Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Verhandelingen over de beste Leerwijze op de Latijnsche Scholen. Uitgegeven door de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1818. In gr. 8vo. 190 Bl. f 1-16-:

Niemand, der zake maar eenigzins kundig, zal deze prijsstoffe onbelangrijk vinden. De Latijnsche scholen toch moeten den grondslag leggen van alle geleerdheid, wetenschap, smaak en oordeel, bij diegene, welke bestemd zijn, om hunnen medeburgeren tot onderwijzers, voorspraken en bestuurders te verstrekken; en men erkent vrij algemeen, dat dezelve hier te lande niet staan op gelijke hoogte van volkomenheid, als het lagere schoolwezen. Des te meer verblijden wij ons, dat niet minder dan drie verhandelingen, ter beantwoording, waardig bevonden werden bekroond en gedrukt te worden. Elk kan nu ook naar zijne zinnelijkheid kiezen, en, wanneer de voorslagen van den een' hem toeschijnen al te ver te liggen buiten den weg, tot hier toe door hem bewandeld, zich aan den anderen houden.

Dit zal misschien met velen het geval zijn, ten aanzien van het eerste stuk, met goud vereerd. Hetzelve toch is geheel iets anders dan de kaart van de gewone hoofd- en zijpaden, welke men de jeugd pleegt langs te voeren tot .... de Akademie en het verstaan der professorale voorlezingen. Het is eene levendige en uitlokkende schilderij - eener denkbeeldige wandeling door de heerlijke dreven van Latium en Hellas, waarbij men al loopende leert loopen, en met de kennis der taal tevens die der geschiedenis, der zeden, der gebruiken, der denkbeelden, en al wat Grieksche of Latijnsche oudheid heet, opzamelt en zich eigen maakt. Inder-

[p. 569]

daad, men behoeft deze verhandeling slechts te lezen, om warm te worden, om te wenschen: o, ware ik zoo opgeleid! of kon het nog worden! en dus inzonderheid voor zijne kinderen iets dergelijks te verlangen. Voorzeker, het zou niet kunnen missen, dat zij, indien maar eenigzins welgeaard, terstond liefde voor het onderwijs, liefde voor de oude letteren, en voor al het schoone en goede, daar zoo rijkelijk verspreid, opvatteden en als indronken. De vraag is slechts, of het geschetste in allen deele uitvoerlijk zij - of de Schrijver, niet praktikaal bekend met het schoolonderrigt en van tamelijk jeugdigen ouderdom, zich niet hebbe laten wegslepen door denkbeeldige ontwerpen - of het aantal, het verschil en vooral de traagheid van verstand en hart bij sommige der leerlingen de zaak niet onmogelijk make. Wij matigen ons hieromtrent geene beslissing aan. Zeker is het, dat er in den onderwijzer zelven veel vereischt wordt, om volkomen zoo te onderwijzen, als men hier verlangt. Maar is het niet de taak zijns levens? eene aangename, vereerende, nuttige taak, zich aldus te bewegen in dien oceaan van kundigheden, door de oudheid opgeleverd, ten einde anderen als met dit geurig vocht geheel te doortrekken? Dan, laat de schilderij van den voortreffelijken Schrijver ook onder de idealen behooren, wij verheugen ons niet te minder in derzelver bestaan; opdat men poge hetzelve althans te naderen, en zoo menigen heerlijken trek uit hetzelve te ontleenen. Wij vertrouwen, dat de ware liefhebber der ouden dit te eer doen zal, omdat 's mans gansche leergebouw, (indien wij zoo eens met onze Duitsche broeders mogen spreken) ten aanzien der stoffe zoowel als vorm, zoo veel antieks doet kennen. Ja, van assen moge al geen Rector, noch zelfs Professor zijn, gekweekt in de school - neen, in de lusthoven van Plato en Cicero, is hij, naar ons oordeel, volkomen bevoegd, om over alles, wat het onderwerp betreft, ook aan meesters lessen te geven.

De verhandeling van den geleerden terpstra deelt welligt in het lot, van zoo geheel gaaf niet gevolgd te kunnen worden. De reden is, dat hij het onderwijs in de Grieksche taal aan dat in de Latijnsche taal laat voorafgaan. Dit geschiedt toch tot hier toe, zoo veel wij weten, op geene enkele school. En zekerlijk moeten hiervoor goede redenen bestaan, daar men het anders over het meer natuurlijke en

[p. 570]

gepaste van deze orde genoegzaam schijnt eens te zijn, en het zeker krachtig zou medewerken, om grondige kennis in de eene zoowel als de andere taal te bevorderen, daar het Latijn volstrekt niet mag verwaarloosd worden, wil men de Akademie bezoeken, en met vrucht op dezelve verkeeren. Misschien hapert het aan de lagere onderwijzers, of liever aan den ouden vorm, die zoo gemakkelijk niet om te keeren is, of ook nog aan iets anders. Hoe het zij, ook dit stuk is oordeelkundig geschreven, en kan den onderwijzers een aantal nutte wenken en voortreffelijke aanwijzingen verschaffen.

De derde plaats wordt door den verdienstelijken bakker ingenomen, wiens stuk beknopt is en het naast aan den gewonen weg blijft; doch zoo, dat het goede aanwijzing geeft, om langs denzelven tot het ware doel te geraken. Misschien kan het eenigermate tot den platten grond verstrekken, waarop, met behulp der bouwstoffen, door van assen en terpstra geleverd, een algemeen bruikbaar en schoon geheel kan opgetrokken worden. Bij dadelijk verschil van gevoelen, moge eigen oordeel kiezen.