Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Het ongunstig onthaal des Heilands in de wereld, van deszelfs aandoenlijke zijde beschouwd; met bestrijding van eenige voorname oorzaken daarvan in den tegenwoordigen tijd. In eenige Leerredenen, door Ewaldus Kist, Predikant te Dordrecht. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. In gr. 8vo. XVI en 302 Bl. f 2-4-:

Door een ongelukkig toeval is de aankondiging dezer schoone en nuttige Leerredenen bij ons vertraagd. Dan, daar dezelve zoo wel te pas komen, willen wij ze liever laat, dan in 't geheel niet aanprijzen. - Het ongunstig onthaal, hetwelk de Heiland in de wereld vindt, is allezins, gelijk de eerste Leerrede, naar Joh. I:10, 11, betoogt, zeer aandoenlijk, en de vergelijking, onder andere, met eenen vader, die na lange afwezigheid tot de zijnen wederkeert, en, tegen zijne verwachting aan, door hen niet wordt aangenomen, inderdaad treffend. Wij vroegen echter onder 't lezen dezer Leerrede: hoe konden de Joden weten, dat het deze Jezus, dien zij verwierpen, was, die voormaals aan de vaderen was verschenen; dat zijne stem Sinaï bewogen had, en hij het volk gedurende eeuwen had geleid? Ons dacht het wat sterk, te vooronderstellen, dat de Joden aan deze leer eener latere dogmatiek kennis gehad konden hebben.

De volgende vijf Leerredenen zetten nu de oorzaken van het ongunstig onthaal des Heilands in de wereld uiteen. De tweede in den bundel noemt, als zooda-

[p. 424]

nige oorzaak, de ligtzinnigheid, naar Gen. XIX:14^b; de derde, de aardsgezindheid, naar Luc. XIV:18, 19, 20; de vierde, het gebrek aan kennis onzer zonden, of eene hooge inbeelding van onze eigene deugd, naar Spr. XX:9; de vijfde, het gebrek aan levendige indrukken en bekommerend gevoel van het groote kwaad der zonde en hare rampzalige gevolgen, naar Rom. VI:21; de zesde, het gebrek aan kennis van Jezus Christus. - Bij deze zes Leerredenen heeft de Heer kist nog vier andere gevoegd, betrekkelijk hetzelfde onderwerp; te weten, de zevende handelt, naar Matth. XIII:58, over het toenemend ongeloof omtrent den persoon van Jezus Christus, als oorzaak van de mindere kracht tot zedelijke verbetering, die het Christendom en de Christusregering in onze dagen doen; de achtste bevat eene plegtige opwekking van de Dordrechtsche Gemeente tot vorige godsdienstigheid, naar Luc. IV:16; de negende leert, naar 1 Kon. XIX:14^b. vergeleken met vs. 18, dat er doorgaans, naar het oordeel van God, meer godsvrucht op aarde is, dan menschelijk oordeel vermoedt; en de tiende is eene Leerrede bij het einde des jaars, over 1 Petr. IV:7, 8.

Bij een, ook slechts oppervlakkig, overzigt van deze Leerredenen gevoelt men weldra derzelver gepastheid, inzonderheid in onzen tijd, derzelver onderlingen zamenhang, derzelver waarheid, op menschenen wereldkennis gegrond, en derzelver praktikaal nut. Wij prijzen den ernst, waarmede de Eerw. kist over de hoogste belangen der menschheid tot hare leden spreekt; maar wij kunnen niet ontveinzen, dat ons stuit een zekere veroordeelende toon omtrent zulken, die zijner dogmatiek niet zijn toegedaan, en die in de godsdienstige voortbrengselen van dezen geachten Kerkleeraar nog al hier en daar doorstraalt. Zoo, b.v., wekt het altijd een onaangenaam gevoel in ons op, wanneer de eerdienst der Roomsche kerk op den predikstoel wordt veroordeeld; deze is immers daartoe de plaats niet, en het komt ons, wanneer wij zoo iets

[p. 425]

hooren of lezen, altijd voor, alsof wij daarbij om iets anders moesten denken, dan om de nederige, christelijke liefde, die zich niet vermeet eens anderen huisknecht te oordeelen. Met aandoening, toch, aan dezulken te denken, (zie bl. 19) die eener andere meeninge zijn toegedaan, is iets meer nog, dan hunne meening zelve op goede gronden afkeuren; het heeft wel zoo iets van zware gedachten over denzelver zaligheid, en er staat toch onbepaald: verdoemt niet!