Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

De kleine Emigrant en andere Verhalen uit de Geschiedenis van onzen Tijd, door den Schrijver der drie Jaren van Rampspoed. Niet vertaald. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1818. In gr. 8vo. 310 Bl. f 3-12-:

Wij zien op het titelvignet den kleinen emigrant in zijn schommelend wiegje, zoo als hij daar op het ijs van een onzer vaderlandsche meren, in den winter van 1794 en 1795, door een paar arme maar brave lieden, gevonden wordt, die, zelve kinderloos, hem als hun eigen kind opvoeden; en nooit ware hij voor iets anders, dan het kind van hunne overledene bloedverwante, gehouden, ware hij niet, door de neuswijsheid van den schoolmeester, (die er een woord van vernomen moet hebben) aan het uitvragen zijner pleegmoeder, en met zekere portefeuille bekend geraakt, die met eenige

[p. 490]

onbekende, welligt toover-papiertjes, gevuld was, en ware hij niet door kinderlijke nieuwsgierigheid gedrongen, om eens behendig zoodanig papiertje te ontsutselen, en door een speelkameraadje uit te vorschen, of daardoor ook iets van zijne ouders blijken kon. Ongelukkig was daarvan het gevolg; want de vader van het meisje, eene Engelsche banknoot herkennende, gaf de zaak aan bij den Regter, waardoor de goede ouden in verdenking vielen van kinderroof, diefstal, en misschien wat ergers nog. Zij geraakten echter op vrije voeten; en, 't geen wederom gelukkig was, de kleine Emigrant kwam nu, met den bij hem gevondenen rijkdom, onder voogdij, en in het gezin van eenen braven en verstandigen opvoeder, wiens pogingen ook volkomen gelukten; zoodat hij, niettegenstaande de tiersering der Hollandsche fondsen, tot welker aankoop men de banknoten schijnt besteed te hebben, naar de Hoogeschool bevorderd werd, met het uitzigt op een huwelijk met 's mans regt beminnelijke dochter. Hier, echter, was hij bijna door eene Fransche Sirene verstrikt, aan welke hij wel ontsnapte, maar, helaas! niet dan nadat hij zijn geheim had verklapt; waarvan 't gevolg was, dat hij weldra onder de Fransche Douaniers door eenen gewaanden vader, met zijn goedje, werd opgeëischt. Deze schurkerij werd echter ontdekt; dan, ten gevolge der wraak van dien deugniet, moest onze held als guarde d'honneur voor napoleon optrekken. Nu ontmoette hem allerlei, en zijn voor het vrouwelijk schoon wat al te gevoelig hart bleef juist zijner Hollandsche liefste niet al te getrouw. Deze vernam het, en het had haar bijna den dood gedaan. Daarna had een rijke neef uit de Oost welligt ook hare eerste liefde doen wankelen, bijaldien onze held niet juist nog in tijds ware teruggekomen. Hoewel hij nu op zijn omzwerven zijnen wezenlijken vader gevonden en herkend had, en ontdekt, dat moeder en bediende, met hem in zijn wiegje, den vooruitgereisden vader, een groot en genadig Fransch Heer, in diens vlugt naar Engeland bij den inval der Franschen in Holland, hadden moeten volgen, en waarschijnlijk waren verongelukt; hoewel hij dit, zeggen wij, had ontdekt, nam hij echter het verstandig besluit, deze ontdekking voor zich te houden, en terug te keeren naar zijne waardige Hollandsche vrienden en weldoeners; en hij geniet nu in de armen zijner hem getrouw geblevene geliefde

[p. 491]

het gelukkige leven van den werkzamen en gerusten middelstand. En deze zijne welberadene keuze zij dan ook voor iederen Lezer, al is hij niet in zoodanig een zonderling geval, eene heilzame les; terwijl men overigens ook, door geheel dezen kleinen Roman, vele nuttige, waarschuwende en aanwijzende wenken, van allerlei aard, zal aantreffen, die der behartiginge overwaardig zijn.

De andere Verhalen zijn korter, en drie in getal. - Jakob bij laban; namelijk een hedendaagsche Jakob en Laban en Rachel, waarbij echter geene Lea komt. De Laban is een rijke boer in het Oldambt; en de jonge, aanzienlijke Heer, die zich als boerenknecht vermomde, en, zonder dat Laban het wist, om zijne Rachel diende, leeft nu met zijne Rachel gelukkig, als beschaafd en aanzienlijk landman. Het stukje is niet onaardig, en zal de aanwijzing ten doel hebben, dat wezenlijke beschaving, ook in wijze van leven en genot, niet onmogelijk is, noch ook al te zeer behoeft af te steken bij het vereischte tot den akkerbouw, onder den rijken boerenstand. - De ijsgang. Een vondeling, bij eene overstrooming liefderijk door eenen kinderloozen Dorppredikant opgenomen, en door diens nalatenschap in staat tot de studie, ontdekt, bij toeval, zijne wezenlijke, geringe en arme ouders, die, omdat zij den dood van dit hun kind niet konden bewijzen, en tot het verzorgen van eenen plaatsvervanger onvermogend zijn, vervolgd werden van wege de Conscriptie, onder den Franschen dwang. Zich wijsselijk niet ontdekkende, om zelve niet nutteloos wederom te moeten afdalen tot den geringeren stand, redt hij hen heimelijk uit dit ongeval, met opoffering van geheel zijn vermogen en uitzigt. Zijne plotselinge armoede bragt hem in verdenking; en nu ontviel hem ook de hoop op zijne geliefde. Deze, echter, kwam, door een gelukkig toeval, der waarheid op 't spoor, en door hare ouders werd hij nu in staat gesteld tot studie en huwelijk. - De nieuwe ariadne. Mejufvrouw Lize, eene Predikantsdochter, op een der kleine eilanden onzer vaderlandsche zeekusten, redde eenen knappen Engelschman, bij toeval daar achtergebleven, van de Fransche nasporing, huwde hem eindelijk, en het paartje leefde als herder en herderin, op een nog kleiner eilandje, eenzaam en vergeten. Gelukkig ook; tot dat het den jongen Lord toch wat te eenzelvig en vervelend werd, waarom hij zijne kans

[p. 492]

eens waarnam, om met een Engelsch schip, dat het toeval daar bragt, te ontsnappen. De verlatene ontdekte het spoedig, en zwierf wanhopend met haar bootje op zee, ( en daarom zal zij Ariadne heeten;) gelukkig echter, want het schip was verbrijzeld, en zij redt nu haren man, die daar in de Noordzee zwom; en de verzoening was, bij zulk eene redding, spoedig getroffen. Gelukkig al verder werden de gelieven naar de Schotsche kusten gedreeven; en de edelmoedige ouders van den man, het meisje regt doende, bevestigden het huwelijk.

De Letteroefenaars maken ditmaal geene aanmerking; en meenen, dat onze jonge lieden den kleinen Emigrant, met zijnen appendix, in een uur van uitspanning, met leerrijk genoegen zullen lezen.