Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 451]

Christelijk Magazijn, of Bijdragen ter bevordering van Christelijke verlichting en Evangelische deugd, naar de behoefte van onzen tijd. IV Deels, IIe Stuk. Te Hoorn, bij J. Breebaart, 1810. Bladz. 109-204. In gr. Octavo. De prijs is ƒ :-14-:

De verhandelingen, welke in dit Stuk van dit over het geheel wel voorziene Magazijn voorkomen, zijn: I. Wijsgeerige en Historische uitlegkundige bedenkingen over de wonderwerken des Zaligmakers. Door m. karel christiaan flatt. (Bij bekorting, uit flatt's Magazin für Christliche Dogmatik und Moral, III. Stück. Wij hebben hier slechts een gedeelte van deze Bedenkingen. In dit gedeelte beschouwt de kundige en naauwkeurige Schrijver de Wonderwerken, in het Nieuwe Testament voorkomende, uit een wijsgeerig oogpunt, en beoordeelt ze, met betrekking tot de natuurwet van oorzaken en gewrochten, - tot de wet van het doelmatige, en volgens de zedelijke oogmerken. Het Resultaat van dit alles wordt Bladz. 115 dus opgegeven: ‘Het is niet te bewijzen uit de Rede, dat de wonderwerken van den Zaligmaker onmiddelijke en bovennatuurlijke werkingen van God zijn; doch even min kan men het tegendeel bewijzen. - Beschouwt men dezelve echter uit het oogpunt van derzelver doelmatigheid, dan is het met de zuivere rede meest bestaanbaar, dezelve te beschouwen als verschijnselen, die door God tot een zeker zedelijk doel bestemd waren, en waarin alle als in een punt zamenvloeijen. Dit toegestaan, zou men ten opzigte van de bedoeling nog in tweestrijd kunnen zijn: doch de Heiligheid van God gedoogt niet, dat de mensch opzettelijk op 't dwaalspoor gebragt worde, en dit beslist ten voordeele van het doot jezus zelf opgegeven doel: - De werken die ik doe, getuigen van mij, dat mij de Vader gezonden heeft.’

Het vervolg van deze Bedenkingen wordt ons in het volgende Stukje beloofd.

De plaatsing van het Tweede Stukje: Gedachten

[p. 452]

over het getal der Engelen bij de opstanding van christus, schijnt een Casus pro amico te zijn. Trouwens, na het lezen van hetzelve zal elk met het oordeel van den Redacteur moeten instemmen, dat ‘de Schrijver van hetzelve te veel bij beuzelingen blijft hangen, te veel hecht op deze of gene kleine onderscheidingen, welke bij de verschillende verschijningen plaats hadden; en uit het oog verliest, 't welk reeds door michaelis is aangemerkt, dat men ook die onderscheiden Engelverschijningen niet met elkanderen moet verwarren.’ Het is, ter eere van het Magazijn, te hopen, dat de Redacteur zich ten minste niet dikwerf in de noodzakelijkheid zal bevinden, om aan eenen vriend soortgelijk genoegen te geven.

Het volgende Vertoog van van der ploeg, gedagteekend Creveld 1804. Gedachten over eene algemeene verëeniging onder de Protestantsche Christenen, zal, zoo ten aanzien van de belangrijkheid des onderwerps als van den vorm en inrigting, meer behagen. Wij althans hebben het met genoegen gelezen. De Schrijver stelt zich twee zaken voor aan te toonen, te weten: I. De bedoelde vereeniging is niet mogelijk. II. De algemeene vereeniging der Protestanten, indien zij al mogelijk ware, zoude nadeelig en thans vooral geheel ondoelmatig zijn. Wij verwachten en verlangen naar dat gelukkig Tijdstip, wanneer het zijn zal: Eén Kudde, één Herder, maar zijn tevens voor ons zelven overtuigd, dat ook hier toepasselijk is het woord des Heeren tot zerubbabel: zachar. IV. 6. Niet door kracht, noch door geweld, maar door mijnen Geest, zegt de Heer der heerscharen.

Eene zeer goede uitlegkundige Verhandeling: Proeve eener verklaring van Hebr. XII. 22-24, maakt het vierde Vertoog in dit Stukje uit. Het zij ons geoorloofd bij deze gelegenheid aan onze Lezers te herinneren de zeer aannemelijke opheldering van wijlen den Hoogleeraar rau over deze plaats in het Tweede Deel zijner Leerredenen, dat namelijk paulus, gelijk hij in vs. 18-20, zijne beelden ontleend had van de komst des Israëlitischen volks bij Sinaï, en de ontzettende omstandigheden, onder welke hun van dien berg de Goddelijke Wet werd afgekondigd, dus in

[p. 453]

deze verzen vs. 22-24, bij tegenstelling zijne beelden ontleent van de aankomst van Feestvierende Israëllers te Sion, en hergeen deze aldaar, in de tijden van den bloeistand van hunnen staat, met blijdschap en Godsdienstig genoegen mogten aanschouwen.

Ook de laatste Verhandeling: Mozes geboorte en lotgevallen tot op den tijd, toen hij geroepen werd om Israël te verlossen; en de wijsheid Gods in dezelve met opzigt tot het doel van dien man, is lezenswaardig. Met één woord, dit Magazijn wordt bij aanhoudendheid voorzien en levert van tijd tot tijd uit, goede en beproefde waren voor verstand en hart beide.