Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 305]

Het edel Karakter en de Kunstverdiensten van Gijsbertus Johannes van den Berg. Geschetst, ter Nagedachtenis, voor zijne Vrienden en Kunstbeoefenaren, door G. de Meijer, Kunstschilder te Rotterdam. Aldaar, bij Mensing en van Westreenen. In gr. 8vo. 51 Bl.

Zeer veel van de kunstverdiensten van g.j. van den berg was ons niet ter ooren gekomen; nog minder, opregt gezegd, van den Kunstschilder g. de meijer, dien wij als Schrijver nooit hadden hooren noemen. Wij sloegen dan dit boekje op, zoo als men boeken op eene recenseertafel opslaat, daar men volstrekt geen verwachting van heeft. Geen jaartal op den titel, en nergens blijk van dag, maand- of jaarteeken - dat is slordig! dachten wij, en waren, tegen de gewoonte van Recensenten, (dit spreekt van zelve) vooringenomen, eer wij begonnen te lezen. De voorrede stemde ons reeds tot onpartijdigheid; maar de eerste bladzijden deden ons het boekje met bewondering nederleggen, het zinrijk begin der inleiding nadenken, en tegen onszelven zeggen: Ziet daar hebben wij nu zoo veel geschreven, zoo dikke boeken uitgegeven, en zoo manhaftig altijd gerecenseerd; en, zoo waar als wij leden zijn van verscheidene geleerde Genootschappen, het is beter dan wij het zelf kunnen, (dit is veel voor een' Recensent en Schrijver) en bijkans schooner, dan wij nog iets in den grooten stapel, door ons reeds dit jaar met recenseren verdiend, (want ander loon hebben wij nooit genoten) gelezen hebben. Oordeelt zelve, Lezers!

‘Alle voorwerpen in de zigtbare schepping, zonder aanzien van betrekkelijke grootte of voortreffelijkheid, zijn onbestendig, aan gedurige verandering en schijnbare vernietiging onderworpen. Wording en slooping, schoonheid en vergankelijkheid, schijnen in de stoffelijke wereld woorden van eenerlei beteekenis, en de mensch zelf, hoe schoon gevormd, hoe uitmuntend in aanleg, hoe schitterende in vermogen, brengt reeds de middel-oorzaak bij zijne geboorte mede, welke hem, vroeger of later, naar den grafkuil voert. Hij bestaat doorgaans eene halve eeuw, en keert daarna in den moederlijken schoot der aarde terug. Zijn stoffelijk deel is

[p. 306]

dan uit de zinnenwereld verdwenen, en heeft al spoedig eene geheel onkenbare en namelooze gedaante aangenomen; maar ook zijne ziel is uit den kring der medebewustheid weggevloden, en niemand der levenden kent haar verblijf. Weldra is zijn grafterp met groenend kruid bedekt, en, als in eene welige weide, dansen de kinderen der nakomelingschap op de graven der vaderen. Kort daarna stuift de asch des verstorvenen door het wijde luchtruim henen, en zijne beenderen liggen verachtelijk over de oppervlakte der aarde verspreid, of, vervormd, dienen zij dikwerf den kinderen tot speeltuig. Eindelijk vermolmt ook dit overschot, en de menschelijke gedaante is te eenemale onkenbaar; en ofschoon eene gezonde wijsbegeerte en godsdienstleer de eerste stofkiem van den mensch als aanwezig blijvende predikt, gelijk geen voorwerp in de stoffelijke wereld geheel vernietigd wordt, bezit echter geene menschelijke taal eenig woord, noch ons verstand eenig denkbeeld, om het voortdurend bestaan dier stoffelijkheid uit te drukken.

Zoo sterft de mensch, en, na verloop van weinige uren of dagen, is zijn naam met zijnen persoon in den eeuwigen nacht der vergetelheid weggezonken. - Maar neen, zoo verdwijnt hij alleen van de aarde, die zonder werkdadigheid in de menschelijke maatschappij leefde; er blijft van den bedrijvigen mensch, van hem, die aan zijn vaderland, aan de wetenschappen en kunsten, aan de menschheid gewigtige diensten heeft bewezen, de indruk zijns bestaans, bij het nageslacht, aanwezig. Zijn goede naam zweeft op de lippen van duizenden zijner nakomelingen, en hij zelf blijst, als 't ware, bij dezelve in zijne werken duurzaam aanwezig.’

Maar genoeg; meer mogen, meer willen wij uit dit klein, maar zeer wel geschreven werkje niet overnemen. Alles blijft in den goeden geest naar eisch voorgesteld. Alleen is hier en daar het vernuft van den Schrijver ons wel eens wat al te weelderig voorgekomen. Dit is eene gevaarlijke klip voor een' kunstenaar. De lof van den braven en kundigen van ben berg is krachtig verkondigd. Over de waarheid of het welverdiende kunnen wij niet oordeelen; maar dit weten wij, dat dit keurig werkje ons overtuigd heeft, dat de Heer de meijer een Schrijver is van uitstekenden aanleg, wiens stijl, door oefening, in vastheid toenemende, voor dien van vele leden van vele letterkundige Maatschappijen, die hier te

[p. 307]

lande hebben bestaan en nog bestaan, niet zal behoeven te wijken; en dat hij eenmaal, bij hooger en meer algemeen belangwekkend onderwerp, iets kan voortbrengen, dat hem een' naam zal kunnen maken onder de beste Nederlandsche Schrijvers, inzonderheid wanneer hij steeds gedachtig blijft aan de schoone gezegden van fenelon: Gardez-vous bien de chercher la gloire. Il faut meriter et fuir les louanges.

Die weten wil, wie g.j. van den berg was, die koope het boekje, Wij wenschen hem hetzelfde genoegen, dat wij gesmaakt hebben.