Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

De Geschiedenis van Jozef. Een Leesboek voor de Scholen. Uit het Hoogduitsch van Dr. R. Ch. Gittermann, Leeraar der Euang. Luth. Gemeente te Resterhase in Oostvriesland, door het Genootschap Floreant Literae. Te Groningen, bij W. Wouters en R.J. Schierbeek, 1810. 105 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ :-5-:

Sints den tijd dat Recensent geleerd heeft de Geschiedenissen niet slechts uit een Wijsgeerig, maar ook uit een Godsdienstig oogpunt te beschouwen, als duidelijke blijken vertoonende van het verwonderlijke bestuur eener hoogere Voorzienigheid; zoo lang dacht hij ook de berigten, wegens jozefs levensloop en lotgevallen, in de Gewijde Oorkonde voorhanden, onder de merkwaardigste verhalen der grijze aloudheid wel te mogen rangschikken. Van hier, dat het werkje van wijlen den voortreffelijken en Godvruchtigen willem van oosterwijk hulshoff, terstond bij deszelfs verschijning, als een onwaardeerbaar geschenk voor onze Vaderlandsche Jeugd bij hem aangemerkt, en, bij meer dan ééne gelegenheid, ernstig werd aangeprezen. Van dit gevoelen waren ook de Leden van het Genootschap Floreant Literae, dat Werkje met regt een meesterstuk noemende. Doch waartoe dan dit Geschrift? Gaarne hangt hij zijn zegel aan het-

[p. 114]

geen hij in het Voorberigt voor het thans aangekondigde Werkje las. ‘De geschiedenis zelve (van jozef) toch is zoo rijk, levert zoo veel stof tot vorming van het verstand en hart der jeugd op, dat twee Werkjes van denzelsden aard over die geschiedenis met zeer veel nut naast elkander kunnen bestaan en gebruikt worden. Elk Schrijver toch (dus gaat men voort) gaat zijnen bijzonderen, hem eigenen, gang, beschouwt deze en gene stukken van het verhaal weer uit een verschillend oogpunt, trekt er weer andere Zedelessen uit en heeft eene onderscheidene manier van behandeling, terwijl verscheidenheid toch steeds in het algemeen, en bijzonderlijk aan de jeugd behaagt.’ Meer dan voldoende zijn deze redenen voor de Nederduitsche uitgave van het geschrift van Dr. gittermann, het welk Rec. niet twijselt, of het zal, zoo tot hoisselijk als tot school gebruik, nevens dat van wijlen den Heere hulshoff, met vrucht worden ingevoerd.

De wijze van behandeling is deze. Onder een dertigtal Afdeelingen worden jozefs lotgevallen, bij wijze van uitbreiding en hier en daar met ophelderingen doormengd, in een' bevalligen stijl verhaald, en uit die verhalen zedelijke gevolgen, zoo voor het verstand als voor het hart afgeleid. Zoo als het boekje openvalt, diene het volgende ter proeve. Uit de afdeeling, getiteld: terugkomst der negen Broeders (uit Egypte) bij hunnen Vader, worden deze gevolgen afgeleid: ‘De Broeders van Jozef vreezen, als dieven aangeklaagd te zullen worden, schoon zij het niet waren. Zoo moet gij ook, lieve Kinderen! voor uwe Ouders en voor uwen goeden naam bezorgd zijn, en zorgvuldig alles trachten te vermijden, waardoor gij de goede gedachten uwer Ouders en van anderen omtrent u zoudt kunnen verliezen. Wacht u derhalve zelfs voor den schijn van het kwaad. Want de wijze Koning Salomon zegt: Ver boven rijkdom is een goede naam verkieslijk, Geliefd te zijn van elk, ver boven goud en zil. ver, enz. Maar is de schijn eens tegen u, en zegt uw geweten u, dat gij onschuldig zijt, zoo laat uwe zaak gerust aan God over, die vroeg of

[p. 115]

laat uwe onschuld aan het licht zal brengen - en tracht, door uwen deugdzamen en godvruchtigen wandel, de kwade gevoelens van anderen omtrent u te wederleggen.’ - 2. ‘De blijdschap van den ouden Jakob, werd eensklaps in droefheid veranderd. - Vreugd en lijden, blijdschap en droefheid wisselen gedurende ons leven aanhoudend met elkanderen af. - Het ware dwaas, alleen vreugde en geene droefheid te willen ondervinden; want God, door wiens regering ons beide overkomen, weet het best, wat ons nuttig is. Maar het ware echter ook verkeerd gehandeld, in droesheid te versagen en te wanhopen; want God kan en wil immers onze droefheid weder in blijdschap veranderen. Uwe droefheid zal eindelijk tot blijdschap worden. Joh. 16:20. - En de beste bedroefdheid is een opregt berouw over het kwade, dat men bedreven heeft. Daarom zegt Paulus: Eene droefheid, welke hare betrekking op God heeft, werkt eene verbetering, die nooit berouwen zal, en welke tot zaligheid leidt (volgens hamelsveld) 2 Kor. 7:10.’ Verstandig, inderdaad, en godvruchtig zijn deze aanmerkingen; alleenlijk wenschte Rec. dat zij een weinig meer in eene gemeenzame voordragt, voor het kinderlijk verstand berekend, waren ingekleed.