Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Zuma, of de Ontdekking van den Kina-bast. Gevolgd van de schoone Paule, de Weduwe van Luzi, Zénéide, of de denkbeeldige Volmaaktheid, en Rozeval en Urania, of de Rieten van den Tiber. Naar het Fransch van Mevrouw de Genlis. Te Leyden, bij J.J. Thijssens en Zoon. 1818. In gr. 8vo. 175 Bl. f 1-10-:

De naam der Schrijfster van deze verzierde Verhalen is te zeer bekend, dan dat het noodig zoude zijn, haar aan het Publiek nog meer bekend te maken. Echtgenoote van den Graaf de sillery en Opvoedster der Kinderen van orleans, bevond zij zich in de gelegenheid, om de schuilhoeken van het menschelijk hart en de heerschende trouweloosheden van den maatschappelijken burger van nabij te doorgronden. Door opvoeding en omgang beschaafd, verkreeg zij dra eenen grooten letterroem, en de bevallige stijl, waarin zij hare voorstellingen wist te kleeden, gaf aan hare menigvuldige geschriften eenen ongemeenen bijval; hoe zeer de tijd, wanneer, de lotgevallen, waarin zij dikwerf tot haar onderhoud, en de plaats, alwaar zij, uit haar vaderland verwijderd, de pen voerde, eenen onderscheidenen invloed op haren geest en op hare schrijfwijze oefenden.

De hier voor ons liggende Verhalen zijn van latere dagteekening, wanneer de Gravin, moede van alle de wentelingen der fortuin, zich, als 't ware, aan de wereld onttrok, om derzelver dwaasheden te bejammeren; en vandaar de sombere toon, welke in die geschrift heerscht, zonder daarom echter door overdrijving te mishagen. Veeleer spreidt de verscheidenheid zulk een' bevalligen tooi over hare voordragt, dat men die met welgevallen leest, en uit hare veelvuldige, juist van pas ingevlochtene, zedekundige aanmerkingen een wezenlijk nut oogsten kan, te meer, daar de grond der Verhalen meestal geschiedkundig waar is.

Zoo is het eerste Verhaal uit de ontdekking van den Kina- of Gezondheidsboom genomen, waarmede de Indianen voormaals hunne meeste ziekten plagten te genezen. Bij de

[p. 266]

verovering der Spanjaarden, hadden zij gezworen, de kracht van dezen boom nimmer aan dezelven te ontdekken. Zuma alleen, aangehuwde dochter van het Opperhoofd ximeo, vriendin der deugdzame Spaansche Onderkoningin, verbreekt haren eed, toen die boom het éénige middel werd om de door ziekten gefolterde en bijkans zieltogende Koningin te genezen. Deze eedbreuk dreigt haar den dood, te meer, daar men haar als vergiftigster beschuldigde. Dan, het herstel der Koningin, en het naauwkeurig onderzoek van haar gedrag, schonk haar eene volkomene vrijspraak en eene openbare vereering. Ook van dien tijd af werd de Kina, zelfs onder den naam van het poeder der Gravin, naar Europa gezonden.

Het tweede Verhaal is uit den tijd van raymond VII, laatsten Graaf van Toulouse, genomen. Deszelfs dochter, orasia, had door hare schoonheid het hart van den Ridder blaccas getroffen. Voor haar waagde hij menigen ridderstrijd, en altijd gelukkig. Dan, zij zelve wraakte allen aanzoek, en gaf aanleiding, om hem, door vermomming, eene andere jeugdige schoonheid te doen beminnen, voor welke hij niet minder streed. Blaccas herkent eindelijk de schoone paule, verneemt het geheim, en ontvangt hare hand ten huwelijk.

De derde Anekdote dagteekent zich uit de kleine stad Luzi in Bourgondië, van het jaar 1814. Alexis, de zoon eener rampspoedige weduwe, werd gelijkelijk opgevoed met emilië, de dochter eener andere ongelukkige weduwe. De jonge lieden verloofden zich aan elkander. Dan, emilië verwierf eene aanzienlijke fortuin, zoodat hare moeder haar tot eenen aanzienlijkeren echt bestemde. Alexis geraakt in den gedwongenen krijgsdienst, en wordt doodelijk gewond. Bewusteloos wordt hij ten huize zijner eigene moeder gevoerd, welke hem in een ander montuur niet herkent. Van zijne ziekte herstellende, openbaart hij zich aan zijne moeder en aan emilië, die meermalen de weduwe troostte, en de oude liefde lost zich wederom op in een gelukkig huwelijk.

Het vierde Verhaal schetst zénéide, of de denkbeeldige Volmaaktheid. Deze Prinses, uitnemend schoon en in alle wetenschap en kunst ervaren, werd door vele naburige Vorsten aangebeden. De weigering van allen aanzoek berokkende den oorlog tegen haren vader. Omasis, beroemd Prins van Casimir, zonder de Prinses gezien te hebben, kiest de zijde

[p. 267]

van haren vader, en vernietigt alle vijandelijke aanslagen. Nu komt omasis aan het hof van zijnen Bondgenoot, aanschouwt en bemint zénéide. Deze besluit, den Prins allerwegen te beproeven. Dit geschiedt. Zij acht hem eindelijk hare liefde volkomen waardig, en een gelukkige echt verbindt beide personen, die onder elkander alleen wedijveren in deugd.

Rozeval en urania, of de Rieten van den Tiber, vormen het vijfde of laatste verhaal. Beide gelieven hadden elkander trouw gezworen. Beide deelden, als beproefde kunstenaars, in de rampzalige gevolgen der Omwenteling, als vernietigende alle kunst. Rozeval, ten onregte verdacht, wordt, ook met overleg zijner geliefde, gedrongen, om zich naar Londen te begeven, werwaarts urania hem volgen zoude. Alhier in zijne treurige eenzaamheid verkwijnende, besluit hij, naar Rome te gaan, ter volmaking zijner kunst. Zich overgevende aan alle de mijmeringen zijner verbeeldinge, zoekt hij de bekoorlijkste plaatsen op aan den Tiber, alwaar hij zich aan zijne afwezige urania geheel toewijdt. Eene jonge schoone weduwe, door zijne kunst betooverd, volgt hem overal, tot zelfs in de door den wind kunstmatig bewogene en toongevende struiken, en verrast hem door eenen bloembak met rieten, die, voor zijn venster geplaatst, bij deszelfs opening, hetzelfde Tiber-akkoord hernieuwen. In deze rosama, welke hij ziet, zonder zich eenigzins met haar in te laten, meent hij zijne urania in eene hemelsche gedaante te herkennen. Hij geeft zich, in de oefening zijner kunst, geheelenal aan zijne mijmeringen over, en bezwijkt door overspanning. Urania, van dit ongeval onderrigt, vliegt naar Rome, met oogmerk om haren geliefden te redden; maar hij is reeds overleden, en zij, haar gansche geluk verloren hebbende, begeeft zich in een klooster, alwaar zij, als eene verlatene, spoedig den geest geeft.

Zoodanig is de inhoud dezer Verhalen, waarvan het laatste ons wel het minst beviel. Ieder bemerkt ligtelijk, dat zij, onder de bevallige verzieringen der beroemde Schrijfster, zeer geschikt zijn, om ledige oogenblikken op eene gepaste wijze aan te vullen.