Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 512]

De vier jaargetijden, ter nuttige beschouwing voorgesteld, door W.G. Reddingius, Predikant te Bierum. Te Groningen, bij W. Zuidema 1810. in Octavo. - Eerste Stukje. De Winter. VIII en 120 Bladz. Tweede Stukje. De lente. IV en 109 Bladz. Derde Stukje. De zomer. IV en 104 Bladz. Vierde Stukje. De herfst. IV en 95 Bladz. Achter het vierde Stukje vindt men nog eenen algemeenen Titel, voorrede, inhoud en Fransche titels, met een berigt aan den binder, om bij het zamenvoegen der 4 Stukjes in eenen bundel, de voorrede voor het 1ste Stukje, de afzonderlijke titels en inhoud van ieder Stukje weg te laten; en daarvoor den algemeenen titel, voorrede, inhoud en fransche titels te plaatsen. De prijs der 4 stukjes is ƒ 2-:-:

De Eerw. Schrijver, als een verstandig, welmeenend, stichtelijk en werkzaam Leeraar bij de Hervormden, door menigen nuttigen arbeid, gunstig en algemeen bekend, wilde in deze stukjes de vier jaargetijden ter nuttige beschouwing aan zijne landgenooten voorstellen, en dit zijn werk zoo inrigten, dat mingeoefende Lezers zich daarvan met voordeel en genoegen zouden kunnen bedienen; met oogmerk, om hierdoor, onder gods zegen, eene Christelijke natuurbeschouwing, - de verheerlijking van den Schepper in zijne schepselen, - de overdenking en beoefening van gewigtige waarheden en pligten, - de aflegging en bestrijding van schadelijke dwalingen en ondeugden, - bij zijne medemenschen te bevorderen. -

Gelijk dit een allezins goed oogmerk is, zoo is ook dit werkje ter bereiking van hetzelve doelmatig ingerigt. - De minkundige Lezer kan hetzelve verstaan; het laat zich met genoegen lezen, en alles wat in hetzelve voorkomt, heeft eene nuttige strekking ter bevordering van dat alles, wat de Schrijver zich voorstelde met hetzelve te willen bevorderen.

Om onze Lezeren eenigermate met de inrigting en de bewerking van dit boekje bekend te maken, zullen wij den inhoud van het eerste stukje mededeelen, waaruit die der 3 volgende stukjes, als op gelijken

[p. 513]

voet ingerigt, mede genoegzaam gekend kan worden; en daarbij zullen wij de wijze van bewerking in een klein proefje laten zien. -

De inhoud van het 1ste Stukje: de winter, is deze: §. 1. De beschouwing van den Winter, eene pligtmatige en aangename bezigheid. § 2. Hoe deze beschouwing in te rigten? §. 3 en 4. De gesteldheid des winters. §. 5. De winter, aan deszelfs treurige zijde beschouwd. §. 6. De winter, als eene oorzaak van ongemakken en rampen. §. 7. Het klagen over den winter. §. 8. De winter, als noodzakelijk en onmisbaar. §. 9. Het nut van de koude en vorst in den winter. §. 10. De voordeelen, welke de sneeuw en rijm aanbrengen. §. 11 en 12. Het nut, dat door het gevoel van de onaangenaamheden des winters kan gestigt (ch) worden. §. 13, 14 en 15. Ook in den winter kunnen wij ons in de schoonheden der natuur verlustigen. §. 16, 17 en 18. Iets over de ijs-vermaken. §. 19. De winter brengt voor velen rust aan. §. 20. Hij verschaft ook gelegenheid tot menigen arbeid. §. 21. Hij is voor de lectuur vooral gunstig. §. 22. Hij noodigt ons sterk uit tot gezelligheid. §. 23 en 24. Hij geeft vele aanleiding tot de uitoefening van weldadigheid. §. 25. De winter, het werk van God. §. 26 en 27. Hij predikt ons Gods Almagt. §. 28-33. Hij verkondigt ons Gods wijsheid en goedheid. §. 34. Hij herinnert ons aan Gods waarheid en trouwe. §. 35. Hij bepaalt ons bij Gods regtvaardigheid. §. 36. Iets ter overdenking op treurige winterdagen. §. 37. Als wij door de gesteldheid des winters lijden moeten. §. 38. Als de winter anderen schielijk in levensgevaar brengt, of den dood veroorzaakt. §. 39. Als wij door de koude en vorst weinig kunnen uitvoeren. § 40. Als wij door 's winters toedoen rust mogen genieten. - §. 41. Bij het vallen van sneeuw en regen. §. 42. Bij het zien der witheid van de sneeuw. §. 43. Bij de verandering van dooi in vorstig, of van vorstig in dooi weder. §. 44. Bij het smelten van de sneeuw. §. 45 en 46. De winter, als een beeld des ouderdoms. §. 47. De winter als een beeld des doods. §. 48. Bestuit.

Tot een proefje der schrijfwijze verkiezen wij een gedeelte der 9de en de 10de §. Iets over de jagtvermaken, uit het 4de Stukje: de herfst. ‘Maar hoe moeten wij over deze vermaken oordeelen? Zullen wij

[p. 514]

dezelve met sommigen geheel afkeuren? Neen, mijne Lezers! Er zijn toch redenen, om dezelve te billijken, schoon zulks niet onbepaald behoort te geschieden.’

‘Het kan zijne nuttigheid hebben, dat men zich op de jagt begeve, als dezelve tot eene kleine uitspanning strekt na gewigtiger bezigheden, of het ligchaam daar door eene gematigde beweging ondergaat.’

‘Het is niet te misprijzen, dat men zich hier in bezig houde, wanneer men daar bij niet maar alleenlijk het vernielen van het wild beoogt, maar ook hetzelve tracht in bezit te krijgen, om zelf daar van genot te hebben, of dit genot aan anderen te bezorgen. Deze schepsels zijn toch geschikt en verordend, om den mensch tot voedzel en verkwikking te strekken.’ -

‘Het is ook goed, dat er op sommigen daarvan jagt gemaakt worde door zulken, die in het jagen smaak vinden. daar zij zich anders te zeer zouden vermenigvuldigen, en dus eene groote schade doen aan de veldgewassen.’ -

‘Maar de drift naar de jagt moet niet buitenspoorig (o) zijn; de jagtvermaken moet men niet zoeken met verwaarloozing van zijn eigenlijk werk; men moet door te grooten ijver in het najagen van het wild zijne gezondheid niet te kort doen, noch hetzelve moorddadig van het leven berooven.’ -

‘Een ongevoelig hart moet zulk een mensch in zijnen boezem omdragen, die zich verlustigen kan in het klagend gekrijsch van den vreesachtigen haas, wanneer deze zich voor de hem op het spoor hebbende jagthonden te vergeefs zocht te verbergen, of vruchteloos hen (hun) poogde te ontloopen, en nu in hunne wreede tanden vervalt. Ruw moet ook de inborst van de zoodanigen zijn, welke zich vermaken kunnen met het sparteien der vogelen, die aan het lijm vastgekleefd, of in strikken verhangen, of in netten verward zijnde, daardoor ijdele poogingen (o) aanwenden, om hunne vrijheid weder te bekomen, en hun leven te redden.’ -

‘Verre zij het van ons, mijne Lezers! dat zoo iets ons tot genoegen zou strekken. Hij die onbarmhartig is omtrent de redelooze schepselen, is het ook maar al te ligt omtrent de redelijke, - omtrent zijne medemenschen. Hij, die zich gewent, om de kwellingen, welke het dier ondergaat, zonder eenig mede-

[p. 515]

lijden te aanschouwen en deszelfs uitdrukkingen van smart onmededoogend aan te hooren, bevindt zich op den weg, om ook ontbloot van alle aandoeningen getuige te zijn van het leed, dat zijne natuurgenooten treft. Hij, die daar uit vreugde schept, dat hetzelve op de eene of andere wijze lijdt, loopt het grootste gevaar, om ook met welgevallen te vernemen, dat zijne naasten met tegenspoeden en kommer hebben te worstelen, ja om zelf hen daar in te storten, ten einde hij zich daarin moge verheugen.’

Elk ziet, dat dit woorden van waarheid en gezond verstand zijn; en zoo is het geheele boekje. - Wij willen dit werkje van R. hier mede niet onder voortreffelijk schoone geschriften stellen; daartoe is het te eentoonig; sommige dingen zijn te zeer uitgerekt; andere gezocht of er bijgehaald; en over het geheel mist het die schoonheden, welke de meesterstukken uitmaken, en die alleen de man van genie, de Schrijver bij uitnemendheid, de meester in deze kunst, aan zijne geschriften kan bijzetten; - maar kunnen wij dit werkje niet als een meesterstuk, wij mogen het, als een geleidelijk, duidelijk en wel geschreven zeer nuttig geschrift, aanprijzen, en wenschen, dat het bij vele Lezers, ter bereiking van het loffelijk doel des Eerw. Schrijvers, dienstig moge bevonden worden!