Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Eenige weinige woorden aan den Recensent, ook der Recensenten, over het geplaatste in deszelfs Tijdschrift van dien naam, VIde Deel, No. 2, Bladz. 57.

mijnheer!

Nadat uwe Boekverkoopers, de Heeren schalekamp en van de grampel, met hunne hatelijke en allezins lesive Courant-Advertentien er zijn uitgescheiden, vat gij, misschien als plaatsvervanger, de wapenen op, om een niets kwaads bedoelend, niets kwaads vermoedend man, te bestrijden. Met voordacht schrijf ik: misschien als plaatsvervanger. Want, door de vergelijking van het in de Amsterdamsche en Haarlemsche Couranten en het door u gestelde, verbeeld ik mij, in bedoeld geschrijf, zoo zeer denzelfden geest te ontmoeten, dat ik mij zoo goed als geregtigd oordeele, uit een gelijk gewrocht tot eene zelfde oorzaak te mogen besluiten. Doch hierop wil ik niet aandringen; ik zoude mij kunnen vergisen, en dus met

[p. 190]

u in hetzelfde geval verkeeren, van welken ééne periode, of uitdrukking, mij eenen zeer aannemelijken grond geeft om te denken, dat gij, in uw vermoeden, omtrent den Steller van de u zoo vreesselijk mishagende Recensie, den bal deerlijk hebt misgeslagen. Doch waartoe dit alles gezegd aan u, Mijnheer? die den geest, ik zal niet zeggen der Christelijke liefde, maar der strengste regtvaardigheid, zoo weinig schijnt te kennen immers zoo weinig betracht, dat gij mij voor iemand houdt, die, tegen eigene overtuiging, nietige en lage vitterijen in de wereld stoor, en mij alzoo als een man zonder eer en conscientie beschouwt. In der daad, overtuigd als ik ben van mijn niets kwaads bedoelend oogmerk bij het stellen mijner Recensie, en met al mijn voornemen, om mij, door eenen honenden en lasterenden duisterling, in mijne gewone bedaardheid van geest niet te laten omzetten, wil ik wel bekennen (want: homo sum, etc.) dat het mij nog al eenige moeite kost, bij dat voornemen te volharden. Maar, hoogere bedenkingen ter zijde gesteld zijnde, die, echter, bij mij het zwaarste wegen, hoewel ik, misschien, hieromtrent ook al bij u geen geloof zal verdienen, het spreekwoord: Hij spiegelt zich zacht, die zich aan anderen spiegelt, verstrekt mij ook hier tot leering; en tot leering niet alleen, maar ook tot eene regelmaat van gedrag. ‘Hier zie ik,’ dacht ik bij mij zelven, ‘iemand tegen mij opstaan, die het zwaard der kwaadsprekendheid en der vuige lasteringe tegen mij aangordt. Ik zie daarin het onwelstandige, het afschuwelijke van zulk eene wijze van krijgvoeren. Omgorde ik mij met soortgelijke wapenen, wat zoude er het gevolg van zijn? Zeer zeker zou, bij een bedaard herlezen van mijn schrijven, mijn Geweten - ja, Mijnheer! mijn Geweten - tegen mij opstaan. Het verwijt, hetwelk de Apostel paulus aan de Christenen te Rome deed (Rom. II: 1.), zoude tegen mij getuigen.’ Waart gij ook, op dezelfde gronden van menschelijkheid en Christendom, te werk gegaan, wel zoudt gij u gewacht hebben, ik herhaal het, een onschuldig man zoo schendig aan te randen, als gij in uw geschrijf gedaan hebt.

Zal ik u nu, in het herzien van uwe zoogenoemde

[p. 191]

Antikritiek, op den voet volgen? Neen! dierbaarder is mij mijn kostelijke tijd, dan dat ik denzelven, aan het wederspreken en wederleggen van loutere vitterijen - om nu uw geschrijf bij den zachtsten naam te noemen - zoude verspillen. Laat elk onpartijdig Lezer mijne Recensie en uwe Antikritiek met elkander vergelijken, en dan het vonnis strijken, wie de waarheid op zijne zijde hebbe. Op die regtbank mij beroepende, en aan derzelver uitspraak de beslissing onderwerpende, wil ik, met een paar aanmerkingen, mijn, voor mij zoo zeer onaangenaam, en zoo goed als afgeperst schrijven, besluiten. De eerste aanmerking betreft het ongepaste, het onwelstandige in mijn oog, dat een Maandwerk, of ander Tijdschrift, voornamelijk, zoo niet eeniglijk, ingerigt om den hoofdzakelijken inhoud van uitkomende Werken aan het Publiek bekend te maken, en derzelver waarde of onwaarde te beoordeelen, tot een voertuig wordt misbruikt, om den Lezeren geld te doen betalen voor iets, hetwelk zij reden hadden niet te verwachten, geschillen tusschen de Recensenten, vooral wanneer dezelve gevoerd worden op eene liefdelooze wijze, gansch onbestaanbaar met die beschaafde wellevendheid, welke met regt gezocht en verlangd wordt bij lieden, die van letteroefening hun hoofdwerk maken, volgens het gevoelen ook des Romeinschen Dichters, leerende dat didicisse fideliter artes emollit mores, en het non sinit esse feros daarmede onbestaanbaar keurende. Dezen regel, Mijnheer! welken gij, indien gij, zoo als ik vertrouw, Latijn verstaat, wel zult gelezen hebben, wil ik, om uws zelven wille, u raden, dat gij, in het vervolg, zult in acht nemen, en, in weerwil van hetgeen ik boven aanmerkte, als een Recipe gebruiken, wanneer uw kokend bloed u aanzet, om, met eene pen, niet in inkt, maar in gal gedoopt, iemand, die in uwe ongenade is vervallen, zoo onbescheiden, en, mag ik er nevens voegen, op eene zoo eerroovende wijze, als gij te mijnen opzigte hebt gehandeld, aan te randen.

Mijne andere aanmerking, hoewel slechts eene herhaling van hetgeen ik de Heeren schalekamp en van de grampel reeds deed opmerken, doch hier de vrijheid gebruik, ook u, Mijnheer! onder het oog te

[p. 192]

brengen, komt hier op neder. Wat er van het debiet der Lektuur zij, is mij volstrekt onbekend. Misschieu is het er eveneens mede gelegen, als met de meeste boeken, welke thans het licht zien; zij liggen op zolder, en worden maculatur. Naar ik verneem, worden er wel eens kunstjes gebruikt, om zoodanige papieren aan den man te brengen. Zoude ook wel uw geschrijf een manoeuvre zijn, om de Lektuur, op de onderstelling van derzelver gering, immers niet voldoend debiet, meer te doen bekend worden, en daardoor derzelver aftrek te bevorderen? Doch dit, als zijnde slechts eene gissing, wil ik wel om een beter geven. Doch, hare gegrondheid ondersteld zijnde, wil ik u wel in bedenking geven, of gij niet een' zeer ongepasten maatregel te werk stelt? Zeker toch is het, dat wanneer twee menschen met elkander twisten, en de eene raast en tiert, en op zijne wederpartij scheldt, de andere, daarentegen, met bescheidenheid en bedaardheid zijnen aanrander te keer gaat, de laatste, door het niet vooringenomen Publiek, in het gelijk zal gesteld worden. Waaruit dus, bij onmiddellijke gevolgen, voortvloeit, dat de zaak des eersten voorstanders verliezen, die des laatsten er bij winnen zal. Welke hiervan de toepassing zij, kan u een van zelf in het oog loopende Syllogismus leeren. Heb de goedheid, Mijnheer! deze herinnering op te vatten als een' vriendelijken raad, welks inachtneming ik hoop, dat den Uitgeveren, in den toenemenden aftrek, en u, als Medeschrijver der Lektuur, in het bekomen van een toereikend Honorarium voor uwe moeite, van eenigen dienst zijn zal.

En dit zij genoeg als een bescheiden tegenberigt tegen uw gansch onbescheiden geschrijf; met de verklaring tevens, dat ik niet dan in gevalle van dringende noodzakelijkheid, over welke ik het oordeel aan mij zelven voorbehoud, de pen tegen u wederom zal opvatten.