduwe schultens, de stukken, welke de Heer schultens bij zijn leven tot de uitgave der vertaling van het boek Job had gedacht te gebruiken, te weten: 1) de vertaling met de aanmerkingen van Hoofdst. III tot XXVIII, 2) eenige Latijnsche aanteekeningen over dat boek, 3) eene Latijnsche inleiding op hetzelve. Gelijk ik nu somtijds van deze Latijnsche aanteekeningen gebruik gemaakt heb in het aanhangsel van eenige taal- en oordeelkundige aanmerkingen, bij dit werk door mij gevoegd; zoo dacht ik ook vrijheid te hebben om gebruik te maken van de Latijnsche inleiding, welke mij met en bij de andere stukken werd overgezonden, zonder dat mij zelfs de geringste wenk werd gegeven, dat dezelve, gelijk de Heer van der palm zegt, uit oude papieren was te voorschijn getogen, reeds lang door den Schrijver als een werk van zijne vroege jeugd ter zijde gelegd. Ik kon dan reeds daarom van deze inleiding toen zulke gedachten niet hebben, als er de Heer van der palm van heeft, maar moest haar natuurlijk houden voor iets, hetwelk schultens zelf niet ongeschikt geoordeeld had om er bij eene uitgave eenig gebruik van te maken. Ja, dat het geenszins zulk een door hem zelven ter zijde geschoven stuk van zijne vroege jeugd, maar in tegendeel een voortbrengsel was van zijnen rijperen, mannelijken leestijd, blijkt duidelijk uit eene aanhaling, welke men er in vindt van de Nederlandsche vertaling des oorspronkelijk Hoogduitschen werks van h. sander, het boek Job ten algemeenen gebruike, welke in het jaar 1783, het vier en dertigste van schultens leven, is uitgegeven, en dus zeker niet in deszelfs vroege jeugd. De reden nu, waarom ik deze inleiding, vertaald, voor het werk geplaatst heb, was, omdat dezelve ten grooten deele was ingerigt ter verdediging der oudheid van het boek Job, en voornamelijk ook, omdat schultens er vrij uitvoerig de gronden in opgaf van zijn gevoelen omtrent de onechtheid van het eerste en laatste historische gedeelte van dit Bijbelboek, waaromtrent ik liefst zijne eigene woorden wilde geven, dewijl ik er toen reeds zelf aan twijfelde; gelijk ik er thans reeds sedert lang eenstemmig met den Heer van der palm over gedacht heb.

[p. 668]

Maar was dit dan werkelijk het gevoelen van schultens, in den rijpen leeftijd zijner kennis en wijsheid? Dit is eene vraag, waarop het hier voornamelijk aankomt. De Heer van der palm schijnt dit, zoo al niet te ontkennen, ten minste in twijfel te trekken, wanneer hij zegt, bladz. 131: ‘Al hebben wij hier niet het gevoelen van schultens in den rijpen leeftijd zijner kennis en wijsheid, toen hij het grootste deel van Jobs gedicht vertaalde, het heeft zich nu echter in het bezit van zijnen naam gesteld.’ Doch ik moet hierop aanmerken, dat schultens, volgens het pas door mij gezegde, dit gevoelen nog aankleefde ten minste in zijn vier en dertigste levensjaar welke leeftijd toch buiten allen twijfel wel mag worden gehouden voor den rijpen leeftijd der kennis en wijsheid van elk eenen, die ooit op den naam van een kundig en wijs man aanspraak maken kan, en vooral van eenen man, als schultens was, die zich reeds in zijne vroege jeugd zeer vele schatten van kennis en wijsheid vergaderd had. En hoe natuurlijk zoude men ook mogen denken, dat, indien hij, sedert dien tijd, te dezen aanzien van gedachten veranderd was, hij ook de twee eerste Hoofdstukken zoude vertaald hebben? Althans mij is nooit iets van zulk eene verandering gebleken. Het is zoo; de Heer schultens heeft het onsterfelijk werk van herder over de Hebreeuwsche Dichtkunst, waarin het tegenovergesteld gevoelen verdedigd wordt, niet aangehaald: doch dit kan evenzeer ten bewijze strekken, dat herder, hoe hoog ook anders door hem geschat, hem in dit stuk niet overtuigd heeft, als dat dit werk toen nog niet, gelijk de Heer van der palm denkt, tot zijne kennis gekomen was. Hoe dit zij; het door mij gezegde toont genoegzaam, dat het opgemeld gevoelen geenszins slechts het gevoelen van zijne vroegere jeugd, maar tevens ook van zijnen mannelijken leeftijd geweest is. Ook zie ik even weinig, als de Recensent, hoe dit gevoelen hem eenigzins zoude hebben kunnen tot oneer strekken; vooral, daar het overeenkwam met dat van zijnen onsterfelijken Grootvader.

Ik vond mij verpligt om mij hierover eenigzins breeder uit te laten; dewijl het mij even diep grieven zoude, te boek te staan als iemand, die meer of min de eer van mijnen onvergetelijken Vriend zou benadeeld hebben, als de Heer van der palm zegt, dat het hem grieft, dat men deze inleiding voor deszelfs vertaling van Job gevoegd heeft.

h. muntinghe.