Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 130]

Eenvoudig Verhaal, van de naar Frankrijk weggevoerden der voormalige Haagsche Oranje Gardes. te Woerden, na den noodlottige 24 Nov. 1813, gevangen genomen. door een derzelven beschreeven. In 's Gravenhage, bij H.C. Susan en Zoon. In gr. 8vo. 97 Bl.

Dit eenvoudig verhaal zou geen onaangenaam of onbelangrijk stuk ter lezing zijn geworden, indien eene geoefender en beschaafder pen het had opgesteld. En in allen gevalle is het jammer, dat de man, schoon hij zijne onbedrevenheid openhartig erkent, nogtans niet besloten hebbe, den een of ander uit te noodigen, om de volstrekt vereischte beschaving aan hetzelve te besteden. Van den kant van stijl en taal is het nu beneden alle kritiek. Anders geeft de Schrijver blijk van een goed geheugen, natuurlijk verstand, en zekere vlugheid van geest en pen, waar, bij behoorlijke opleiding, ligt iets beters van te maken ware geweest. De inhoud is eene aaneenschakeling van jammer en ellende, waaronder de meesten bezweken zijn. - Des morgens na de inneming van Woerden uit den slaap opgewekt en te wapen gesneld, nam hij, voor overmagt wijkende, met twee zijner makkers de vlugt in eene schuur, vanwaar honger en dorst den Schrijver dwongen een' kleinen uitstap te doen, die, hoe zeer voor het oogenblik gelukkende en verkwikking voor allen aanbrengende, toch misschien aanleiding gaf, dat hun verblijf welhaast werd opgespoord. Nu werden zij, onder vloeken en tieren, gevangen genomen, uitgeschud, mishandeld, om vervolgens naar Utrecht, naar Gorcum en zoo al verder gebragt te worden; waarbij het loopen hun, uit hoofde van het stijve boeijen en zamenkoppelen van den geheelen, toenemenden hoop, ten uiterste moeijelijk viel, het rusten in akelige verblijven niet beter ging, en het honger en dorst lijden tot flaauw wordens toe werd gedreven. Men kan zich, inderdaad, haast niet verbeelden, dat een beschaafd, Europeaansch land het tooneel is, waar sommige der beschrevene vertooningen plaats hebben; inzonderheid te Arras, de stad hunner eigenlijke gevangenis, waar zij in hunne toegewezene verblijven door een' hoop boeren gaaf uitgeplunderd en met deerlijke slagen mishandeld werden, zonder dat hierover eenige bestraffing of

[p. 131]

dergelijke plaats had. Om hunne ellende te vermeerderen, verkeerden zij den meesten tijd in vreeze, om elk oogenblik, of althans eenmaal, met den kogel ter dood gebragt te zullen worden. Tusschenbeiden nogtans, voor het minst gedurende den marsch, komen ook gunstiger omstandigheden voor, vinden zij vooral bij landgenooten dikwijls troost of lafenis, en moesten wij zelfs wel eens lagchen om koddige tooneelen.

Als voltooijing van de geschiedenis des onderdrukten en bevrijden Nederlands is, dus, dit stukje niet zonder gewigt. Zoo de haat en vrees voor de Franschen nog eenige bevestiging noodig hebbe, zij is hier mede te vinden. Indien dit, in het bijzonder, het lot der krijgsgevangenen bij dat model van alle beschaving zij, dan durven wij elken braven soldaat gerustelijk raden, zich liever dood te vechten, dan ooit in hunne handen te vallen.

Wij laten hier, ter betere kennis, een deel volgen van 's mans eigene slotrede: ‘Ziet daar waarde lezer! het Eenvoudig Verhaal van de gevankelijke weggevoerden voormalige Haagsche Oranje Gardes, vergun den schrijver uwen aandacht te herrinneren, dat hij een lijst heeft opgegeven van hun die te Breda, in de gevankenis waaren, en hooger zijn opgezonden welke met elkanderen Agt-en-dertig waren, Zeven-entwintig Hagenaren, en Elf Boeren, nu volgt hier een lijst van hun, die na zoo veele rampen geleden te hebben; en drie-en-twintig weken als gevangenen onder de handen hunner woedende vijanden zuchten, en in een-en-twintig onderscheiden gevankenissen zijn opgesloten geweest, die twintig dagen, geboeid en gebonden, een-en-sestig uuren, zonder eenig spijs of drank onder het geleiden der Gendarmes te paard, en op sommige transporten daar bij vergezeld van grooten honden, even als redelooze dieren zijn voortgedreeven, en hoe ziek en zwak zij waren door felle slagen, met de blote kling op de rug, gedwongen wierden, waar onder sommige bezweeken, door vermoeijenissen en felle koude, vergezelt van de onreinheid en besmettelijke stank van veele gevangenissen, honger en gebrek, zeer veelen in de hospitaalen geraakten.’ - Van deze 38 man zijn slechts 15 behouden in het vaderland teruggekeerd!