Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 173]

Zedolijke Verhalen voor jonge lieden. Door Mejuffr. Edgeworth. In twee Deelen. Eerste Deel: bevattende de Geschiedenis van Forester, en die van de Pruissische Porseleine Vaas. Uit het Engelsch. Te Haarlem, bij J.L. Augustini, 1810. 344 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ 1-16-:

Al een zeer zonderling beloop heeft de geschiedenis van forester! Van goeden huize, en in zijn negentiende jaar van zijnen vader een' goeden stuiver geërfd hebbende, begaf hij zich naar Edinburg, om er, ten huize van Doctor campbell, zijnen aangestelden voogd, zijn verblijf te houden. Al vroeg openbaarde zich hier zijn heerschend karakter. Opregt, eerlijk en edelmoedig van aard, had hij, echter, al vroeg, tegen al wat voor wellevendheid wordt aangezien, een' diepen af keer opgevat; de ongelijkheid van levensstanden beschouwde hij als onverdragelijk; om die ongelijkheid, zoo veel in hem, te doen verdwijnen, zocht hij zijne verkeering onder lieden van minder aanzien en vermogen. Deze geestneiging had den zonderlingsten levensloop ten gevolge. Het huis van zijnen Voogd heimelijk verlaten hebbende, om reden, dat de levenswijze aldaar voor hem te statelijk was, nam hij dienst, eerst bij eenen Tuinman, werd vervolgens Boekdrukker, en daarna Corrector van Drukproeven, in alle welke levensstanden hij verscheidene ontmoetingen had, in sommige van welke zijne eerlijkheid onder verdenking, doch bij welker afloop zijn karakter telkens van opspraak werd gezuiverd. In het einde bekomt forester een inzigt van zijne dweepachtige denkwijze, en keert hij in het huis van zijnen Voogd terug, alwaar eene danspartij, van welke hij voorheen diep afkeerig was, doch waaraan hij nu deel neemt, het laatste bedrijf van dit zonderling Tooneelstuk is. Behalve den hoofdpersoon, worden hier nog verscheidene anderen ten tooneele gevoerd, sommigen tot afschrik, anderen tot voorbeelden ter navolging dienende. Overdrevenheid in het karakter van forester beschouwt Recensent als eene bedenking, waaromtrent vele Lezers, twijfelt hij niet,

[p. 174]

het met hem zullen eens zijn. Ook is hij van oordeel, dat het verhaal eenen asloop zoude kunnen gehad hebben, welke hetzelve tot meer onderrigt, voor dezulken, wien het aangaat, en tot een geschikter voorbeeld ter navolginge, zoude hebben kunnen dienen. Gaarne vereenigt hij zich hierom, wat de hoosdzaak aangaat, met de aanmerking des kundigen Vertalers aan het einde des Werks, daar hij schrijft: ‘De geschiedenis van forester is zoo belangwekkend, dat de verwachting omtrent eene gewigtige ontknooping al hooger en hooger gespannen wordt, hoe meer men het einde nadert; dan, aan dat einde gekomen zijnde, vindt zich die verwachting bij ons, en wij gelooven, dat dit het geval wel wezen zal bij elken Lezer, niet weinig teleurgesteld. - Hoe ongemeen veel zou het stukje er niet bij gewonnen hebben, indien de Schrijfster had kunnen goedvinden, forester, na zijne bekeering in zijne handelingen en verkeer in de gewigtigste omstandigheden en betrekkingen van het leven, wat uitvoeriger te teekenen. (!) Nu vertoont men hem ons alleen zoo als hij zich bekeert tot de danszaal, even als of het dansen zoo al niet, doel van 't leven - bestemming des menschen ware, ten minste een voornaam en wezenlijk deel van zijne vorming uitmaakte. Hoe veel aanleiding (dus gaat de Aanmerker voort) geeft dit niet aan jonge lieden, om te groot te denken van iets, dat, als het aankomt op de ontwikkeling en vorming van den mensch...niet eens genoemd mag worden, en zelfs...toch maar behoort op de lijst der vermaken of der ligchaamsoefeningen, welke laatste hare nuttigheid kunnen hebben - doch waaromtrent nog te beslissen staat of de nuttigheid - opweegt tegen de gevaren en nadeelen, die er dikmaals - aan verbonden zijn.’ - De Pruissische Porseleine Vaas behelst de ontwikkeling van een bedrog, door eenen Jood gepleegd aan eene Vaas, in de Fabrijk te Berlijn vervaardigd, door de schranderheid van den Heer albert, die bewerkt had, dat te Potsdam eene Regtbank van Gezworenen, in den Engelschen smaak, werd gespannen, en een Poolschen Edelman van eene aangetijgde misdaad tegen den Koning, door zijn schrander vernuft en volgens de wet

[p. 175]

der regtvaardigheid, vrijpleitte. Met genoegen zal dit pleidooi gelezen worden, als blijk vertoonende, hoe krachtig het bedrog zich somtijds kan vermommen, en hoe veel verstands en beleids er noodig zij, om hetzelve den sluijer af te ligten.