Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Lauwerkroon voor de Nederlandsche Zeehelden, bij hunne betoonde moed en dapperheid in den Zeeslag voor Algiers, den 28sten van Oogstmaand 1816. Door A. Loosjes, Pz. 1817. Te Haarlem, bij A. Loosjes, Pz. In gr. 8vo. VI en 163 Bl. f 5-5-:

Beter laat, dan nooit! Dit mogen wij wel zeggen bij onze, door overvloed vertraagde, beoordeeling van een der laatste dichtgewrochten onzes verdienstelijken Volksdichters en Volksschrijvers loosjes. Warme Vaderlandsliefde bestuurde altijd zijne pen; en waarlijk! zij heeft zich in dit gewrocht niet verloochend. De eerste daad der Nederlanders ter zee, na de afwerping van het slavenjuk, bezielde zijne lier en zijne geschiedpen. Immers deze lauwerkroon bestaat uit een dichtstuk en een geschiedkundig verslag in proza. Het eerste wordt door een' krachtigen voorzang ingeleid, die, bij de nog ver af zijnde verschijning der heileeuw, die ons een' algemeenen Vrede moet brengen, lof toezwaait aan die mannen, welke voor de eer der beleedigde menschelijkheid in de bres dutven springen, en eene toespeling maakt op een der eerste gewrochten des Dichters, den slag bij Doggersbank, eene zegepraal, die hij als jongeling, gelijk nu (na 35 jaren!) als man

[p. 254]

van jaren eene tweede roemrijke overwinning bezong. Over 't algemeen is deze voorzang op een' stouteren toon gestemd, dan loosjes doorgaans in zijne gedichten aanheft. Het gedicht zelve is geene bloote Courant in verzen, zoo als de Franschen de Pharsalia van lucanus noemen, maar een stuk, hetwelk, bij al de geschiedkundige waarheid, die de nabijheid der gebeurtenis vereischt, nogtans ook eene vinding, en wel eene aandoenlijke vinding, behelst. Reeds in den eersten Zang, waar het tooneel het verwatene Algiers is, zien wij de jeugdige (te Algiers dus genoemde) fatima, eene Hollandsche Schoone, door eenen Algerijnschen Kaper geroofd, en die vergeefs aan haren barbaarschen Echtgenoot om de vlugt naar 't gebergte verzocht heeft, op het dak hares huizes, waar zij met hetzelve nederstort, terwijl zij met angstige verwachting en deelneming - eene latere, doch onschuldige helena - den strijd harer Europesche broederen aanschouwt. Voorts zien wij hier den woedenden Dey omar alle vredesvoorstellen verwerpen, en het gevecht beginnen in den tweeden Zang, die ons aan het boord van Lord exmouth verplaatst. Nadat de Dey, door het verbranden zijner vloot en der halve stad genoodzaakt, de vredesvoordellen heeft aangenomen, begeeft zich de Hollandsche krijgsman eduard met den Engelschman brisbane naar de stad, om zijne verlorene zuster maria, die hij weet dat zich te Algiers bevindt, op te zoeken; en hij hervindt haar, onder het puin der neêrgevallene woning, in de gelukkig behoudene fatima. De derde Zang brengt ons, door eene zeer gelukkige wending, in het Haagsche Bosch over, waar, op den laatsten dag der feesten, ter eere van den Kroonprins gegeven, de Luitenant arriens tijding brengt van de overwinning van Algiers, en van het aandeel, daaraan door de Nederlanders genomen, in eene volle vergadering van het Hof verslag doet.

Schoon hier en daar zwakke regels voorkomen, schoon veel enkel verhaal, niet schildering is, vindt men echter ook veel ware poëzij, en over 't geheel is de versificatie fiksch en vloeijend. Fraal en krachtig, elk in hare soort, zijn de aanspraak van den Dey in zijnen Divan, niet minder die van den Aga der Janitsaren, zijne bekommering over de Britsch-Nederlandsche magt te kennen gevende, de aanspraak des onderhandelaars, die de eischen der Verbondenen doet; aandoenlijk is fatima's bekoorlijke episode; treffend is de beschrijving

[p. 255]

der leeuwen, die bij den eersten donder des geschuts ook hun gebrul verheffen, maar door de woede der elkander vernielende menschen tot zwijgen worden gebragt, - een wijsgeerig denkbeeld, tevens volkomen passende aan die luchten landstreek. Hoe dichterlijk zijn de volgende regels, (van exmouth sprekende, die de halfverbrande schepen der vijanden mijdt) bl. 43.

Hij geeft bedaard bevel, om zijne kiel te wenden,
Ontwikk'lend zich van 't wrak, wiens breede vlam de lenden
Des felbeschoten' romps verzengend, reeds het want
Bedreigde met haar tong, die lekt aan allen kant.

En de volgende, waar het gevecht van daags te voren op het punt is van hervat te worden:

De zon klimt glansrijk op, terwijl van lieverleê
De wakkerende wind de golfjes krult der zee.
't Is, of zijn adem, die de doeken vol doet zwellen,
Den krijgsgloed aanblaast in het hart der bootsgezellen.
Ja, juichend slaan zij reeds, van boegspriet en van ra,
Voor 't halfgesloopt Algiers, het golvend strijdperk gâ,
Wijl in hun starend oog de roode vlaggen schitt'ren,
En aan des vijands kust hun blakend hart verbitt'ren,
Dat nieuwe vloeken stort op Mecca's halve maan,
Die ze op de hoofdmoskee, der zou ten trots, zien staan.

Hoe liefelijk steekt hierbij' af de schildering van het Haagsche Bosch, en het feest aldaar gevierd, verhoogd door de zegeboodschap! De invoering van maria in dezen kring, en haar uitvoerig verhaal is eene dichterlijke vrijheid, die, op zichzelve beschouwd, niets tegen zich heeft, en, op eenen meerderen afstand van jaren, zekerlijk veel uitwerking doen zou. Thans is voor vindingen, zoo nabij ons in plaats, misschien ook de tijd nog wat te nabij.

Het geschiedkundig verslag is in eenen levendigen stijl, en leest aangenaam, zelfs na het dichtstuk. Wij begrijpen niet, waartoe de Dichter, bij de redenen, welke hem tot dit verslag noopten, van lieden spreekt, die de gebeurtenis te Algiers te ernstig achten, om tot een spel der dichtkunst te dienen. Zijn dan de ernstigste, de verhevenste, de heiligste

[p. 256]

onderwerpen zelfs, niet het meest voor de Dichtkunst geschikt? Ook voor een' levendiger stijl, dan van een dagblad of eene kronijk, behoeft men waarlijk geene verontschuldiging te maken. Eenige belangrijke bijzonderheden, ons van elders nog onbekend, vernemen wij uit dit verslag; zoo als, dat de Dey in 1814 de achterstallen der presenten geëischt had voor alle de jaren onzer verzwelging in het Fransche Rijk! o! Waarom voltooiden de Helden hun werk niet? Delenda erat Carthago!

Twee fraaije Portretten van exmouth en capellen, een Titelvignet van den uithoek der Algiersche Vestingwerken, en een Plan der Stad en van het Gevecht, versieren dit werk, waarbij, als aanhangsel, nog een verhaal gevoegd is van de vele vruchtelooze aanslagen der Europeërs op dit roofnest, van 1541 tot 1816.