Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

Ter Gedachtenis van Jan Jacob Modderman, door zijne Vrienden Theodorus van Swinderen en Barthold Henrik Lulofs. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1809. In gr 8vo.

Schoon de Redevoering en het Dichtstuk, onder dezen titel in het licht verschenen, niet algemeen verkrijgbaar en alleen voor de Vrienden van den overledenen modderman gedrukt zijn, kan echter Recensent niet nalaten een kort verslag van dezelve mede te deelen, zoo wel om zijne hulde aan de nagedachtenis van den verdienstelijken Jongeling te bewijzen, als om deszelfs jeugdige Vrienden, den Redenaar en den Dichter, den verschuldigden lof toe te brengen.

De Redevoering des Heeren van swinderen is in eene buitengewone Vergadering van het Natuur- en Scheikundig Gezelschap te Groningen, waarvan modderman gedurende zijn leven een werkzaam medelid was, op eene plegtige wijze uitgesproken. - Na eene korte inleiding vermeldt de Redenaar de opvoeding en het onderwijs door modderman genoten, zijne vroege vatbaarheid voor Rekenkunst en hierop volgende vorderingen in Wis- Natuur- en Sterrekunde; voorts, hoe hij op het Instituut van Opvoeding des Heeren de grave, te Groningen, in oude en nieuwe talen en in verschillende wetenschappen zich voorbereidde tot de Akademische lessen, welke hij zoo wel van de Groninger als Utrechtsche Hoogleeraars ontvangen heeft, die allen de loffelijkste getuigenissen, zoo wel omtrent zijnen ijver en vergevorderde kennis in Wijsgeerte, Wis- en Sterrekunde hebben afgelegd, als met opzigt tot zijn voortreffelijk karakter en zedelijke hoedanigheden. Zijne Verhandeling: over de Kegelsneden doet zijnen naam met roem onder de Vaderlandsche wiskundigen prijken. Zijne vorderingen in de Teeken- Boetseeren Toonkunst worden ook in deze Redevoering niet vergeten. De plaats, waar dezelve werd uitgesproken, zal oorzaak

[p. 177]

zijn, dat over de betrekkingen van modderman tot het Natuur- en Scheikundig Gezelschap breedvoerig gehandeld wordt. - De lof van zijn hart volgt op dien van zijnen geest. Zijn vertrouwen op de Voorzienigheid in alle de wisselvalligheden des levens, zijn voorbeeldig gedrag, als Wijsgeer en als Christen, zijne liefde tot zijne Ouders, Broeders, Zusters, Leermeesters en Vrienden, en zijne nederigheid bij zoo uitstekende begaafdheden, worden te regt door den Redenaar geprezen. - En deze Jongeling, zoo rijk naar zijn verstand, zoo beminnenswaardig naar zijn hart, eindigde zijn leven, toen hij naauwelijks drie-en-twintig jaren bereikt had! - Het habitum temporis hujus habe mogt het motto dezer Redevoering zijn. Eenvoudigheid en hartelijkheid, die trouwe gezellinnen der welmeenendheid, heerschen in toon en uitdrukking. De stijl is zuiver en vloeijend, zonder ongepasten zwier en ijdelen woordenpraal.

Het Dichtstuk des Heeren lulofs is schoon en krachtig, bevat keurige uitdrukkingen en treffende beelden. - De Lezer oordeele uit de volgende regels:

Gelijk een eik, nog jeugdig, in het woud
In 't wolkfloers reeds zijn kruin verscholen houdt,
Zijn wortels diep in 's afgronds holen strekt,
En met zijn loof des wand'laars ooge trekt,
Dat schaduw zoekt - doch eensklaps, als 't geblaas
Der stormen huilt, des donders hol geraas
Dof romm'lend dreunt, en 't schriklijkst bliksemvuur
Door 't luchtruim vlamt in 't middernacht'lijk uur,
Ter aarde stort, door storm en bliksemschicht
Gekneusd, verzengd; - als 't purper morgenlicht
Het Oosten tooit en Phoebus stralengloed
Den flonkerglans der sterren dooven doet,
Ligt hij verplet met hangend loover neer
En 's wandlaars oog vindt zijne schaauw niet meer.
Zoo bloeide hij, voor wien het somber lied
Met doffen galm van mijne Cither vliet,
Zoo bloeide hij, en, ach! zoo zonk hij neer!... -
Reeds prijkte fier de lauwerkrans der eer
Op zijne kruin; - reeds waande 't Vaderland
Dat nieuwlands geest en onbeperkt verstand,
Niet meer door 't licht der eeuwigheid bestraald,
In 't stoflijk kleed op aard' was neergedaald,
En dat die zon haar gouden slonkerglans
Weer schitt'ren deed aan Hollands hemeltrans. -

Recensent moedigt den Heer lulofs aan om ijverig ten Nederlandschen zangberg op te streven, ten einde denzelven eenmaal ten sieraad te verstrekken. Doch hij onthoude

[p. 178]

zich van in eene gezochte herhaling van gelijkluidende klanken smaak te vinden. De volgende verzen:

En leeft en zweeft in de eeuw'gen zonneglans,
En plukt en rukt der zege palmen krans,
En schept en lept uit de onuitputbre bron,
En wringt en dringt ontgloeid door 't heiligst vuur,
En scheurt en sleurt, enz.

deze verzen hebben Recensent niet bevallen. - De Ouden, die treffende voorbeelden in het wezenlijk schoone, vermeden zulke opeenstapeling van eensluidende toonen, en eerst na het verval der Dichtkunst kreeg deze wansmaak de overhand, welke thans nog het verhemelte van sommigen onzer Duitsche naburen kittelt. - Dan, ubi plura nitent, &c. Dit kort verslag zij dan genoeg, om de nagedachtenis van modderman ook in dit Maandwerk te huldigen!