Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Wilhelmus van Nassouwen, in den geest van het oude Lied, toepasselijk gemaakt op de gezegende Omwenteling van 1813, door J.S. Swaan, Rector der Latijnsche Scholen te Hoorn. Te Amsterdam, bij J. ten Brink, Gsz. 1814. In gr. 8vo. 15 Bl. f :-5-8
Claudianus nostrorum temporum vates. Claudianus de Dichter onzer Eeuw. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon. 1814. In gr. 8vo. VIII, 47 Bl. f :-12-:
Oud Nederlands heugelijk herleven, of dichtmatige Schets der aanleiding tot 's Lands tegenwoordige hereeniging, en harer voordeelen, met Aanteekeningen ter opheldering en staving, door G. Bruining, en eene korte Narede van J. Scharp, S.S. Theol. Dr., Predikant te Rotterdam, enz. Te Rotterdam, bij J. Hendriksen. In kl. 4to. 30 Bl. f :-12-:

Zie hier een drietal dichterlijke voortbrengsels der geschiedenis van den dag, zoo verschillend, als elk op zichzelven, misschien, buitengewoon. Wij zullen van ieder een woord zeggen.

No. 1. De Heer jacobus scheltema geniet de bijzondere eer, van zich niet slechts vader, maar ook reeds grootvader van onderscheidene stukjes te mogen noemen, tot onze gezegende omwenteling betrekkelijk. Het wordt pligt, zeide hij in zijne Vergelijking, eene Nieuwe Fransche Tirannij te schrijven; en men schreef er zelfs meer dan eene. Hij riep de Nederlandsche Zangers op tot het vervaardigen van

[p. 132]

een nieuw Wilhelmus-lied; en, om van vroegere proeven niet te spreken, zie hier uit de hand van den Heer swaan een stukje, dat zijnen, door ons vermelden, oorsprong openlijk belijdt, en het woord ‘in den geest van het oude’ misschien zelfs al te letterlijk opgevat en gevolgd heeft. Althans wij zijn van oordeel, dat het eigenlijk meer de zangwijze, dan wel iet anders, is, die als het ware nationale in het bekende lied moet worden aangemerkt; en dat ieder waar vaderlandsch gezang, naar dezelfde maat ingerigt, eenigzins aan de welgegronde oproeping voldoet. Slaagde iemand zoo gelukkig, dat hij een stuk vervaardigde, om inhoud en vorm, zoo geschikt als waardig gezongen te worden, zoo lang het Vaderland zelf, in schaduw des Oranjebooms, bestaat, het doel zou allervolkomenst bereikt zijn. Doch, dat het nieuwe lied, even als het oude, juist willem van nassau zelven zou moeten worden in den mond gelegd; dat inzonderheid ieder couplet, even zoo, met eene letter van dezen zijnen naam zou moeten beginnen; - het eerste is voor het oogenblik zeker niet onaardig; het laatste een kunstje, waaraan onze beschaafde en regt dichterlijke eeuw niet gaarne eenige waarachtige schoonheid ziet opgeofferd. - Behoudens deze aanmerkingen, mogen wij het werk van den Heer swaan geenen lof weigeren, vooral niet de gedachte, om het lied door eene opdragt aan Z.K.H., bij welke, als het ware, wordt verlof gevraagd, om hem deze taal in den mond te leggen, te laten voorafgaan, en de wijze, waarop zij is volvoerd. Moge de dichterlijke en vaderlandsche gloed nog lang blijven zamenwerken, om onzen leeftijd door meesterstukken te vereeuwigen!

No. 2. Dit stuk is ontleend en overgebragt uit een Fransch tijdschrift, te Londen uitgegeven. Het bestaat uit brokken van den Latijnschen Dichter claudianus, op die wijze zaamgesteld, dat hij, bijna zonder eenige verandering, de geschiedenis van onzen tijd, de opkomst, geweldenarij en val van napoleon, schijnt te bezingen. Tweederlei zaken loopen hierbij, met verwondering, in het oog: hoe gelijk de tijden en de menschen elkander inderdaad zijn; en, hoe vernuftig de Autheur de onderscheiden gedeelten en uitdrukkingen van den oorspronkelijken Dichter heeft weten aaneen te hechten, om die gelijkheid nog oneindig sterker te doen schijnen, ja als eenzelfdigheid te doen voorkomen. Voor den on-

[p. 133]

geletterden gaat er eene Hollandsche vertaling naast het Latijn nevens, gesplitst in zekere hoofddeelen, met aanwijzende opschriften, tot welk vak van napoleon's leven en bedrijfieder is te betrekken. Deze vertaling is vrij getrouw, zonder eenigzins stijf te zijn, of der duidelijkheid van de toepassing in het minste te schaden. Voorzeker, niemand, allerminst hij, die de geleerde taal verstaat, legt dit boekje uit de hand, zonder bij zichzelven te herhalen: aardig! regt aardig! nadat hem reeds vroeger: treffend! onbegrijpelijk! moet zijn ontvallen. En dit, dunkt ons, is de beste lofspraak.

No. 3. Vorm en kleur van dit stukje zouden ons hetzelve met den van ouds bekenden naam van blaauwboekje doen bestempelen, indien deze niet eer in eenen kwaden dan goeden reuk stond. Des Schrijvers bedoeling toch, zoo wel met dit, als een vroeger uitgegeven dichtstukje, dat ons juist niet is in handen gekomen, schijnt allezins loffelijk. De overige waarde kan en zal gewis zeer ongelijk beoordeeld worden. Zeker, als dichtstuk moge het hier en daar spranken van genie vertoonen, en eene en andere brokken uit vondel niet ongelukkig overgebragt hebben, doorgaans gekuischt, en eenigzins vloot houdende met den zuiveren en verheven' gang der Nederduitsche Dichtkunst in onze dagen, mag het (zonder alle betweterij!) niet heeten. - De Aanteekeningen, een gelijk aantal bladzijden met den tekst beslaande, en doorgaans van geschiedkundigen aard, zullen ligt de meeste aandacht wekken. Des mans uitgebreide kunde stelt hier, gelijk in een vroeger opzettelijk maar nameloos geschreven stukje, de geschiedenis des Huizes van oranje-nassau, deszelfs veelvuldige betrekkingen tot en verdiensten bij alle de Nederlanden, in vollen dag, en blijkt daarbij thans vooral de Brabandsche gewesten op het oog te hebben, voor welken, blijkens de Narede van den geleerden scharp, het boekje ook wel voornamelijk schijnt bestemd te zijn. - Deze Narede kan ons niet anders dan genoegen geven. Ja, hereeniging van al het gescheurde zij de wensch, het pogen, de zaligheid van eenen ieder in zijnen kring! Bescheidenheid zij daartoe vooral den Geleerden, ook door het voorbeeld van Schrijver en Naredenaar, krachtig aanbevolen! En worde ook onze wensch verhoord, dat de veelvuldige en diepe kennis des Heeren bruining voor hem en anderen meer en meer waarlijk nuttig en vruchtbaar zij!