Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Beschrijving van het Feest, door Duitsche Jongelingen gevierd op den Wartburg, den 18 Oct. 1817, den Verjaardag van den Slag bij Leipzig. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1818. In gr. 8vo. 62 Bl. f : -12-:

De gebeurtenis, die zoo veel opziens in Duitschland heeft gebaard, en hevige bestrijders, maar ook warme verdedigers heeft gevonden, wordt hier, door een' deelgenoot, in het gunstigste licht geplaatst. Het is eene schoone, belangrijke schilderij, die wij hier zien. Zoo vele beschaafde jonge lieden, uit zeer verschillende oorden des lands, van eene menigte hoogescholen te zaamgevloeid, op de beroemde schuilplaats van luther bijeen, om daar het hervormingsfeest en te gelijk dat der jongste bevrijding van Germanië te vieren - allen in de zuiverste geestdrift ontbrand, met de vreedzaamste, broederlijkste gezindheden onderling bezield, aangevoerd door een deel hunner leidslieden zelve in het letterperk, te gemoet gekomen door den Vorst en toegejuicht door alle burgers, niets ademende dan godsvrucht en vaderlandsliefde, met al de levendigheid der jeugd en der vreugde! Inderdaad, men zou zeer ongevoelig moeten zijn, om deze optogten, deze redevoeringen, deze vreugdevuren, deze auto-da-fés van schadelijke of schandelijke boeken, en, ten slotte, deze avondmaalviering door niet min dan twee honderd en vijftig studenten, zonder deelneming bij te wonen. Hetgeen van het gesprokene hier overgenomen wordt, is in eenen hoogen, stouten geest, een' geest van vrijheid, moed en mannelijken

[p. 90]

voorstand van mensch- en burgerregten. Wij vonden het, trouwens, wel eens wat gezwollen en overspannen; schoon de vertaling, al ware zij ook beter, hiertoe altijd het hare bijdraagt. Het beste is gewis dat van den hoogleeraar fries, vooral het begin. Het zij echter verre van ons, dat wij zijne taal zouden willen overnemen. Zij zweemt inderdaad naar die der vroegere revolutie, schoon in een ander kleed, een christelijk, uitgedost. 's Mans toepassing is wel zoo geweldig niet; maar die zijn anderen dikwerf gereed genoeg, zelve te maken. De gezangen zijn meestal fraai, en ook gelukkig overgebragt.

Moeten wij ons oordeel over het gansche feest nog nader zeggen: wij houden deszelfs navolging gevaarlijk. Nox, amor vinumque nil moderabile suadunt, zegt de dichter; maar jeugd, verzameling en luidruchtige vreugde zijn weinig zekerder leidsvrouwen. De Duitsche vorsten mogen de harde waarheden, hier zoo openlijk gepredikt, wel dubbel verdienen, gelijk vele der veroordeelde geschriften den brandstapel...... wij zouden altijd voor kwade gevolgen vreezen, en den maatregel eer te stout, dan geschikt achten, om het doel te bereiken. Ook de godsdienst is hier geen domper, maar ligt meer een condensator, die den gloed heviger maakt. Och! dat de prinsen eenmaal wijs wierden, en geene nieuwe omwentelingen uitlokten! dat ze letteden op de teekenen des tijds, en zulke heilige verbonden sloten, waarbij tevens de hevigste kanker, welke aan de welvaart der staten knaagt, die vreesselijke staande legermagt, nutteloos werd!

Zie hier den aanhef van reeds genoemde redevoering:

‘Duitsche Jongelingen! Het is gewijde grond, waarop gijl. staat!

Hoedanig gewijd? - Van hier gaf luther, de man Gods, het woord der eeuwige Waarheid, in de Duitsche taal, aan het Duitsche volk: - en ontstak aldus den strijd, den bloedigen strijd om vrijheid van denken en burgerlijke gelijkheid.

Hoe nemen wij dit teeken op? Ter waarschuwing, of ter aanmoediging? - Het heilige ons tot den dienst van den Geest der waarheid! Maar de Geest der waarheid is niet slechts de vertrooster; hij is te gelijk de wreker en redder!

Ook wij begeeren Hem te dienen; en zoo mogen dan de teekenen van den ouden tijd ons goeden moed geven voor

[p. 91]

den toekomenden! Jezus christus, onze Heer en Meester, leerde en openbaarde de eeuwige waarheid, de leere van Geloof, Liefde en Hoop; leerde voor elken ouderdom en stand. - Maar, eer hij, als bloedgetuige van de waarheid zijner leere en als offer voor onze zonden, aan het kruis genageld werd, zeide hij tot zijne Jongeren: “Ik ben gekomen, om een vuur te ontsteken op de aarde; en ik wilde, dat het reeds ontvlamd ware!.....”

Die Hemelsche geest heeft naderband ook op de ruwe, doch rustige, gemoederen onzer Voorvaderen zijn' verzachtenden invloed geoefend...... Maar in de plaats der Hemelsche waarheid.... trad weldra de Roomsche monniken-heerschappij, omzwachtelde de waarheid in haar doode taal en verkocht den troost des geloofs voor geld.

.... Zoo verre als luthers zegevierende roem klonk, ontwaakte het vrije leven van den Geest, die alleen gehoorzaam was aan waarheid en regt. De Goddelijke leidsman, die hem aandreef, voerde door hem alle volkskracht der jongste eeuwen tot vorming van den nationalen geest.... van den opstand af der Nederlanden.... tot aan de vrijstaten van Noord-America.

Zoo liet de Goddelijke leidsman de vlammen des heiligen vuurs blaken - dikmaals in heeten verteerenden gloed. Want hij is de strijder voor de regtvaardigheid, van wien jesajas, naar luther's vertaling, voorzegt:’...... Ik heb ze geperst in mijnen toorn, en vertreden in mijne grimmigheid.... (jes. LXIII.)

‘In dienst van dezen strijder voor waarheid en regt treedt gijl., Duitsche jongelingen!’ enz.