Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 277]

Handboek voor het Godsdienstig Onderwijs, over een komstig de bepalingen van het (de) Hervormd(e) Synode, gehouden in 's Gravenhage, in den jare 1816. Door H. Polman Az., Onderwijzer in den Godsdienst te Haarlem. Met eenen Brief van den weleerw. zeer gel. Heer W.L. Krieger, Predikant in 's Gravenhage, enz. enz. Te Haarlem, bij F. Bohn. 1817. In gr. 8vo. XII en 256 Bl. f 1-16-:

Hij, wien het aangekondigd werkje ter recensie is geworden, zou hetzelve of geene vermelding waardig gekeurd, of het met weinige woorden, ten afschrik van schrijver en lezer, als een prulschrift aangeduid hebben, indien het opgesteld ware door eenen pedanten en onverstandigen Katechizeermeester. Maar verre van dit! De Schrijver is geen der zoodanige Godsdienstonderwijzers, zoo als men er weleer vele, doch, Gode zij dank, thans gedurig minder vindt, die veelal hunnen leerlingen ten spot en den Godsdienst tot oneer verstrekken, die noch genoegzaam oordeel, noch eenige bekwaamheid hebben tot hetgeen zij behooren te doen, en die meenen zich al heel wel te hebben gekweten, wanneer hunne leerlingen de vragen, als papegaaijen, kunnen opzeggen uit den dierbaren Hellenbroek, en voorts den tijd doorbrengen met zoo wat heen te praten, het moge raken of niet, zoo dat de leerlingen blijde zijn, wanneer het lastig uurtje voorbij is.

Dan, ter zake! Wij hebben hier een verstandig en uitmuntend handboek voor het godsdienstig onderwijs; een boek, naar de tegenwoordige behoefte volkomen geschikt; een boek, nog eens, hetwelk, hoezeer eigenlijk ten nutte van het Hervormd kerkgenootschap opgesteld en uitgegeven, echter volkomen verdient, door Godsdienstleeraars bij de overige Protestantsche gezindheden gelezen en behartigd te worden. Na eene gepaste inleiding,

[p. 278]

waarin over het belang en het gebrekkige van het godsdienstig onderwijs, overeenkomstig het doel des werks, gehandeld wordt, volgt het werk zelve, in 5 hoofdstukken verdeeld: het eerste, over de vereischten, kundigheden enz. van den onderwijzer; het tweede, over de inrigting en tijd der katechizatiën, en het uitwendig gedrag des onderwijzers in dezelve; het derde, over den inhoud en vorm van het godsdienstig onderwijs in het algemeen; het vierde, over hetgene de onderwijzer behoort in acht te nemen, ten aanzien van de behandeling der onderscheidene onderwerpen; het vijfde en laatste, over de behandeling der verschillende soorten van leerlingen. - Een klein staaltje uit het derde hoofdstuk zij genoeg! Over de katechizeerboeken handelende, geeft de Schrijver aldaar de hoofdeigenschappen er van op: 1. De leer moet er in het algemeen in worden voorgesteld, en derhalve geene bijzonderheden. 2. De leer van het geheele kerkgenootschap moet er in zijn, en dus geene bijzondere gevoelens van den opsteller. 3. De vragen moeten niet langwijlig, en de antwoorden niet uitvoerig zijn; en alles verstaanbaar, zonder platheid. Duistere uitdrukkingen, al zijn dezelve bijbelsch, moeten zelfs vermijd worden. 4. De theorie der leer moet er niet slechts in worden voorgesteld, maar ook op de praktijk worden aangedrongen. 5. De bijbelsche bewijzen moeten slechts weinige zijn; zij moeten niet geteld, maar gewogen worden. 6. Er moet eene geleidelijke orde in gevonden worden; en wel zóó, dat het eene hoofdstuk, zoo veel mogelijk, voorbereiding tot het volgende zij.

Ter staving van het gunstig denkbeeld, hetwelk wij, in het algemeen, van dit werk gegeven hebben, voegen wij hier nog eenige weinige regels bij uit den brief van den Heer krieger, over wiens bevoegdheid in dezen er maar één gevoelen kan zijn. Eene stof, zegt de waardige man, zoo moeijelijk te behandelen, op zulk eene duidelijke wijze voor te stellen, zal - zoo ik vertrouw - eene algemeene goedkeuring wegdragen. Hartelijk wensch ik, dat uw boek in handen van beginnende Leeraars,

[p. 279]

Candidaten, Studenten en Onderwijzers in den Godsdienst moge komen! En ik verwacht, dat zulks weldra algemeen zal plaats hebben.