Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 458]

Leerrede, over het heil eener gelukkige vereeniging van Gemeente en Leeraar. Door Martinus Stuart, ter viering van zijnen vijf-en-twintigjarigen Dienst, als Leeraar in de Remonstrantsch-Gereformeerde Gemeente te Amsterdam. Te Amsterdam, bij Ten Brink en De Vries. 1819. In gr. 8vo. 56 Bl. f :-11-:

Het was wel te verwachten, dat de Heer stuart den vijf-en-twintigsten verjaardag van zijnen predikdienst in zijne tegenwoordige Gemeente tot eenen feestdag verheffen, en een duurzaam gedenkteeken zou stichten van het zeldzaam geluk, dat hem mogt gebeuren. Aan deze verwachting heeft zijn Eerw. ook voldaan door het uitspreken en uitgeven van deze Leerrede. Wij verheugen ons hierover met zijne Gemeente en met allen, die belang stellen in zijn dienstwerk; want wij gevoelen en erkennen volmondig de taal van den diepgetroffen en dankbaar verrukten man, wanneer hij zegt: ‘Alles, inderdaad, moest medewerken, om dit tijdperk hoogstbelangrijk te maken voor den nadenkenden geest en het gevoelige hart, een tijdvak sluitende, hetwelk een zoo aanzienlijk deel van het menschelijk leven, dat voorzeker mijner volkomene levenskracht, mag heeten; hetwelk tevens meer, dan een achtste gedeelte van het bestaan dezer Kerke uitmaakt, en in hare geschiedenis belangrijker, dan haar geheel vorig aanzijn, moet genoemd worden.’

Als gedenkstuk voor de Gemeente, voldoet deze Leerrede, onzes oordeels, volkomen aan haar oogmerk: want zij is eene levendige teekening van den grooten zegen, gedurende zoo veel jaren in voor- en in tegenspoed gesmaakt; zij spreekt de taal van het erkentelijk gemoed voor betoonde liefde, en behelst de hartelijkste opwekkingen ter bevestiging van het gesloten verbond. Voor dit bepaald oogmerk heeft de Heer stuart de-

[p. 459]

zelve opgesteld; doch het algemeene van het onderwerp, daarin behandeld, en de wijze, waarop dit is geschied, maken haar, in ons oog, tot een modèl voor zulke feestredenen. Gemeenlijk, toch, behelzen zulke stukken niet veel meer, dan een beknopt verhaal van het merkwaardige, in zulk een tijdsverloop voorgevallen, alleen belangrijk voor de genen, die in onmiddellijke betrekking staan tot den spreker. Hier, echter, vinden wij een onderwerp behandeld, dat op zichzelve reeds belang moet wekken; ‘het heil eener gelukkige vereeniging van Gemeente en Leeraar.’

De tekst kon uit den aard der zake niet veel meer, dan motto, zijn. De lofspraak van Paulus tot zijne geliefde Thessalonicensen: (1. II: 20.) Gij zijt mijne blijdschap en kroone! geeft den Leeraar aanleiding, om met een enkel woord te gewagen van ‘de Apostelzaligheid met eene Gemeente, vol geloof en liefde en hope,’ en vervolgens den geest ‘onverdeeld te vestigen op dat heil eener gelukkige Gemeente- en Leeraar-vereeniging in het algemeen.’ Dit wederzijdsch genot voor de Gemeente en den Leeraar wordt onderscheidenlijk beschouwd, 1^o. in derzelver algemeene betrekking ter plaatse der openbare stichting, 2^o. in derzelver bijzondere betrekking van godsdienstig onderwijs en huisselijken troost, 3^o. in derzelver allernaauwste betrekking van persoonlijke vriendschap. Deze punten worden vervolgens, in den bekenden trant van den welsprekenden stuart, duidelijk ontwikkeld en met kracht en nadruk voorgesteld; terwijl de gloed der zuiverste verrukking over alles is verspreid, - van eene verrukking, welke alleen het deel kan worden van het hart, dat den geschetsten zegen uit eigene ondervinding heeft leeren kennen. Hierop volgt eene korte, maar zaakrijke en hartelijke vermelding van alle de merkwaardige bijzonderheden, welke in het afgeloopen tijdvak, zoo ten aanzien der Gemeente, als in den kring van den Leeraar, zijn voorgevallen, benevens korte toespraken tot deszelfs Ambtgenooten en Kerkeraad.

[p. 460]

Achter de Leerrede is gevoegd: ‘Openbare hulde aan de wederliefde, bij deze gelegenheid mij betoond;’ behelzende een verslag van hetgene deze feestviering nog meer heeft opgeluisterd. Hier vinden wij de beschrijving van een' broederlijken maaltijd, door de Opzieners der Gemeente bij die gelegenheid gegeven, de vermelding der liefdeblijken, door den Kerkeraad en andere hoogschatters van den feestvierenden Leeraar aangeboden, en de verzen, door zijne Vrienden hem toegezongen. Dit verslag is uit den aard der zake een weinig bontkleurig; maar het onderscheidt zich insgelijks door denzelfden warmen toon van dankbare erkentenis, die in de geheele Leerrede spreekt. Welligt zullen sommigen vinden, dat de Heer stuart in dezen zijn eigen Lofredenaar wordt; doch deze bedenking verdwijnt, naar ons gevoel, dadelijk, wanneer men zich maar eenigzins in de verrukte stemming van het dankbaar gemoed weet te verplaatsen, waarvoor elke kleinigheid dierbaar, en waarvoor het vermelden van dezelve behoefte is, terwijl daarenboven een stuart voor zichzelven de loftrompet niet behoeft te steken.