Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Verbastering in het Christendom bij deszelfs Bedienaren. Door E.C.L. Te Gorinchem, bij T. Horneer. 1818. In kl. 8vo. 42 Bl. f :-5-8

Wanneer men ziet, dat het door gierigheid met gemaakte woorden eene koopmanschap van de Gemeente maken de misdaad is, waartegen de Schrijver van dit boekje ijvert, denkt men aanstonds, dat het tegen zielmissen, biecht, aflaat, en wat meer van dien aard zij, bij de Roomsch-katholijke Christenen, gerigt is. Evenwel is het ons duidelijk, dat van dit een en ander slechts gemeld wordt, omdat de Schrijver daar te dezer gelegenheid niet wel van zwijgen kon, alhoewel zijn hoofd-, zoo niet éénig doel was, sommige Predikanten bij het Kerkgenootschap der Hervormden eens, zoo als men zegt, te vegen, van welke hij meent te weten, dat zij zoodanig eenen schandelijken handel drijven, bij eene beroeping naar elders de tegenwoordige en roepende Gemeente tegen elkander latende loven en bieden, en zulks met schijnheilig vertoon van gemoedsbezwaar, om den wil des Heeren te weten, en voorgewende gebeden en verzuchtingen om ontdekking, wat God besloten heeft in zijnen raad! - Hiervan worden verscheidene bijzonderheden genoemd, en de Schrijver had, onzes inziens, maar wèl gedaan, als hij namen genoemd had, in vooronderstelling namelijk, dat hij die schandelijke daadzaken bewijzen kan; en,

[p. 13]

hij moge dan een Christen-Leeraar of een Christen-Lidmaat zijn, zoo hij het niet kan, zal zijn geweten hem zeggen, waarvoor men hem houden moet. - Als middelen tegen het schandelijk bedrijf geeft hij op: een verbod tegen eene herhaalde beroeping van denzelfden Leeraar in dezelfde vacature (dit zal, meenen wij, zijne bedoeling zijn); een verbod aan de Gemeenten, om staande het beroep eenig aanbod in geld of andere zaken te doen, en aan de Leeraren, om soortgelijk aanbod aan te nemen, of toe te staan, dat het door iemand, op wien zij betrekking hadden, wierde aangenomen, hetgeen hij met simonie, tegen welke nog altijd de bekende eed gevorderd wordt, wenscht te zien gelijk gesteld; en eindelijk verlangt hij eene aanzienlijke vermeerdering der inkomsten, aan het Predikantsambt verknocht, hetwelk zeker het beste behoedmiddel wezen zou tegen te groote verzoeking in dezen, en het schandelijk bedrijf (voorondersteld dat het plaats hebbe) nog meer zou doen verfoeijen door iederen weldenkenden. Daar wij voor ons het laatstgenoemde middel, immers in zoo ver het eenigzins voldoende kon gerekend worden, voor eenen geruimen tijd nog onder de pia vota rekenen, hebben wij bij het voorgestelde verbod, en de uitbreiding van gemelden eed, een weinig uit te zonderen; hoezeer wij schijnheilig vertoon, en dat tegen over elkander loven en bieden, niet minder, dan de Schrijver, verachten. Maar wij kennen waardige, edelaardige mannen, die er dadelijk bij een beroep rondborstig voor uitkomen, dat zij hunne tegenwoordige standplaats, welke zij anders verre verkiezen zouden, verlaten zullen, en verlaten moeten, tenzij hunne inkomsten aldaar voor het minst aan die der roepende Gemeente wierden gelijk gebragt; en wij zien niet in, waarom eene vermogende Gemeente, in zoodanig geval, niet zou mogen doen, hetgeen dezelve reeds lang, en zonder zoodanig eene aanleiding, had behooren te doen, en vinden er volstrekt geene laagheid in, dat de Predikant zoodanig aanbod alsdan aanneemt, al

[p. 14]

is hij dan ook - door vroegere ondervinding van andere Ambtsbroeders geleerd - genoodzaakt, zwart op wit te eischen, alvorens hij zich op nieuws verbinden kan. Wij kennen waardige Leeraars, die, bij gelegenheid eener voordeelige beroeping, edelmoedig ieder hun persoonlijk gedaan aanbod weigerden, tenzij men even zeer voor hunne niet beroepene Ambtgenooten zorgde, en die daardoor de Gemeente tot haren pligt hebben gebragt; - wij kennen daarenboven, en moeten het te dezer gelegenheid tot eer der bediening zeggen, mannen, in eenigzins ruimere omstandigheden, en wien het verhuizen, om ieder het zijne te kunnen geven, alzoo niet ten pligt was, die vriendelijk, maar standvastig, ruime aanbiedingen door hunne Gemeente, welke zij echter niet wilden verlaten, afwezen, en volstrekt niets aannamen, dan eene kleine gedachtenis; en ook de zoodanigen, die, hoezeer door nood gedrukt, ieder aanbod afwezen, omdat het niet kon gevonden worden, dan uit een fonds voor noodlijdenden, of door bijdragen, ook van den zeer weinig gegoeden. Ja, wij kennen waardige mannen, die aanzienlijke voordeelen bij eene roepende Gemeente afsloegen, eeniglijk uit liefde en gemoedelijke trouw voor hunne kleene en arme Gemeente, waar zij jaren aaneen hunne sobere bete met zorg en kommer aten. - De Schrijver zal buiten twijfel deze onze ondervinding niet tegenspreken; zij is ook gewisselijk de zijne, en hij heeft het kennelijk slechts tegen enkelen gemunt. - Wij hopen, dat het waakzaam toezigt en de gemoedelijke trouw der Kerkbesturen van den leerstoel al de zoodanigen weren zal, die kennelijk het eerwaardig ambt alleen als eene kostwinning begeeren, en wier kunde en bevoegdheid doorgaans gelijk staan met deze hunne onedelmoedige bedoeling; en die dan, luide toejuiching vindende, (gelijk het uit dit boekje schijnt) door eigene domheid, en den daardoor verworvenen naam van ernstige, regtzinnige, gemoedelijke en vrome herders, bij eene domme menigte, door zich laaghartig te schikken naar den bedorve-

[p. 15]

nen smaak van eenige dweepers, de geschikte voorwerpen zijn voor de bedoelde speculatie, en door klinkenden aandrang te winnen. Wanneer de menschen de gezonde woorden der waarheid niet kunnen verdragen, maar zich Leeraars zoeken naar eigene zinnelijkheid, is het éénige behoedmiddel, dat er geene Leeraren meer zijn naar deze hunne zinnelijkheid. Eene wet intusschen, dat, terstond bij eene vacature, en alvorens iemand bijzonder genoemd werd, de Gemeente bepalen moest, of en wat zij ter verbetering van het traktement van eenen nieuwen Leeraar kon en wilde bijdragen, en een stellig voor nul en van onwaarde verklaren van iedere daar boven gaande verbindtenis, ware misschien inmiddels nog een, hoewel niet volkomen genoegzaam, echter meest werkzaam middel, om de bedoelde ergernissen te weren.