Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

1. Beknopte Aardrijks- en Geschiedkundige Beschrijving der Provincie Groningen. Door H. Kremer, Schoolonderwijzer te Zuidhorn. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1818. In gr. 8vo. 181 Bl. f 1-:-:
2. Het Distrikt van Sluis in Vlaanderen, beschouwd in deszelfs wording, natuurlijke, burgerlijke en zedelijke gesteldheid. Door J. Ab Utrecht Dresselhuis, Christenleeraar bij de Hervormden aan de Hoofdplaat. Te Middelburg, bij S. van Benthem. 1819. In gr. 8vo. 162 Bl. f 1-10-:

Wij achten het een bijzonder voorregt van den tegenwoordigen tijd, dat kundige mannen zich verledigen met de beschrijving dier provinciale gedeelten onzes Lands, alwaar zij wonen, en dus gelegenheid hebben tot eigene aanschouwing en toegang tot zoodanige archiven, die hier en daar voorhanden zijn. De beide alhier aangekondigde geschriften zijn tot het verklaarde oogmerk zeer dienstig.

Het eerste, zijnde een Prijsschrift op de door de Commissie van Onderwijs voor de Provincie Groningen gedane Uitschrijving, met toewijzing van een' gouden Eerpenning en twintig Dukaten, behelst, in drie Hoofdstukken, eene algemeene beschrijving, ten opzigte der verdeeling, grenzen, wateren, dijken, sluizen, gronden, voortbrengselen, breedte, lengte en grootte, luchtgesteldheid, landaard, bevolking, beschaving en zeden; voorts, de korte geschiedenis der oude gesteldheid, bevolking, oorlogen en toestand, tot op den tegenwoordigen tijd, en eene bijzondere of plaatselijke beschrijving der Stad en Ommelanden, die met elkander de provincie uitmaken. Daarna volgt eene tabellarische opgave der kwartieren Groningen, Appingedam en Winschoten, met een behoorlijk Register en beknopt Kaartje.

Voor zoo ver wij hebben kunnen nagaan, is dit stuk voor-

[p. 622]

treffelijk bearbeid, en wij mogen ons gerustelijk verlaten op het goedkeurend oordeel der Commissie, welke nog uit een tweetal andere met zilver bekroonde geschriften eenige bijzonderheden ter voltooijing aan den Schrijver heeft medegedeeld.

Het tweede stuk, wegens Sluis in Vlaanderen, behandelt, almede in drie Afdeelingen, de natuurlijke, burgerlijke en zedelijke gesteldheid van dit Distrikt, en dus de ligging, gedaanteveranderingen, bedijkingen, gronden, enz.; de geschiedenis, den handel, fabrijken, landbouw en verdere middelen van bestaan; en eindelijk, de gesteldheid der inwoners, den Godsdienst, en de zedelijke en verstandelijke beschaving.

Ook deze behandeling van zaken kenmerkt zich door eene gegronde kennis, juiste voordragt en welgewikt oordeel. Dit straalt bijzonderlijk door in de treffelijke verdediging van deze landstreek tegen de aantijgingen wegens hare ongezondheid, welke door den Schrijver te regt aan onkunde worden toegeschreven. Ook met veel genoegen lazen wij des Leeraars gunstige getuigenis omtrent de Godsdienstige verlichting en verdraagzaamheid, en tevens omtrent de heerschende goedwilligheid der ingezetenen.

Beide geschriften zijn niet wel vatbaar voor eenig uittreksel tot eene proeve; beide hebben zij aanspraak op een gunstig vertier, ook bijzonderlijk ten dienste der Scholen voor het vak der Aardrijkskunde, en vooral voor de kennis van ons eigen Vaderland. Hartelijk wenschen wij, dat de Commissiën van Onderwijs even werkzaam zullen zijn, om ons met de nog ontbrekende provinciale beschrijvingen van Gelderland, Utrecht, Vriesland en Zuid-Holland te voorzien, gelijk wij die nu reeds van Overijssel, Groningen en Noord-Holland bezitten.