Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 515]

Galerij van antiken en werken van beeldhouwkunst, in Engeland.

Engeland heeft, sedert eeuwen, schatten van kunst verzameld en wedijvert hierin met Frankrijk. Parijs, voorheen reeds in het bezit van voortreffelijke kunstgewrochten, telt, bij zijne grootsche zegeteekenen, ook zoo vele onwaardeerbare schatten van kunst, die op zijne vijanden veroverd zijn, dat Griekenland en Latium naar de vrolijke boorden van de Seine schijnen verhuisd te wezen Eene bijzonderheid voor den kenner en minnaar zeer belangrijk, dat al dat schoone op ééne plaats verzameld is, wat ooit door het penseel en den beitel van vroegere en latere meesters voortreffelijk is voortgebragt.

In Engeland, daarentegen, zijn de kostbaarste voorwerpen van kunst overal verstrooid, in ontelbare huizen en op afzonderlijke landhoeven van voorname lieden dermate verspreid, dat het ten uiterste bezwaarlijk zij, te vernemen, welke kunststukken er zijn, waar zij bewaard worden en alles, als in een ontoegankelijk heiligdom, blijft opgesloten.

Dallaway heeft daarom voor den kunstkenner en de geschiedenis van kunst geene geringe verdienste, daar hij zijn werk over de schoone kunsten, in Engeland voorhanden, bekend maakte, waarin hij eenigermate eene beredeneerde naamlijst van de voornaamste voortbrengselen van bouwkunde, beeldhouw- en schilderkunst, in zijn vaderland heeft gegeven. De Heer millin liet dat boek, verleden jaar, in het Fransch overzetten en gaf aan dat werk eene groote waarde, door de belangrijke aanmerkingen, waarmede hij hetzelve verrijkte.

De klassieke smaak ontwaakte eerst laat in Groot-Brittanje, toen reeds lang te voren, Frankrijk, Italie, Spanje, Holland en Duitschland zelf daarin groote vorderingen gemaakt hadden. Eerst, onder de regering van jacobus en karel I, dacht men, in Engeland, daaraan.

Thomas howard, Graaf van Arundel, had toen,

[p. 516]

op het vaste land, met dat bepaald oogmerk, eene reize gedaan en leide, bij zijne wederkomst, de eerste galerij van standbeelden aan. Twee kunstenaars reisden vervolgens, op zijne kosten, naar het vaderland der kunsten, Griekenland en Italie, om aldaar schatten te verzamelen. Zoo werd hem ook die beroemde Kronijk van Paros toegezonden en vele andere kostbare werken.

Andere voorname huizen begonnen met hem te wedijveren, het zij dan uit kleine ijverzucht, om in gelijken luister te schitteren, of uit eene zuivere zucht voor kunst. Zelfs de Koning gaf den Vlootvoogd kenelm digby, in het jaar 1628, bevel om in de landen van de Levant, de merkwaardigste standbeelden op te koopen.

Na howard's dood, werd zijne kostbare verzameling van standbeelden, vazen, gesnedene steenen, schilderijen, enz verstrooid. Alleen de voorraad van marmers met opschriften bestond uit twee honderd en vijftig stukken.

Op het einde der Zeventiende Eeuw leide thomas, Graaf van Pembroke, eene nieuwe galerij van beeldhouwkunde aan. Zij bevatte een' schat van ongeveer drie honderd kunststukken, en werd, in Wiltonhouse, bewaard, waar zij minder, dan de standbeelden en marmeren kunststukken, te Oxford voorhanden, van het gure luchtsgestel te lijden had. Deze galerij werd aangelegd van de voornaamste voorwerpen der Arundelsche verzameling en naderhand vermeerderd met de schatten, van giustiniani en den Kardinaal richelieu nagelaten. Zij is bijzonder rijk aan borstbeelden.

Gedurende een goed ged elte der Achttiende Eeuw waren arundel's en pembroke's verzamelingen, in Engeland, de eenigen, die aandacht verdienden. Want de verfraaijing der paleizen, lusthoven en boekverzamelingen van voorname lieden, met stand- en borstbeelden, was, ofschoon gebruikelijk, evenwel ellendig. Alles was nabootsing van antiken, door gebrekkige meesters, beneden alle berisping.

Doctor mead, Lijfarts van george II, had alleen nog eene kleine, doch uitmuntende verzameling, die na zijnen dood verkocht werd. Thomas coke, Graaf van Leicester, voltooide, in het jaar 1755, zijn prachtig paleis, te Holkam, in Norfolk, en zond een' ken-

[p. 517]

ner naar Rome, om daar uitmuntende oudheden op te koopen. Brettingham, die zich bij zijne zending verdienstelijk maakte, kocht tevens voor de galerijen van robert walpole, te Houghtonhouse, in Norfolk, en van Lord egremont, te Petworth.

Wanneer de Pausen en Kardinalen der edele geslachten van borghfse, barberini en giustiniani verzamelingen van nieuw opgegravene kunststukken aanleiden, dan kozen zij alleen zulke voorwerpen uit, die het minste geschonden en het gemakkelijkste te herstellen waren. Afzonderlijke deelen en brokstukken kwamen aan Romeinsche beeldhouwers, met name cavaceppi, cardelli, pacili en anderen, die eene menigte van zulke fragmenten, met eene verwonderlijke kunst opmaakten en gebruikten. De meeste dezer herstelde stukken kwamen in Engeland.

Uit de beroemde verzamelingen der galerijen van barberini, mattei en negroni, werden kostbare stukken naar Engeland overgevoerd. Bijzonder waren er drie Engelschen, in Rome, namelijk de Architect james byres, de Schilder gavin hamilton en de Bankier thomas jenkins, die zeer veel hebben toegebragt, tot het verrijken van hun Vaderland met de kostbaarste gedenkstukken der oudheid, waardig, met de heerlijkste voorwerpeu, in de beroemdste galerijen van Italiaansche Vorsten vergeleken te worden. Zij waren overtuigd, dat onder den Romeinschen bodem nog aanzienlijke schatten bedolven lagen. De Paus gaf hun verlof, om op nieuw te graven, onder de volgende voorwaarden: dat de oudheden, die uitgegraven mogten worden, in vier gedeelten behoorden gedeeld te worden. Het eerste was voor den H. Vader; het tweede voor de Camera of Staatsdienaar; het derde voor den eigenaar van den grond, die opgegraven werd; eindelijk het vierde voor hen, die de kosten der uitgraving droegen.

Hierdoor kregen de Britten die zeldzame schatten van Grieksche en Romeinsche kunst.