Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Dankbaarheid van den Rijksgraaf van Witstein, voormalig hoofdman bij het Prager Akademische Lijf-bataillon van Zijne Koninklijke Hoogheid den Aartshertog Karel.

Toen de allesverwoestende geest der burgerlijke onrusten in de bloeijende Nederlanden woedde, en om dat monster te keer te gaan, troepen derwaarts afgezonden werden, trof ook dit vredestichtende lot den Graaf W., die destijds onder het Regiment des Prinsen de ligne den post van Luitenant bekleedde.

Aanstonds bij den aanvang van eenige schermutselingen ontwaarde hij, hoe nadeelig een verhaaste moed der jeugd, hoe verderfelijk vaak eene onbedachtzame stoutmoedigheid zijn kan, en dat de grootste dapperheid van enkele personen eene ver overtreffende magt niet altijd te keer kan gaan. Te zwak, om zich langer staande te houden, daar hij als overdekt was met wonden, zeeg de dappere held ter aarde ne-

[p. 232]

der. Niet verre van hem lag juist een oud, geheel verminkte krijgsheld, een man, die, door de ervaring wijs geworden, nimmer roekeloos waagde, zonder evenwel voor de gevaren te sidderen, nimmer den dood angstvallig te gemoet zag, zonder nogtans het leven te verachten. Dezen grijsaard trof de medelijdenswaardige toestand van den jongen Officier sterker, dan die van zich zelven, en, terwijl een glinsterende traan langs zijne bruine wangen vloeide, zeide hij hem: ‘Brave Officier! ik gevoel uwen hulpeloozen toestand! Wanneer het geringe overschot van ververschenden drank u nog een weinig verkwikken kan, zie daar hetzelve; het kan u welligt meer van nut zijn, - waarschijnlijk behoef ik binnen kort zulks niet meer. Bewaar zorgvnldig uw jonge leven; hier, - neem mijnen mantel, dek u daarmede; duizende gevaren hebben mij gehard en mij met den dood bekend gemaakt. Het vaderland eischt het behoud uws levens: het mijne kan het ligt missen. Voor u heeft het glansrijke waarde, als belooningen uwer dapperheid, voor mij slechts nog eene groeve.’ - ‘Neen!’ stamelde de belemmerde tong van den Graaf, ‘uw aanbod is te edelmoedig, dan dat ik daarvan gebruik zoude maken; te edel klopt uw hart, dan dat koude en vorst het voor den tijd zou verhinderen te slaan; gij hebt eene echtgenoote, die u met een smartelijk verlangen reikhalzend te gemoet ziet; gij hebt kinderen, die de spoedige terugkomst van hunnen eenigen steun dagelijks van den Almagtigen stamelend afsmeeken: mijn langer leven wenscht de wereld - het uwe vordert zij: o goede Voorzienigheid! is het uw raadsbesluit een van ons beide het leven te verlengen, o! behoud het zijne, hij is waardig te leven, hij is waardig mensch te zijn!’ Maar beiden moesten nog langer de menschheid eeren: dit was de wil van den Algoeden.

Korten tijd hield zich W. als Hoofdman in B. op. Onverwachts ontmoette hij eenen Invalide. Hemel! welk eene verrassing! toen hij den edelen man in hem herkende, die hem weleer zijne laatste hulp aanbood. Met de vurigste trekken herleefde alles in hem; zijne ziel dorstte naar de vreugde, dankbaar te

[p. 233]

zijn; hij reikte hem de hand, vergezeld van een aanzienlijk geschenk. Lang sprak hij met hem; doch een gezelschap, dat reeds op hem wachtte, bewoog hem dezen ouden man te verlaten. Maar toen hij door eene toevallige omstandigheid onverwachtst al zijn geld miste, kleurde een edel misnoegen zijne wangen: ‘O! waarom gaf ik toch dezen goedhartigen grijsaard niet liever alles? Hij heeft het toch verdiend!’ Dit sprak hij en zweeg. Een naauwkeurig nazoeken overtuigde hem echter, dat hij wegens het vermeende verlies gedwaald had. Ongemerkt verliet hij het gezelschap, met oogmerk, om den ouden man weder op te zoeken en hem zijne gansche overige bezitting nog aan te bieden: doch sedert een half uur had hij de stad reeds verlaten. Wat kan hem nu helpen!.....dacht hij - mijn goede wil?.....Het volbrengen daarvan alleen kan hem gelukkig maken! - IJlings reed hij hem thans na, en haalde met zijne vlugge merrie den op zijnen staf leunenden grijsaard zeer spoedig in. Vermoeid en krachteloos lag hij op het groene gras neder, en een oude eik, met deszelfs uitgestrekte bladrijke takken, overschaduwde hem. Verrast rigtte hij zich van zijne legerstede op, toen hem de edelmoedige menschenvriend de nieuwe gift aanbood. Langen tijd bleef de grijsaard weigerend; maar de langere weigering zou onbillijkheid omtrent zich zelven en de edele denkwijze van den Graaf geweest zijn: want hij behoefde wezenlijk deze hulp, waardoor de dankbare Graaf het menschlievende hart van dezen ouden man tot aan zijn einde loonde, en hem alzoo zijne bittere, oude dagen verzoette.

O edele Graaf! Duizend, duizenden zegeningen bekroonen u. Dankbaarheid is een pligt, die u heilig is. Gelukkig zijt gij, daar gij de kiem, welke de Voorzienigheid in ons aller zielen plant, in uw hart zoo zorgvuldig aankweekt. Zij is de Goddelijke adem der weldadigheid, zij veredelt den mensch, maakt hem den naam van mensch waardig; zij spoort door hare haar alleen eigene verhevenheid en waarde tot

[p. 234]

navolging aan; zij wordt de bron der edele behandeling van anderen, wanneer de waarde der weldaad de grenzen der dankbaarheid niet bepaalt, maar zij door de edele gezindheid des dankbaren grenzeloos wordt.