Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 453]

Boekbeschouwing.

Geschiedenis der Menschheid naar den Bijbel, door Herman Muntinghe. XI Deelen.

(Vervolg van bl. 423.)

In het tweede Tijdperk vinden wij in Noach met de zijnen weder op nieuw bewoners en bevolkers der aarde, en in den pas verleden zondvloed lag rijke leering; gelijk God ook wederom terstond de noodige verzekeringen en aanwijzingen gaf. De ware Godsdienst bleef in het huisgezin van Noach bewaard; en de nieuwe maatschappij werd wederom geregeld gelijk die in het eerste tijdvak. Wetten werden er gegeven ter bewaring van goede en menschlievende gevoelens, en de verordening der bloedwraak was, juist tot dit einde, in die tijden, zeer doeltreffend.

Noach's ark doet reeds eenige, voor die tijden aanmerkelijke, kennis van meetkunst en evenredigheid vooronderstellen, welke nu wel verder konde toegepast worden. Ook was Noach in de gelegenheid geweest, te vorderen in kundigheden rakende het rijk der dieren. Eindelijk was 't voornamelijk de akkerbouw, waarop Noach zich toelegde, en waarin hij boven 't vorige tijdperk veel vooruit had. Het vermenigvuldigend geslacht wilde bij elkander blijven. Het bouwde (en had dus reeds eenige kennis aan het bouwen bij wijze van metseling) eene hooge piramide, ten middelpunt van vereeniging. God gaf door een vreesselijk onweder zijn mishagen aan dit werk te kennen. Het werd gestaakt; de menschen verwijderden zich van elkander, en nu ontstonden, zeer natuurlijk, de onderscheidene talen. - Die in de vlakke, vruchtbare velden van Babel bleven wonen, hadden iets vooruit, dat hen tot eenige sterre-

[p. 454]

kundige opmerkingen bragt. Maar zij, die zich afzonderden, gingen meer achteruit dan voorwaarts.

Eerst na de verstrooijing van het menschelijk geslacht vinden wij den grondslag gelegd van een, eigenlijk gezegd, Koningrijk. Nimrod maakte zich verdienstelijk bij zijne tijdgenooten, en won door zijne dapperheid hunnen eerbied en hunne erkentelijkheid, waarvan het nog niet bewezen is, dat hij misbruik gemaakt hebbe. - Wijders gewaagt de H. oorkonde van de eerste beginselen des Assyrischen rijks. Aangaande Assur is alles onzeker; en de Grieksche schrijvers zijn, met hunne verzieringen aangaande de pracht van het Assyrisch rijk, de ontrouwste gidsen.

Het menschdom had velerlei kundigheden uit de oude wereld overgehouden; echter hebben wij in allen opzigte slechts aan kleine beginsels te denken. Hoe meer van 't middelpunt echter verwijderd, hoe meer achteruitgegaan in beschaving; schoon klimaat enz. onderscheid veroorzaakte. De volken deelden elkander ook kundigheden en ondeugden mede.

De Godsdienst bleef nog zinnelijk, gelijk de taal des verhaals genoegzaam aanwijst, en ontaardde in dit tijdvak reeds bij sommigen in afgoderij. Bij eenigen werd het voorouderlijk onderwijs vergeten. Anderen bemoeiden zich met zulke dingen 't meest, die wel het verstand oefenden, maar niet het hart vormden. Bij eenigen nam ruwheid en wellust de overhand; dan, met dat al, bleef er nog schaduw van den ouden Godsdienst over. Maar voor hen, die achteruit gingen in beschaving, was, bij 't aanschouwen van het groote en ontzettende, waarvan de oorzaak onbekend was, de overgang tot het geloof aan hoogere wezens, schoon minder dan de opperste God, natuurlijk. Men vergoodde verdienstelijke menschen, en eerde de afgestorvenen ook uit vrees. De schoonheid der sterren leidde tot derzelver aanbidding. De taal dier eeuwen bragt misvatting voort; te meer, daar zij met persoonsverbeeldingen vervuld was. Eindelijk werden, bij gebrek van

[p. 455]

letteren, Goddelijke zaken afgebeeld. Dit alles, gepaard met het vrij algemeene denkbeeld aangaande het bestaan van menigerlei, op de wereld invloed hebbende, wezens, kon hen, die eenmaal van de zuivere denkbeelden waren afgeweken, ligt tot afgoderij brengen; en deze is gepaard met onwaardige denkbeelden en gezindheden, die zich dus met haar uitbreiden, weshalve God haar bovenal moest tegengaan. [Hiermede eindigt het eerste Deel.]

[Het tweede Deel behelst het eerste Hoofddeel van het derde Tijdperk, van Abraham tot op Mozes.]

Dit Tijdperk is in de geschiedenis der menschheid zeer belangrijk, uit hoofde dat Abraham en zijn geslacht in hetzelve valt.

Naar mate de menschen meer in geregelde maatschappijen begonnen te leven, werd de akkerbouw volmaakt, en had ook nu voordeeligen invloed op de beschaving der volken, bij welke zij eenigzins in bloei was. Alle verordeningen strekten te zijner bevordering. Ook de veehoederij vinden wij in dit tijdperk veel verder uitgestrekt. Men vindt rijke herdersvorsten. Schapen, kemels en geitenbokken werden 't meest geteeld. Ossen en ezels waren noodig tot den akkerbouw. Men verbouwde boomen en tuinvruchten. De jagt, noodzakelijk toen de aarde nog minder bewoond was, was echter ook nu nog eene beminde bezigheid, ten gevalle van den keuriger' smaak. In Mozes wetten omtrent de jagt straalt de hoogste menschelijkheid door. Ook vindt men in dit tijdvak eenige sporen van de visscherij. In de toebereiding der spijzen waren eenige aanmerkelijke vorderingen gemaakt; aangaande die van den wijn is weinig opgeteekend, en die van de olie was zeer eenvoudig. Men verstond het spinnen, weven, naaijen, verwen en wasschen der kleedingstukken, en legde voorraad van levensmiddelen voor de toekomst op. Met dit alles ging de staat der uitwendige beschaving den trap der kindschheid nog niet te boven. Overeenkomstig dezen, waren ook de vorderingen in andere,

[p. 456]

meer tot veraangenaming des levens behoorende, kunsten. Nog was het bewonen van tenten en bergspelonken, zelfs onder voorname mannen, niet ongewoon; echter vindt men, reeds in het eerste gedeelte van dit tijdperk, van steden, die echter weinig beteekenden, gewag. In Egypte, daarentegen, was men verder in de bouwkunde gevorderd. De kunstbearbeiding der metalen had hare voortgangen gemaakt; en ten tijde van Job en Mozes vindt men, voor het eerst, melding van de edele gesteenten en derzelver kunstbewerking. De ontdekkingen aangaande de mijnen en derzelver bearbeiding waren uitgebreid. De kunst, om afbeeldsels te vervaardigen, was ruw en smakeloos, en werd bij de Israëlieten, door hunnen Godsdienst, niet begunstigd. De handel werd reeds door middel van toegewogen zilver gedreven. De waarde van het glas stond met die van het goud gelijk. Zang en dicht- en toon-kunst waren bij de Egyptenaren niet in aanzien; maar in Abraham's geslacht vindt men sporen van vordering in dezelve. De dichtkunst werd zelfs reeds eene afzonderlijke kunst, en was bij de Hebreërs in eenen goeden staat, gelijk uit vele bijgebragte voorbeelden blijkt: de Arabische van dien tijd kan alleen uit het boek van Job beoordeeld worden, [hetgeen wij dus hier ook naar deszelfs inhoud ontleed vinden, gelijk te voren de stalen uit de Hebreeuwsche dichtkunst.] De geschiedenis van Bileam is een overblijfsel der Syrische poëzij. [Ook deze wordt beschouwd; maar de Hoogleeraar wil zich niet tot eenige verklaring van haar, als geschiedenis, inlaten.] De schrijfkunst - waarvan de juiste staat niet met zekerheid kan worden opgegeven - was althans niet zeer algemeen onder de Hebreërs, zoo min als onder andere volken. Maten en gewigten bestonden reeds: derzelver verhouding tot de onze is niet te bepalen; maar de naauwkeurigheid der wetgeving van Mozes daaromtrent duidt eenen aanmerkelijken graad van beschaving aan.

Daar tot de beoefening der wetenschappen rijper

[p. 457]

oordeelskracht, beproefder ondervinding enz. wordt vereischt, dan men bij de oudste volken verwachten kan, zoo is daarvan ook in eene Geschiedenis der Menschheid naar den Bijbel slechts weinig te zeggen.

De grondslagen, echter, van meer dan ééne voortreffelijke wetenschap worden, in dit tijdperk reeds, bij de Egyptenaren gevonden.

In het boek van Job vindt men blijken van vordering in de sterrekunde. De tijdrekenkunde was in deze vroegste tijden ten uiterste gebrekkig en onzeker. In de rekenkunde had men het ten minste zoo ver gebragt, als in het dagelijksche leven te pas kwam. In de meetkunde verschijnen de Israëlieten als vrij bedreven, en de Egyptenaren waren er waarschijnlijk ver in gevorderd. Om de aardrijkskunde bekommerde men zich niet veel, noch had men het ook noodig. Van de natuurkunde schijnen de Egyptenaars iets, schoon toch niet veel, geweten te hebben. Naderbij ligt den mensch de natuurlijke geschiedenis; waarom ook meerder vordering in deze wetenschap wordt aangetroffen. Aangaande kennis in de scheikunde is niets bewezen; maar in Arabië had men, ten tijde van Job reeds, menschen, die zich op de genezing, denkelijk van uitwendige kwalen, toelegden. Ook bij de Egyptenaren had men artsen; maar bij hen, gelijk bij de Israëlieten, legden zich vooral de Priesters op de geneeskunde toe. Voorts hielden de Israëlieten inwendige ziekten voor Goddelijke straffen. Over verscheidene onreine ziekten moesten echter de Priesters als geneeskundigen oordeelen. [Hiermede eindigt het tweede Deel.]

(Het vervolg hierna.)