Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 60]

Nieuwe Grafredenenen van M.K.F. Gerstner. Uit het Hoogduitsch vertaald door G.C. Spaan, Predikant te Heerjansdam en Kijfhoek. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon, 1810. VIII en 152 Bladz. In gr. Octavo. De prijs is ƒ 1-4-:

Wij treffen hier twee en dertig Grafredenen aan, op menschen van onderscheidenen leeftijd, kunne, stand en betrekkingen. - Dezelve zijn leerzaam en Christelijk, op eenen Christelijken toon gestemd, en in eenen eenvoudigen goeden stijl doelmatig opgesteld. - Zoo als het ons voorkomt, kunnen ze veel goeds gesticht hebben, en, bij de lezing, vooral bij bedroefden, die geliefde dooden beweenen, nog veel goeds stichten. -

Ten proeve geven wij, kortheidshalve, het slot van de VIIde Grafrede, Bij het Graf van eenen Ouden Man:

‘Geëindigd is nu het leven van onzen medebroeder, welke hier in zijne doodkist ligt, geëindigd voor deze wereld, maar niet voor die wereld, welke eeuwig is.’

‘Duizenden eindigen den korten droom des levens, vroeger, dan hij; velen, zeer velen, die een korter leven, dan hij, genoten, heeft hij naar 't gras geleid; lang zag hij het einde van zijn aanwezen op aarde te gemoet; menigmaal geloofde hij, het zelve van nabij voor zich te zien, en het kwam nog niet; maar toen het eindelijk kwam, moest hem echter zijn gansche leeftijd nog kort, zijn gansche leven een droom toeschijnen. - Ja, het zal voor ons allen eenmaal als een droom zijn, hoe lang het ook moge geduurd hebben! Maar wij ontwaken eenmaal van dezen droom.’ -

Intuschen komt ons de spraakwending tot den afgestorvenen wel eens min of meer bedenkelijk voor, vooral als men deze redenen beschouwt, als in eene gemengde Vergadering gesproken. Bij voorb. deze in de eerste Grafrede, Bladz. 5: ‘En nu, lieve, goede, dierbare grootvader! leef eeuwig wel en zalig,

[p. 61]

daar bij uwen Heer, bij wien gij reeds zoo lang verlangd hebt te zijn! Bid voor ons bij den troon van God en het Lam;’ enz.

Deze en andere bedenkingen, welke wij welligt zouden kunnen maken, kunnen ons evenwel in het minst niet verhinderen, om deze Grafredenen, als in hare soort voortreffelijk, aan te prijzen, en de Eerw. spaan voor de weluitgevoerde vertaling van dit Werkje te bedanken.

Met dat al durven wij niet onbepaaldelijk voor ons zelven overnemen, hetgeen deze in een Voorberigt zegt: ‘Het ware te wenschen, dat de in Duitschland plaats hebbende gewoonte, om bij de begrafenissen stichtelijke en toepasselijke aanspraken te doen, ook in ons land bij vele leeraars bijval vond. Hierdoor zoude menigmaal, bij zulke gelegenheden, veel nut gesticht, menige goede gezindheid verlevendigd, menig ernstig nadenken opgewekt, veel troost en bemoediging bevorderd worden. Mogt dit Werkje ook daartoe, onder Gods zegen, dienstbaar gemaakt worden!’ Het valt zeker niet te ontkennen, dat dit dikwijls nut zou kunnen stichten; maar zou het toch ook niet in veel gevallen zeer bedenkelijk wezen? - Als men eens deze gewoonte invoerde, hoe menigmaal zou dan, bij de begraving van vele menschen, de gemoedelijke Leeraar verlegen staan, wat hij zeggen moest. - Hoe ligt zou de regel: de mortuis nil nisi bene, menig eenen vervoeren, om elken gestorvenen in de Grafrede zalig te spreken, gelijk men dat in Dood bekendmakingen doet! Hoe ligt zouden die Grafredenen ontaarden in ijdele lofredenen van meer vermogenden en aanzienlijken, ook zelfs dan, wanneer zij weinig lofs waardig waren; terwijl de arme vrome man slechts eene flaauwe en weinig beduidende grafrede ontving. - Men onderzoeke eens, wat te dezen aanzien wel in Duitschland gebeurt. - Wij voor ons gelooven derhalve nog, dat onze Vaderen, toen zij de bepaling maakten, van geene Lijkredenen in te voeren, waar ze niet waren, en dezelve voorzigtig daar, waar ze waren, af te schaffen, om goede redenen dus gehandeld hebben. Intusschen kan de verstandige en gemoedelijke Leeraar, naar gelang van omstandigheden, zich den hier gegeven' wenk ten nutte maken.

[p. 62]

De Vertaler heeft de vrijheid genomen, om de hier en daar voorkomende Hoogduitsche verzen, welke door overzetting doorgaans stroef worden, na te laten, en andere daarvoor in de plaats te stellen. En dit keuren wij zeer goed; - ook keuren wij het goed, dat hij zich hiertoe veelal van de Evangelische Gezangen bediend heeft; maar de veranderingen, welke hij zich in Gezang 161, Bladz. 96, veroorlooft, kunnen wij zoo min goedkeuren, als de zoogenoemde verbeteringen op naam van een Zang- en Dichtlievend Genootschap, door zeker iemand eeus uitgegeven. -

De 6de regel van vers 2 is bij voorb. dus veranderd:

Onz' taak zij voor zijn komst bereid.

en het 4de vers dus:

Leer ons dan naar volmaking streven,
Leer ons toch onz' pligt vervullen
Steeds waakzaam door 't geloove leven,
Tot we U aanschouwen zullen
Daar waar de mensch te rijker maait,
Hoe meer hij hier op aarde zaait. -

De tweede en vierde regel moesten niet met een slepend, maar met een staand rijm eindigen; ook is er op geen maat acht gegeven. - Om veranderingen in Dichtstukken te maken, moet men ten minste het werktuigelijke der Dichtkunst verstaan. -