Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Natuurlijke Historie van het Rundvee in Holland, door Joannes le Francq van Berkhey, Med. Doctor en Proelector in de Natuurlijke Historie aan 's Lands Universiteit te Leyden, Lid van verscheidene, zoo Uitheemsche als Vaderlandsche Maatschappijen der Natuur- en Dichtkunde. Vierde Stuk, Tweede en Derde Gedeelte. Vijfde Stuk, Eerste, Tweede, Derde en Vierde Gedeelte Zesde Stuk, Eerste Gedeelte. Met noodige Afbeeldingen. Te Leyden, bij P.H. Trap, 1809, 1810. 285, 526 en 171 Bladz. In gr. Octavo. De prijs der zeven Boekdeelen is, bij Inteekening, ƒ 40-16-:

Met onvermoeiden ijver arbeidt de hooggeachte Schrijver aan zijne Natuurlijke Historie van het Rundvee voort, zoodat hij ons reeds verre is vooruit geraakt. In de twee laatste gedeelten des Vierden Stuks vindt men eene natuur- en ontleedkundige beschrijving van de natuurlijke verlossing der Koeijen; eene breedvoerige en met veel zorg bewerkte Verhandeling van de moeijelijke en kunstverlossingen; eene beschrijving van het ontleden van het kalf in de baarmoeder der koe, volgens eene oude en eene nieuwe handelwijze, alsmede van de verlossingen van wanschapene kalveren; en eindelijk voorschriften omtrent het behandelen der koeijen na de verlosting, met een

[p. 68]

kort aanhangsel over de te vroege of ontijdige geboorten der kalveren. Het Eerste en Tweede Gedeelte des Vijfden Stuks is aan de ziekten van het rundvee gewijd, en beschrijft de ziekten der beenderen, der spieren, der klieren, der huid, de ziekten door Insekten veroorzaakt, die door wormen veroorzaakt, en de zintuigelijke gebreken, waaraan deze dieren onderworpen zijn, met een aanhangsel over eenige ziekten en toevallen, die den kalveren kunnen overkomen, alles met de beschrijving van aanmerkelijke verschijnselen, door den Schrijver zelven opgemerkt of uit andere Schrijvers verzameld, doormengd, en met voorschriften van goedgekeurde en beproefde hulp- en geneesmiddelen. En de twee volgende of laatste gedeelten van hetzelve Vijsde Stuk loopen geheel over de Veepest, behandelende in vijf hoosdstukken de Geschiedenis dezer ziekte, derzelver uitwendige kenteekenen aan de levende runderen, derzelver inwendige kenteekenen, in geopende beesten gevonden; en de voornaamste behoed- en geneesmiddelen, welke tegen de veepest bekend zijn.

Het Zesden Stuks Eerste Gedeelte maakt eenen aanvang met de beschrijving van het huishoudelijke gedeelte des boerenwerks aangaande het rundvee, waarmede deze Natuurlijke Historie geheel zal ten einde loopen. En zoo vinden wij hier in vier hoofdstukken eene beschrijving van het aanleggen van eene boerenwoning of bruiker met deszelfs toebehooren, van het hooi, de grassoorten, en het onkruid, van de behandeling en zuivering der hooi- en weilanden, en van het bemesten derzelve: alles regtstreeks tot de zoo nuttige landhuishoudkunde, en van ter zijde tot de historie en de behandeling van het kostelijke rundvee behoorende.

Zeker zal men in dit Werk menig eene aanmerking, waarneming, ontdekking of voorschrift vinden, welke men in eene Natuurlijke Historie van het Rundvee niet verwachtte: maar alles is meer en min belangrijk, en wordt het nog meer door de trekken van vaderlands- en menschenliefde, welke den edelen grijsaard, onder de behandeling van menig een onderwerp, hetwelk zijne nog levendige inbeelding en warm gevoel ontsteekt, steeds uit de pen vallen. Wij wenschen, dat het Werk vele Lezers moog vinden; doch

[p. 69]

vreezen, dat de kostbaarheid der platen, in den tegenwoordigen tijd, menig een' weetgierigen, vooral onder de landlieden, van het koopen zal afschrikken. De teekeningen zijn uitmuntend: doch men neme ons niet kwalijk, dat wij, juist omdat er op den titel staat: met noodige Afbeeldingen, de aanmerking maken, dat men, zonder eenigen hinder voor de Beschrijving van het Rundvee, er een vrij aanzienlijk getal had kunnen achterlaten.