Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 203]

Twee nagelaten Leerredenen van wijlen P.H. Van Lis, in deszelfs leven veelgeacht Predikant te Middelburg. Te Amsterdam, bij W. Brave, en te Edam, bij H. Rolff. 60 Bladz. In gr. Octavo. De prijs is ƒ :-8-:

‘Deze twee Leerredenen zouden met bijvoeging van nog andere, het tweede Deel uitgemaakt hebben van het getal: ter bestiering van oprechte Christenen, door wijlen p.h. van lis, in zijn leven veelgeacht Predikant te Middelburg, in het licht gegeven, doch door zijnen dood, is dit plan verijdeld geworden, van daar dat men pag. 60 nog den overgang vindt tot eene derde Leerrede, doch die niet afgedrukt is geworden, en dus op die pag. het Werk eindigt.’ Dit wordt ons gemeld in een kort Berigt aan den Lezer. Ondertusschen zal dit lettergeschenk niet onaangenaam zijn aan allen, die de vorige Leerredenen van den Eerw. van lis met stichting gelezen hebben.

Deze Leerredenen hebben ten Tekst, de eerste matth. XVI. 18b. - De poorten der helle zullen dezelve niet overweldigen. Deze is uitgesproken den 17 December 1797. De andere Leerrede is over Hebr. XI: 27b. - Want hij hield zich vast, als ziende den onzienlijken; en is uitgesproken den 4 Augustus 1799. Zij zijn beide in eenen deftigen, mannelijken stijl, ernstig en nadrukkelijk, en juist doelmatig gepast voor de omstandigheden des tijds. Zie hier tot eene proeve, hetgeen hij zegt van de aanslagen van de magt der helle tegen de Gemeente of Kerk van christus, Bladz. 13. ‘Sedert, en thans meer dan ooit, stak een niet minder gevaarlijk werktuig des grooten verleiders, ik meene het lasterend ongeloof, het hoofd op. Nu leerde Satan den mensch met zijn eigen geest, den geest van trotsche en valsche wijsheid, ligtzinnig spotten met al, wat waaren Godsdienst en egt Christendom heet: nu wierd de Goddelijke openbaring, Gods allerbest geschenk aan ons, miskend, beschimpt, en verloogchend: en die waarheden, waarmede 's menschen zaligheld staat of

[p. 204]

valt, wierden onbeschaamd tegengesproken en veragtelijk uitgejouwd - en wij durven wel rondborstig zeggen, dat de geest die thans in de wereld is uitgegaan, dat de grondbeginzelen van dezen tijd, dat de wijsheid dezer eeuwe, die zoo veele harten verpesten, en orde en zeden ten eenemaal vernielen, en den mensch tegen allen waaren Godsdienst en het egte Christendom eenen wansmaak inboezemen, uit den vader den duivel zijn; en eene nieuwe en sterker poging van den vorst der duisternis om, ware het mogelijk, heel de wereld te verleiden, en Jezus Godsdienst en volk van de aarde weg te bannen. - Ook is die gewaande wijsbegeerte, die met het bestaan en den invloed der helsche magten, als ware het onzinnige dweeperij, den draak leert steeken, wel zeker een, door hem zelf verzonnen, list, om de oogen der menschen te verblinden, en hen zoo veel te vaster in zijne strikken te houden. - - Ook zijn de beroeringen der volken, die zoo veele stroomen bloeds kosten, en die niets anders dan eene gisting zijn tusschen den zuurdeessem des ouden en verderselijken bijgeloofs, en tusschen een niet minder verwoestend en allesbedervend ongeloof, zonder eenigen twijfel zijne aanblazingen, zijn geest, die thans de gemoederen verhit, de snoodste driften aanvuurt, om het menschelijk geslagt bij millioenen te verdelgen, en die nog overblijven, voor het waar Christendom van dag tot dag meer ongeschikt te maken. - - Om nu niet te spreeken van die ongelukkige gesteldheid, die scheuringen en twisten, dien geest van laauwe onverschilligheid, en toeneemende ligtzinnigheid, en die veragtering, die hij midden in het Christendom zelve, en in de onderscheiden gemeenten, weet op te wekken en te doen toeneemen; en die in tijden als dezen zoo dubbel ongepast en gevaarlijk zijn.’

Getrouw en ernstig zijn 's Mans vermaningen in de Toepassing; onder anderen vermaant hij, Bladz. 27, de ware Christenen: ‘Maar, “om den zegen van dit woord, voor u zelven, en voor heel de gemeente, nu te smaken; bidt dan - en pleit daar nu ernstig op, dat Jezus het ook nu vervulle en Ja en Amen make!” - - worstelt

[p. 205]

nu, in deze dagen, veel voor de Kerke, dat die toch op de wereld moge bewaard blijven, jen dezen aanval verduuren, en de zege behalen! dat Godsdienst en Christendom onder het menschdom niet mogen verloren gaan, maar veeleer nog nieuwen bloei en leven ontvangen! en dat dit haast moge geschieden: en dat uwe eigen' oogen nog eens de overwinning van het gezegend Godsrijk, die nu zoo merkwaardig zijn zou, mogen aanschouwen! - bidt ook vooral, dat het toch niet uit ons vaderland verbannen worde, dat Godsdienst en Christendom toch niet onder ons te gronde gaan: dat Satan het tot zoo verre niet winnen moge! maar dat gij nog eens rede moogt hebben, in de herstelling van het diepvervallene, de verlevendiging van het kwijnende en stervende, en de beschaming van den trots der gezworen vijanden van het Godsrijk, om te juigchen “groote dingen heeft God aan ons gedaan! Hij heeft zijn zaak en rijk uit den grootsten nood en dood verlost!” - daar zijn nog gronden om te hopen en te bidden - wel niet, in menschelljke uitzigten, want die zijn gesloten, donker als de middernagt; wel niet, in den geest van onze natie, want die is door en door bedorven: - maar, in Gods oude trouw aan ons bewezen, in zijn' eigen' Gemeente alhier door wonderen gestigt, en eene schaare van door Hem zelf toegebragte onderdaanen, die Hij nog onder ons heeft, en die Hem biddend naweenen: “Heer! blijf toch bij ons!” - nu, worstelt daarmede voor den throon, en laat uwen God niet gaan voor dat Hij zegent - - maar bidt hier ook inzonderheid, voor u zelven: dat gij toch niet moogt overwonnen en afgevoerd worden, door Satans listen, en den boozen geest dezer eeuwe, die uit den vader den duivel is! het is nu de uure en de magt der duisternis: Satan zoekt u te ziften als de tarwe: ware het mogelijk, hij zou nu, door de algemeene ongodsdienstigheid en losbandigheid, zelfs de uitverkorenen wel verleiden. - O! beveelt u, daartegen, nu aan de vervulling van dit woord, en aan de voorbede van uwen Jezus, aan: dat uw hemelsche Vader u, in zulk eene we-

[p. 206]

reld als de tegenwoordige, beware van den boozen: en weest nimmer, zonder dat beproefd wapen des gebeds, tegen ieder aanval en verleiding, bij u gereed te hebben!’ - -