Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Oefeningen voor de jeugd, om het Fransch te leeren schrijven. Uit het Hoogduitsch van Albert Christiaan Meineke, door J. van Bemmelen, in leven Kostschoolhouder te Leijden Tweede druk, vermeerderd, verbeterd, en aan het hoofd der Opstellen met de daartoe behoorende taalregels voorzien, door S.J.M. van Moock, Kostschoolhouder te Delft. Te Zutphen, bij H.C.A. Thieme, 1810. 276 Bladz. In gr. Duodecimo. De prijs is ƒ :-15-:

Hoe zeldzamer er onder de menigte, sedert eenige jaren in dit vak van onderwijs uitgekon en, boeken een is, dat men goed kan noemen, des te grooter genoegen geeft het ons, wanneer wij er een

[p. 421]

in handen krijgen, dat over het algemeen den naam van uitmuntend in zijne soort verdient: en dit kunnen wij van den hier aangekondigden tweeden druk van dit boekje met volle ruimte zeggen. De eerste gronden en voornaamste regels der taal worden hier met beknoptheid en duidelijkheid voorgedragen. Men kan zien, dat het den opsteller niet, gelijk zoo vele anderen, die zich aanmatigen om Fransche leerboeken te schrijven, aan bedrevenheid in de algemeene beginfelen der taalkunde noch aan kennis aan de beste Schrijvers in dit vak ontbreekt. De voorbeelden det declinatien en conjugatien en de onderrigtingen, zoo omtrent de overige rededeelen als omtrent de naamwoorden, voornaamwoorden en werkwoorden, worden onmiddellijk van gepaste en leerzame opstellen tot oefening in dezelve verbonden. Wij wenschen dat dit boekje in veler handen moge komen, en twijfelen niet of het gebruik daarvan zal zelfs nog voor vele onderwijzers van nut kunnen zijn.

Zoo wij, na deze welverdiende aanbeveling, zeggen dat wij des niet te min eenige kleine onnaauwkeurigheden in het doorloopen van dit boekje opgemerkt hebben, zal men de aanwijzing daarvan, vertrouwen wij, niet aan vitlust toeschrijven, daar ons oogmerk alleen is den Schrijver aanleiding te geven om, bij eenen herdruk, die wij wenschen dat spoedig noodig moge zijn, zijn boekje van deze en dergelijke ingeslopene feilen te zuiveren en des te meer te volmaken.

Bladz. 3. reg. 12. v.o. ‘Van de dieren zijn er vele, die geenen bijzonderen uitgang in masculin noch seminin hebben.’ Zou dit niet juister en naauwkeuriger dus uitgedrukt worden: ‘Onder de namen van dieren zijn er vele, die voor het masculin en feminin geenen bijzonderen uitgang hebben?’

Bladz. 4. reg. 12. en volgg. wordt geleerd, dat ‘de meeste namen der (van) landen, steden, rivieren, enz. die op geene korte of stomme e uitgaan’, tot het mannelijke geslacht behooren. Daarna lezen wij onder de uitzonderingen: ‘Verders zegt men, le Mexique, le Caire, le Maine, le Perche.’ Is hier niet eene soort van uitzondering zonder regel? Immers in den aangehaalden regel wordt van de

[p. 422]

woorden op eene slomme e alleen ontkennender wijze gesproken.

Bladz. 23. reg. 13. v.o. Te Portugal is eene taalfout voor In Portugal, en dan behoort het voorbeeld niet tot den hier bedoelden regel.

Bladz. 27. reg. 6. v.o. La cruche à biere: dit zal volgens den hier gegeven regel moeten zijn: la cruche à la bière; omtrent het tweede gedeelte van welken regel zelven wij aanmerken, dat het gebruik van het bepalend lidwoord, hier bedoeld, ons toeschijnt af te hangen van het bepalend lidwoord, dat er vooraf gaat en dat dit duidelijkheidshalve in den regel had dienen opgemerkt te worden, dewijl daar door juist het onderscheid kennelijk wordt tusschen la bouteille à l'encre, de (bedoelde) inkflesch, waarin men den ink bewaart, en une bouteille à encre, eene flesch, bestemd om inkt in te bewaren.

Bladz. 71. en volgg. Over de telwoorden: in deze afdeeling is verzuimd te zeggen, dat de hoofd en rangschikkende getallen, ofschoon bijvoegelijke naamwoorden zijnde, geene verandering van uitgang lijden, behalve van de eerste un en van de laatste premier en second. Dit had misschien in de aanmerkingen bladz. 74. No. 2. kunnen geschieden, en dan zou daardoor dat gedeelte der aanmerking No. 4. ‘Mille duizend wordt altijd zonder s geschreven’; hebben kunnen wegvallen.

Bladz. 105. ‘Personne heeft geen plur. is altijd van het mannelijke geslacht, en beteekent:

I. Niemand, dan, wanneer het ontkennende woordje ne er bij staat enz.’ Moest deze regel, om misverstand te voorkomen, niet op deze of dergelijke wijze ingerigt zijn: Personne heeft geen plur. en is van het mannelijke geslacht, wanneer het beteekent iemand of, door bijvoeging van het ontkennende woordje ne, niemand? Waarop dan gevoegelijk de nadere verklaring omtrent het gebruik van dit woord kon volgen: ‘I. Het beteekent iemand enz. II. Het beteekent niemand enz.’ Hier door zou het, onzes inziens, den leerling meer dadelijk in het oog vallen, dat personne alleen in de gemelde beteekenissen mannelijk is.

Bladz. 116. ‘Personen zijn er drie in Singulier

[p. 423]

en drie in pluriel’ dus zamen zes? Is deze wijze van zeggen wel naauwkeurig? ware het niet beter: ‘Er zijn, zoo in het enkel- als in het meervoud, drie personen: de eerste Ik en Wij [je en nous]; de tweede’ enz.?

Aldaar: ‘Verbes passifs (lijdende werkwoorden) duiden het lijden aan van dien, die het voorwerp der bewerking is.’ In deze definitie vinden wij geen duidelijk onderscheidend begrip van een lijdend werkwoord, dewijl men hetzelfde ook van een bedrijvend werkwoord zeggen kan: Wij zouden het kortheidshalve liefst dus bepalen: ‘Een lijdend werkwoord (verbe passif) stelt het onderwerp lijdend voor.’