Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

[p. 134]

Adeleide van Bronsfeld, of een nacht van onrust. Tooneelspel. In 's Hertogenbosch, bij H. Palier en Zoon. 1814. In kl. 8vo. 63 Bl.

De goede God beware ieder Christenmensch voor zulk eenen nacht van onrust! De zwakke poging van den Schrijver, om zoo veel onrust te boek te stellen, gaf ons een zeldzaam genoegen. ‘Zulke genoegens zijn vreemd aan de misdaad,’ zoo eindigt de zwakke poging; en zulke genoegens, als ons de lezing gaf, zijn ook vreemd bij een goed Tooneelspel. Maar zoodanig een te vervaardigen, schijnt ook des Schrijvers bedoeling niet geweest te zijn: ‘consequor ex illis casus oblivia nostri,’ is zijn motto; en daartoe is het nagenoeg om 't even, wat hij ter neder schrijft. Hij bepaalde zich nu tot een Tooneelspel in één regt woelig bedrijf, waarvan wij, zoo maar mogelijk, onzen Lezer een denkbeeld willen geven. - Eerst zit dan daar, in eene oude zaal op zeker slot, een oud Edelman en slotbewaarder, in het holle van den nacht, onder een verschrikkelijk onweder, wat te lezen, en alleenspraken te houden; hij wordt gestoord door zijn' knecht, die van spoken verhaalt - voorts door een spook zelve, en kort daarop door het aankloppen van eenen verdwaalden reiziger; met dezen houdt hij een gesprek over roovers. Inmiddels hoort men buiten fluiten en schieten, en de vreemdeling wipt de deur uit: daarentegen treden nu een paar andere reizigers binnen; het zijn oude bekenden, de handen der roovers ontkomen. Zonder zich aan de wond van den eenen, noch aan den razenden honger van beiden te storen, houden zij een uitvoerig gesprek, waardoor het geëerd publiek zoo wat baanwijs wordt: dat de éénige dochter van den vorigen Burggraaf, aan een' roover gehuwd, die zich als Edelman had ingedrongen, van schrik was gestorven; dat haar éénig kind verdwenen was met den gewaanden Edelman; dat de tegenwoordige slotbewaarder een zoontje verloren had, enz. Het spook komt weer binnen; en zie daar! het is die welbekende roover, in eigen persoon. Daar komt het nu uit, dat hij heel in Turkije met zijne dochter geleefd had; dat deze daar een' minnaar had opgedaan, en dien nu waarschijnlijk naliep; en deze is juist de laatstgenoemde gewonde reiziger, die nu

[p. 135]

wat in de klem is, dat de vader niets van het meisje weet. Tot verlevendiging van al het gehoorde, blijkt nu deze ook te zijn het vermeende doode zoontje van den slotbewaarder, wiens vrouw eens verbrand was. Alle deze ontdekkingen loopen nog al zonder veel gemoedsbeweging af; maar de oude roover, die hier spoken kwam, moet wat hooren, tot dat het meisje terugkomt. Maar dit gelukt zoo spoedig niet; zóó loopt de nacht van onrust niet af! Het gezelschap gaat naar bed; de knecht blijft in de zaal, en gaat aan 't snurken en droomen: er breken roovers in, die vrij wat te zeggen hebben, eer zij hun handwerk beginnen; aan den slapenden knecht storen zij zich niet veel; maar de slotbewaarder komt binnen met eene lamp, en valt over een' der roovers; dit loopt erger; evenwel, allen in huis worden wakker; ook het spook, het opperhoofd der roovers, komt voor den dag; maar het is gedaan met de subordinatie; en, ofschoon er al een roover kapot raakt, het ware erg afgeloopen met het illustre gezelschap, ware de eerste verdwaalde reiziger niet net van pas terug gekomen. Men herkent nu in hem het verloren meisje; en in die confusie nemen de roovers de vlugt. Nu arrangeert men het huwelijk, mits haar vader nu voor altijd afstand doe van zijn eerloos handwerk; hij resolveert er toe, en - de Hemel viert het feest van eenen bekeerling! Onder al dit gedruisch moet het reeds dag geworden zijn, en men wil dezen dag aan de vreugde wijden.

Nu, wij hebben in ons leven nog zoo al het een en ander gezien, gelezen of gehoord; maar, als dit stuk ten tooneele komt, daar willen wij bij zijn! Waarlijk, het is nieuw en ongehoord, - het is dan ontzettend aandoenlijk! De jongeling, die eenen vader verliest en vindt; het meisje, dat hem, dien men als een schrik van het menschdom beschouwt, met den uitroep: vergeving, beste Vader! te voet valt, omdat hij NB. haar nevens den Schepper (!) het leven gaf; de roovers, die inbreken en hunne bagaadje medebrengen, enz. enz.

Aan alle Beminnaren van het Tooneel is dit onrustig kunststuk toegewijd. - Plaudite!