Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 201]

Gedachten over de ontdekte Bruggen, in de Provincie Drenthe, in den jare 1818. Door Jonkheer Mr. J.C. Baron du Tour, Lid van het Natuur- en Letterkundig Genootschap te Alkmaar. In 's Gravenhage en te Amsterdam, bij de Gebroeders van Cleef. 1818. In gr. 8vo. 36 Bl f :-6-:

‘Ik houd niet (zegt de Hoog Ed. Schrijver van dit stukje) om (van) nutteloos de woorden van anderen te gebruiken;’ en: ‘Het moge eenigzins vreemd schijnen, dat ik de gevoelens der Heeren scheltema, van de tweede Klasse van het Koninklijk Nederlandsch Instituut en van den Heer hofstede, woordelijk uit de Staatscourant heb overgenomen; dan dit is voor (door) mij, hoe vervelend het copiëren van soortgelijke stukken ook zij, gedaan, om eene aaneengeschakelde beschouwing van dit voor de oudheid zoo aangelegen (?) onderwerp te hebben. Echter heb ik ook niets meer overgenomen, dan tot mijn oogmerk noodzakelijk was.’ Wij twijfelen, of dit, bij vele lezers, wel toegestemd zal worden, en of het het vullen van zestien bladzijden van de 36, die het geheele stukje uitmaken, met uittreksels, welke men zoo onlangs in het opgemeld dagblad heeft kunnen lezen, wel genoegzaam verschoonen zal; daar toch eene korte opgaaf van de gevoelens, boven opgenoemd, de gezegde uittreksels evenzeer had kunnen doen ontberen, als men het uitweiden over de passen en wegen, welke in Drenthe en Overijssel over de moerassen loopen, en een goed deel van het zoogenoemd onderzoek, of de Romeinen gewoon waren zich van bruggen te bedienen, om rivieren of moerassen te passeren, en of zij in de streken zijn geweest, waar thans de bruggen zijn gevonden, (welk een en ander nog weder ettelijke bladzijden beslaat) had kunnen missen. Wat dus eigenlijk de gedachten van den Heer Baron over dit onderwerp belangt, (het éénige, dat de titel ons hier deed verwachten) zij hadden zeer gemakkelijk mede in een kort berigt in de Staatscourant medegedeeld kunnen worden, en zullen van die van den Heer scheltema alleen daarin verschillen, dat niet de Romein pedo, maar l. domitius de bruggen, waarover thans quaestie is, gelegd zal hebben. Dan, juist datgeen, hetwelk de Heer du tour

[p. 202]

voornamelijk, tot staving van zijn gevoelen, schijnt te willen laten gelden, weêrlegt het, naar ons inzien, volkomen. Dit is het zeggen van tacitus, wegens coecina, dat hij onzeker was, hoe hij de door ouderdom onbruikbare bruggen herstellen zou (dubitanti, quonam modo ruptos vetustate pontes reponeret): want, zoo coecina de door domitius gelegde bruggen reeds, uit hoofde van derzelver door ouderdom vervallen staat, niet meer gebruiken kon, zullen zij voorzeker de nu ontdekten wel niet zijn, maar heeft men dan veeleer aan de door coecina, of pedo, herstelden te denken; en welligt zou men dan in de brug, welke, volgens het berigt van den Heer hofstede, wel genoegzaam zigtbaar, maar, nu meerendeels verrot en vergaan, onder de nu eerst ontdekte gevonden wordt, die van domitius, of van den Heer du tour, mogen vermoeden, zoo het berigt van tacitus waarlijk deze bruggen geldt. - Wij laten dit de Heeren Oudheidminnaars gaarne verder uitpluizen; maar gelooven niet, dat zij het ligt tot zekerheid brengen zullen, en willen hun, wat ons betreft, het verder onderzoek gereedelijk schenken. - Wat den Hoog Ed. Heer du tour betreft: wij wenschen zijn Ed. van harte verder lust tot het onderzoeken van en schrijven over vaderlandsche oudheden; maar bidden zijn Ed., zich op beknoptheid van schrijfwijze en juistheid van stijl (waaraan mede veel ontbreekt) toe te leggen.