Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Méthode facile pour apprendre à conjuguer, (deze comma is hier eene grove fout) les Verbes de la Langue Française, Dediée à la Jeunesse Hollandaise, par A. Kappelhoff, Maître de pension, à Amsterdam. A Amsterdam chez J.R. Poster, 1811. Behalve een Avant-propos, en een Concernant la Conjugaison des Verbes Auxiliaires en Noodige Aanmerkingen, 483 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ 1-16-:

In het Concernant (dit woord moet altijd op een voorafgaand zelfstandig naamwoord slaan; doch op welk, ziet rec. hier niet) - in dit Concernant la Conjugaison des Verbes Auxiliaires komt eene grove onnaauwkeurigheid voor, waar de schrijver zegt: ‘Wanneer nu een van deze Voornaamwoorden niet voor het werkwoord staat, merke men op, dat het Werkwoord altoos in den Derden Persoon moet staan.’ Wij vragen: staan de eerste persoon van het meervoud, en de tweede van het enkel- en meervoud van de Gebiedende Wijs ook in den derden persoon? Niet min onnaauwkeurig is het, als de schrijver zegt, dat de toekomende tijd van de onbepaalde wijze (hij meent van den tegenw. tijd der onbepaalde wijze) wordt gemaakt, door er, ir, oir (en) re in ai te veranderen: daaruit volgt, dat aimai, punai, recevrai, vendai toekomende tijden zijn. Om van de duisterheid en verwarring van des Schrijvers stijl eene proeve te hebben, leze men slechts het slot van dit Concernant, beginnende met eene NB. ‘Wat aangaat de Vervoeging der Werkwoorden, van welke ik hier van iedere soort één op vierderlei wijze vervoegd heb, dewijl men op vierderlei wijze spreken of een werkwoord vervoegen kan, iets hetwelk algemeen bekend is. Dit deed ik alleen tot voorbeeld voor de Eerstbeginnenden; want ik stem gereedelijk toe, enz.’ Welk een stijl! welk

[p. 429]

eene Punctuatie! Doch laat ons tot het werk zelf, eeniglijk in Conjugatien bestaande, overgaan.

Hier worden werkwoorden als onregelmatig opgegeven, die het niet zijn: b.v. op bladz. 76. Puer, Stinken, hetwelk regelmatig is; ook werd de voorheen in gebruik zijnde onregelmatige tegenwoordige tijd der aantoonende wijs je pus, tu pus, il put, niet als aller vervoegd, gelijk de Schrijver zegt. Wijders is op bladz. 77. de zesde aanmerking overtollig, dewijl de daar opgegevene vervoeging der werkwoorden, op ter uitgaande, regelmatig is. Het op bladz. 162. als onregelmatig opgegevene haïr wordt volkomen regelmatig vervoegd; maar slechts onregelmatig uitgesproken in de aant. wijs, tegenw tijd, enkelvoud, en in de gebiedende wijs, den tweeden persoon van het enkelvoud: gelijk ook op bladz. 178 àlleen van den eerstgenoemden tijd gezegd wordt. Deze Conjugatie is dus overtollig.

Waarom toch heeft de Schrijver, die naar zijn zeggen niet wijdloopig wilde worden, tijden, die weinig of in het geheel niet in gebruik zijn, geconjugeerd? zie bladz. 170-173. en vergelijk de slecht gestelde aanmerking op bladz. 169. onderaan.

Bladz. 226. Se seoir is veranderd; men gebruikt daarvoor s'Asseoir.

Bladz. 231. Promouvoir wordt alleen in de onbepaalde wijze en in de zamengestelde tijden gebruikt. Dit is ook het geval met Forfaire, Malfaire, Méfaire, Parfaire, op bladz. 297. Van dit alles zegt de Schrijver niets.

Emboire op bladz. 390 opgegeven, moest zijn S'emboire; het is een Verbe Pronominal.

Circuire, bladz. 321. dit woord is in geen der beste Woordenboeken, die der Akademie, van wailly, gattel enz., te vinden. Boiste heeft het als een verouderd woord.

Van traire en rentraire, die eveneens vervoegd worden, vindt men twee Conjugatien op bladz. 396 en 400.

Het werkwoord frire heeft van zich zelf in den tegenw. tijd der aant. wijs een enkelvoud: je fris, tu fris, il frit, hetwelk op bladz. 412 niet wordt gemeld.

Wijders heeft de Schrijver eenige bijzonderheden in

[p. 430]

zijne spelling, die wel verdienen opgemerkt te worden. Hij schrijft tems voor temps; bladz. 246 pourai en pourais met eene r; 316 rateindre voor ratteindre tegen alle autoriteiten aan; clorre en enclorre voor clore, op bladz. 405, 409, tegen het gezag van de Akademie en wailly. In de voorrede leest men projecter voor projeter. Zal de naam van kappelhoff gezags genoeg hebben, om deze vreemdigheden te wettigen?

Nog eenige staaltjes van noodelooze omslagtigheid in dit Werk.

Op bladz. 417 en verv. vervoegt de Schrijver drie verbes pronominaux, doch waarin derzelver Conjugatien van elkander verschillen, weten wij niet.

De vervoegingen der onpersoonlijke werkwoorden op bladz. 131 enz. zijn overtollig, voor zoo verre zij niet onregelmatig zijn. Een kind, dat al de voorgaande Conjugatien geleerd heeft, zal toch in den derden persoon wel kunnen vervoegen. Hetzelfde geldt van de onzijdige werkwoorden: er zijn er reeds vroeger vervoegd, b.v. aller, en vele in de verscheidene lijsten der werkwoorden achter de Conjugatien tot oefening opgegeven; waartoe die, indien de leerling achter in het boek dezelve eerst zal leeren vervoegen? Doch hunne vervoeging is in niets van die der bedrijvende onderscheiden; de verbuigbaarheid van het Participe van die welke met être vervoegd worden, ware met één woord aan te wijzen geweest.

Devenir riche en devoir apprendre op bladz. 448 en 460 zijn beide overtollig. Het eerste wordt als venir en het tweede als recevoir, bevorens opgegeven, vervoegd: het bijgevoegde riche en apprendre hebben geenen invloed op de Conjugatie.

Ook zijn er vele drukfouten in het boek, b.v. bl. 473 C'aura, C'auroit, C'ait, in plaats van Ç'auroit &c. doch dit heeft het gemeen met andere schoolboekjes bij poster gedrukt, onder andere met het A B C Instructif, waarvan de laatste drukken, door de menigte van fouten, onbruikbaar zijn.

In plaats van zoo wijdloopig te zijn, moest de Schrijver zorg gedragen hebben van geene gebrekkelijke of onregelmatige werkwoorden over te slaan: als Saillir met deszelfs zamengestelden, Bruire, Braire, Paitre, waarvan men niets vermeld vindt.

[p. 431]

Deze weinige aanmerkingen hadden met even zoo vele andere kunnen vermeerderd worden. Bij al de wijdloopigheid vindt men, in dit boek over de Conjugaisons, niets over de vorming der tijden, niets over derzelver gebruik: dit, zegt de Schrijver, moet men elders zoeken; men vindt niet eens, waar nu de Méthode facile pour apprendre à conjuguer in bestaat. Hadde de Schrijver de werkwoorden, voornamelijk die van de tweede en vierde soort, behoorlijk geklassificeerd; van iedere klasse eene Conjugatie geleverd, met bijzondere onderscheiding van de uitgangen; de onregelmatigheid der anderen aangewezen, met weglating van het regelmatige, en dan een enkel voorbeeld vragender en ontkennender wijze, enz. opgegeven; dan ware zijn werk ten minste wel twee derden kleiner, maar ook zoo veel beter, en hij ware niet Prolixe geworden, hetwelk hij in zijn Avant-propos, zoo rec. hem wel verstaat, zelf afkeurt.