Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

De Watersnood, in het begin des jaars 1809. Historiesch Dicttafereel. Te Amsteldam, bij P.J. Uylenbroek. 1809.
Amstels Welkomgroet aan Zijne Majesteit den Koning, bij Hoogstdeszelfs terugkomst uit het Departement Gelderland, na den aldaar gewoed hebbenden jongsten Watersnood. Te Amsteldam, bij A. Mars. 1809.
De Doorbraken en Watervloeden in de maand Januarij des jaars 1809, in dichtmaat geschetst door E.J. Mecima, Koninklijk Notaris te Vianen. Te Utrecht, bij de Wed. J. van Terveen en Zoon. 1809.
Dichterlijke Uitweiding over den tegenwoordigen Watervloed en de verdere Ongevallen, die het arme Vaderland, gedurende de regering van zulken menschlievenden Koning, elk voorjaar treffen, door G. Bruining. Alom te bekomen. 1809.

Dat de nationale rampspoed dezes voorjaars van 1809 den dichterlijken treur- en troostzang zoude doen aanheffen, was uit den aard der zake ligtelijk te vermoeden, en gereedelijk mogten wij verwachten, dat het vernuft der zangers of zangeressen eene verschillende form daartoe zoude verkiezen: maar hoe zeer hadden wij, met den voortgang van wetenschap en kunst, bij zulke treffende tooneelen, eene verheffing van gedachten mogen vorderen, welke het onderscheid tus-

[p. 258]

schen onrijm en vers duidelijk had aan den dag gelegd! Laat ons zien, in hoe ver de alhier aangekondigde Stukjes aan dit karakteristieke beginsel voldaan hebben.

Het eerste, aan het slot onderteekend, uit Amsteldam, door Mevrouw w.c. lochmann van königsfeldt, geb. meysenheim, doorloopt voornamelijk de Geldersche landstreken, alwaar de watersnood woedde, schetst de jammeren levendig, wisselt de voorstelling telkens af door nieuwe beelden en wendingen, en eindigt met eene billijke loffspraak aan onzen menschlievenden Koning. Het geheele vers draagt overal blijken van eenen geoefenden geest, van dichterlijke vinding, en van gemakkelijke bewerking, welke de eigenlijke kunst verbergt. Slechts enkele verzen hebben iets stootende, dat door de Dichteresse zoo ligtelijk had kunnen vermeden worden. Dus bij voorbeeld:

ô Y(ij)skoud sterf(v)eling!(,)den naam van mensch onwaard';(!)

Der armen noodgeschrei volgt, hoe uw trots moog' klimmen,

U in de feestzaal na, d(w)aar pracht noch rang u spaart!

Waarom in reg. 2 niet liever:

Der armen noodgeschrei, hoe ook uw trots moog' klimmen,

Volgt u ter feestzaal na, enz.

Wij verheugen ons zeer, dat de Dichteres geenszins behoort onder het dweepzuchtige aantal van hun, die, bij elke, en wel algemeene, ramp, aan eene doelmatige Godsstraf denken: doch hadden daarom gewenscht, dat ook die gedachte: ‘Gods wijsheid slaat en heeft;’ ware weggelaten. Zoo ver toch zijn wij in het stuk der opvoeding reeds gekomen, dat wij het slaan van overtredende Kinderen, als zoodanig, af keuren. En nog oneindig sterker keurt en het gezond verstand en de Christelijke Leer dit denkbeeld af in het Opperste Wezen, waaraan wij, bij uitzondering, in onze menschelijke taal, den naam van Vader geven, daar het van onzen kant altijd hoogst vermetel is, de wegen der aanbiddelijke Voorzienigheid te beoordeelen. Aan den lof der Dichteresse zij onze dank gepaard voor haren dichterlijken arbeid! Wij verlangen meerdere proeven van haar uitstekend dichtvermogen.

Het tweede, hebbende volgens onderteekening tot vervaardigster onze beroemde Dichteres, Mevrouw n.c. brinkman, Wed. c. van streek, voldoet aan den titel. Dankbaarheid weidt in den lof des Konings, en wordt vervangen door de Hollandsche Maagd, die de Dichters oproept tot eene gelijke vereering. Haar gezang wordt voleind door het Volk, dat uit éénen mond roept:

[p. 259]

 

‘God zegene onzen Vorst! Lang leve lodewijk!’

Bij zulk eene rijke stoffe hadden wij van de erkende bek waamheden der Dichteresse meer dichterlijke form, zonder eenzelvigheid, gewacht.

Het derde doet eer aan den Koninklijken Notaris van wege deszelfs gevoelens en hier en daar geplaatste schilderingen. Als dichtstuk, echter, is het plat beschrijvende, zonder verheffing. Dan, de Heer mecima verontschuldigt zich zelf, als aan dezen arbeid ongewoon. Zijne eigene erkentenis gelde hier!

Het vierde is inderdaad zoo woelig, als het tooneel, dat bezongen wordt. In de eerste 6 vers-afdeelingen rijst de vraag, bij de weldadige regering van onzen Koning:

Van waar toch, vroeg men weêr, dees nieuwe tegenspoed,
Waaronder 't gansche Rijk van Holland lijden moet?

Dan volgt het gewone antwoord:

Mijn antwoord is dan: ja! gewis ontspruit dat lijden
Uit Gods beschikking! 't Rijk voelt zich door Hem kastijden.

Daarop volgt een tafereel van mogelijke, nog al akeliger rampen, en dan een geschiedkundig overzigt op den grooten napoleon, deszelfs beraad met Keizer alexander te Erfurt, en deszelfs verrigtingen in Spanje; voorts op het ontmenschte Brittanje, en eindelijk op het heil van ons Koningrijk, onder beschikking der twee Keizers, nadat deze de Ottomannen beteugeld, en, met den Schach van Perzië, den Indiaan zullen gered hebben.

Uit deze schets blijkt genoegzaam, dat aan het hoofd des titels: uitweiding, in den hoogsten zin voldaan zij. Is dezelve dichterlijk? Dit kunnen wij met de platte beschrijving niet erkennen. De schets alleen van den Gewetensdwang in Spanje is meesterlijk. Maar, of de vraag, welke het eigenlijke onderwerp uitmaakt, beantwoord zij? twijselen wij zeer. De Recensent heeft geen logisch verband kunnen vinden; want de bewering, dat God een Volk kastijdt, is eene godgeleerde magtspreuk.