Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

De inkrimping, of bezuiniging.
Een Huisselijk Tooneel.

Personen:
De Heer volhouder.
Mevrouw volhouder.
De Dochter maria.
De Zoon jakob.

De Heer volhouder. Gij begrijpt, mijne Waarde! wij moeten, uit hoofde der Belastingen en andere dringende oorzaken, inkrimpen; op den ouden voet kunnen wij niet voortleven.

Mevrouw volhouder. Zeker, mijn Lief! dat is noodzakelijk.

Juffr. maria. Ik moet Papa en Mama ten volle gelijk geven.

Mevr. V. Het is eene zaak van volstrekte noodzakelijkheid, hoe zwaar het mij op 't hart drukke.

De Hr. V. Ik verheng mij dat gij beiden zoo denkt, omdat, wanneer men zamenstemt omtrent eene en dezelfde

[p. 601]

zaak, men het gereed en tot wederzijdsch genoegen kan vinden.

Mevr. V. Nooit heb ik des getwijfeld. - Ik verwacht, dat gij eenige voegelijke middelen van Bezuiniging zult voorslaan.

De Hr. V. Welaan dan, ik denk dat wij het zeer wel zonder eigen Rijtuig zullen kunnen stellen, en, als 't noodig is, een Huurrijtuig nemen.

Mevr. V. Het Rijtuig, mijn Waarde!

De jonge Juffr. en de jonge Heer V. te gelijk. Het Rijtuig, Papa!

De Hr. V. Ja, het Rijtuig - want het doet weinig dienst.

Mevr. V. Hoe, mijn Waarde! Wat het Rijtuig betreft, weet ik naauwelijks hoe ik daaromtrent denk. Het - het - het Rijtuig weet gij, dat wij reeds eenige jaren gehouden hebben - en het zou zulk een vreemd opzien baren -

Jonge Juffr. Ja, gewis zou het dat!

Mevr. V. Bedenk, wat de wereld er van zal zeggen!

De Hr. V. Het beteekent niets, wat de wereld er van zegt; wij moeten weten, wat wij kunnen opbrengen en uitvoeren. Ik wil mij van mijnen pligt kwijten, en echter, indien ik kan, mijzelven niet benadeelen.

Mevr. V. Maar gij weet, lieve Man! wij moeten voor 't oog der wereld ons fatsoen houden; en schaften wij ons Rijtuig af, dan zou het schijnen, als of wij het niet langer konden houden. Niemand zal denken, dat wij het, van wege de drukkende opbrengsten uit Economie doen. - Dan zeker, Zoon jakob! gij zoudt uw Rijpaard wel kunnen missen; er is geene dringende reden om dit te houden.

Jakob. Mijn Rijpaard, Mama! Wat wilt gij dat ik zou doen?

Mevr. V. Doen? - Wandelen. Gij zijt jong, en er is geene gezonder beweging.

Jakob. Ik mag kunnen wandelen, Mama! en er mag geene gezonder beweging wezen; maar kan ik het, met dat alles, zonder Rijpaard stellen? Wat vertoon zou het maken, als Mijnheer S. of Mijnheer G. mij uitnoodigde om een toertje te doen, en ik dan zou moeten antwoorden: Ik houd geen Paard meer!

Mevr. V. ô! Dat is hard!

De Hr. V. Welaan, laat ons bezien, wat wij anders kunnen bezuinigen.

Mevr. V. In de daad, mijn Waarde! Ik zal u iets voorslaan, dat veel zou uitwinnen. Indien gij er uwe toestemming aan wilt geven ...

De Hr. V. Toestemming! Ja, daar ben ik gereed toe, wat het ook moge wezen. - Inkrimpen moeten wij, dat staat vast.

[p. 602]

Mevr. V. Dan, mijn Waarde! denk ik, dat wij, door het Wijndrinken af te schaffen, 's jaarlijks eene geheele som zouden uitwinnen.

De Hr. V. Wijn, mijn Lief! - Wijn, zegt gij? Hemel! hoe kan u dat in de gedachten komen.

Mevr. V. Zeer natuurlijk, omdat dit Artikel eene gansche som in 't jaar uitmaakt, en gij uwe gereedheid ter Bezuiniging verklaart.

De Hr. V. Zeker, Mevrouw! in alles, wat overtollig is en redelijk. - Maar te eischen dat ik geen slesch Wijn aan een' Vriend zou uitschenken, is zulk eene vreemde, zulk eene verkeerde Bezuiniging ...

Mevr. V. Ik geef u gelijk, Mijnheer! Doch ik meende niet, dat gij geen flesch Wijn zoudt schenken; maar er is onderscheid tusschen Wijn en Wijn; - die dure Wijn!

De Hr. V. Loop, loop! gij verstaat niets van de zaak. Ik moet leven zoo als ik gewoon ben. - Mijn Kelder er aan te geven, komt geheel niet in bedenking; - ik kan dat denkbeeld niet dulden.

Mevr. V. Mijn Waarde! ik zou dit niet voorgeslagen hebben, indien gij niet verklaard hadt, uwe toestemming te zullen geven aan al wat ik voordroeg.

De Hr. V. Ja zeker, maar alles in redelijkheid; doch dit voorstel is zoo ongerijmd, dat het, verschoon mij, beneden uw verstand is, daarvan te spreken.

Mevr. V. Ik stem het toe, indien gij denkt, dat er andere Artikels van Bezuiniging zijn.

De Hr. V. Andere Artikels! Ja, in menigte zijn er, waarin wij kunnen inkrimpen, zonder dat iemand het merke, en zonder dat wij er zelve hinder bij hebben. Bij voorbeeld, ons aandeel, 't geen wij hebben in de Loge van de Opera bij F.; dit komt ons op zichzelve, buiten hetgeen er bij komt, 's jaarlijks, gelijk gij weet, op een sommetje te staan.

Mevr. V. Goed; ik heb er niet veel tegen. Ik wil ruim zoo gaarne in 't Parterre zitten.

Maria. Ik ben daar veel liever.

Mevr. V. Dat is ook mijn geval.

De Hr. V. Holla! het Parterre, zegt gij? - dat zou niet veel beter wezen. Ik meende er de Opera geheel aan te geven.

Mevr. V. Zeker, mijn Waarde! gij kunt dit niet in goeden ernst meenen.

Maria. Vader wil met ons railleeren. Hij zegt het alleen om te hooren wat wij zullen antwoorden.

De Hr. V. Op mijn woord, ik sprak nooit in volkomener ernst. - Ik wil niet zeggen dat dit toereikend zou wezen tot ons oogmerk; maar het zou helpen, en met eenige andere dingen van gelijken aard ...

[p. 603]

Mevr. V. Man, wat keuzelt gij!

Maria. Hoe! de Opera er aan geven.

Mevr. V. Indien gij in ernst spreekt, Mijnheer! dan verzoek ik mede in ernst te mogen spreken, en ik vraag u volstrekt af, of het ons zou voegen, ons van eene plaats des Vermaaks te verwijderen, die wij jaren lang bezochten, en dat alleen uit Huishoudelijkheid!

De Hr. V. Er zijn veel slimmer redenen dan Huishoudelijkheid. - Wat dunkt u van gebrek?

Mevr. V. ô! Dat is geheel de zaak niet. Wat de Opera betreft, het is om de Opera zelve zoo zeer niet, maar het is eene geschikte plaats om zijne Kennissen te zien en te ontmoeten, en het zou zoo veel opziens baren, indien wij er van afzagen. Daarenboven F - zou onze reden weten, schoon dezelve voor anderen eene wijl verborgen bleef.

De Hr. V. Wel nu dan, denkt gij niet dat wij er onze inschrijving in de Concerten aan zouden kunnen geven?

Mevr. V. Dat zou ik met al mijn hart doen; maar het is onmogelijk.

De Hr. V. Onmogelijk?

Jakob. Volstrekt onmogelijk.

Mevr. V. Volstrekt; dewijl alle de Inteekenaars van het laatste jaar zullen worden opgewacht, en niemand kan weigeren te komen.

Jakob. Alles zou deerlijk in de war loopen.

Maria. Heden, Papa! wat zouden wij zeggen tegen Mijnheer quartetto of Signor squalini, als zij hunne kaartjes voor hun Benefit aanboden?

De Hr. V. Gij zoudt ze kunnen weigeren aan te nemen.

Mevr. V. Dezelve weigeren aan te nemen! - Neen, dat kunnen wij niet, dat kunt gij niet; dan zou uw naam van het Orchest tot den ingang klinken, als die van een persoon, te arm om eenige Concertbriefjes te betalen!

De Hr. V. Voorzeker, daar is iets in dit alles ... en nogtans, mijne Waarde! wij moeten bezuinigen. Ik denk, dat -

Mevr. V. Met uw verlof, Mijnheer! ik bedenk iets, dat genoegzaam zal wezen, voor tegenwoordig althans.

De Hr. V. Spreek dan op, en 't zal geschieden. Ik heb vast besloten -

Mevr. V. Verkoop uw Jagtgereedschap, uwe Jagthonden.

De Hr. V. Nu, nu, mijne Waarde! spot gij er wat mede. - Wat tot de Jagt behoort, mijne Jagthouden verkoopen! Een aardige jokkernij voorwaar! Maar kom, kom, wij moeten ernstig spreken, van dingen, buiten welke wij het kunnen stellen, wezenlijk kunnen stellen.

Mevr. V. Wel, mijn Waarde! op de geheele lijst onzer

[p. 604]

bezittingen weet ik niets, waarvan gij gemakkelijker en gevoegelijker kunt afstappen.

De Hr. V. Mijne Jagthonden! ... Mevrouw!

Mevr. V. Ja, uwe Jagthonden! Van wat dienst zijn ze? Zij kosten veel gelds, en gij kunt niet zeggen dat gij door de Jagt uwe gezondheid bevordert: want gij jaagt op zulk eene wijze, en drinkt daarna zoo ruim en rijkelijk, dat gij altoos veel slimmer er aan zijt, dan bijaldien gjj stil bij uw vuur waart blijven zitten.

De Hr. V. Dat is alles vooroordeel, mijne Waarde! Men moet, dit is reeds meermalen en met grond aangemerkt, een goed gelaat blijven vertoonen. Gij weet ik heb veele hooggeachte Vrienden, die ik zeldzaam zie dan in den Jagttijd. Wij hebben een vast gezelschap. Wij zijn verpligt elkander te zien en te onthalen. Zulk eene veeljarige verkeering en verbindtenis op te geven, zou het onbevalligste ding op den aardbodem wezen. Ik zou mijn aangezigt bij mijne oude Kennissen niet durven vertoonen,

Jakob. Hierin, Papa! moet ik met u ten volle instemmen. Op dit stuk, Mama! zijt gij niet gevat.

Mevr. V. Maar wat dan? - Denkt gij niet dat wij te veel Dienstboden hebben?

De Hr. V. Juist dacht ik daarvan te spreken. - Mij dunkt wij zouden er twee of drie kunnen missen.

Mevr. V. Ik ben geheel van uw gevoelen. Uw Lijfknecht, bij voorbeeld.

De Hr. V. Neen, mijn Waarde, dat kan niet; maar daar is uw Fransche Kapper.

Mevr. V. Mijn Kapper? Hemel! hoe zou ik het buiten hem kunnen stellen?

Maria. Ik herinner mij, hoe, toen la fleur ziek was, de Kapper, die zijne plaats vervulde, van Mama en mij Moliken maakte. - Doch daar is de knecht van Broeder Jakob; zeker hij doet geen dienst, althans geen nut.

Jakob. Geen dienst! geen nut! Ik bid u, denkt uwe wijsheid dat ik het zonder hem kan stellen? Wie zal mijn Paard oppassen?

Maria. Gij zelf, Broeder! gij zijt oud genoeg en behoorde wijs genoeg te zijn om dit te kunnen doen.

Jakob. Zeer fraai uitgedacht, schrandere Zuster! - maar wanneer gij spreekt van knechts afdanken, ik bid u wat dienst doet willem?

Mevr. V. Willem moet achter op het rijtuig staan.

Jakob. Dat kan thomas wel doen; zeker zijn er geen twee noodig.

Mevr. V. Gij zijt een zotskap van een jongen; gij weet niet wat gij praat.

[p. 605]

De Hr. V. Wel, mijne Waardste! wij hebben tot dus verre weinig of liever geene vordering gemaakt in onze bezuinigingen; en nogtans houd ik mij verzekerd, dat wij allen overeenstemmen in de noodzakelijkheid van dit stuk, doen wij niet?

Mevr. V. Zeker, mijn Lief! niemand kan gereeder wezen dan ik, om zoo veel mogelijk in te korten. Ik bragt bij ons trouwen weinig gelds aan; alles ben ik aan uwe edelmoedigheid verschuldigd: het is daarom mijn pligt, over onze bezittingen te waken. Ik hoop dat wij het zullen weten te schikken, om alle ongelegenheid, uit die verwenschte belastingen ontstaande, af te weren, en wel zoo, dat de wereld geene verandering in onze levenswijze merke....

De Hr. V. Goed! daar valt mij iets in. Wanneer gij afliet om zoo vele avonden zoo grof te spelen, dat zou veel besparen.

Mevr. V. O, mijn Man! verbeeld u voor een oogenblik, welk een vermoeden er op ons zou vallen - een vermoeden, dat uwe eer en goeden naam voor altoos zou bederven - een vermoeden van de allerakeligste natuur!

De Hr. V. Goede Hemel, mijne Waarde! welk vermoeden kan dat wezen?

Mevr. V. Het vermoeden dat wij geheel bankroet zijn. Weet gij een voorbeeld van iemand, die ophield te zetten, eer hij geheel geruïneerd was? Ik geloof gij zult moeite hebben hiervan een voorbeeld te vinden. En dan met den vinger nagewezen te worden ... O, foei! - het is zoo slim, als voor een Man, dat men hem uitjouwt over zijne bloohartigheid, of over de menigvuldige malen dat hij geslagen is. - - Maar ik heb iets bedacht, waarvan wij ons dadelijk kunnen ontdoen, en dat ons ruim en rijkelijk het noodige zal opleveren.

De Hr. V. Ik zal het met blijdschap hooren, en gij kunt staat maken op mijne onverwijlde toestemming.

Mevr. V. Ik bedoel den verkoop van onze Juweelen; wij hebben er vijfmaal meer dan noodig is.

De Hr. V. Onze Juweelen, mijne Waarde? Neen, geen enkele steen zal ik toestemmen dat verkocht worde!

Mevr. V. Waarom zoo heftig, mijn Kind? Niemand draagt thans Juweelen.

De Hr. V. Ik bekreun mij niet, wat men tegenwoordig doet. De Mode kan veranderen, en de Juweelen weder in zwang komen. Gebeurt dit niet, zij zijn van overlang in de Familie geweest, en daarenboven zeer kostbaar. Ik kan niet verstaan tot het verkoopen van Familiestukken.

Mevr. V. Zeer wel, ik heb des niet meer te zeggen. Ik had geene andere beweegreden tot dit voorstel, dan een opregt verlangen om onze tering in te krimpen naar de mate

[p. 606]

van onze inkomsten. En indien gij eenig ander stuk van bezuiniging hadt hunnen voorstellen, met de welvoegelijkheid bestaanbaar, ik ben zeker, dat -

De Hr. V. Ja, en zoo zeg ik ook, indien gij iets kunt opnoemen, bestaanbaar met onzen rang en de figuur, welke wij maken, geen Man zou het met meer gretigheids omhelzen, dan ik. Maar hetgeen gij tot hiertoe hebt voorgeslagen, moet gij bekennen, was zoo verkeerd, zoo -

Mevr. V. In de daad, mijn Waarde! en gij moet tevens erkennen, dat gij niet zeer gelukkig geweest zijt in uwe opgave van hulpmiddelen. - Nogtans twijfel ik niet in het minste, of wij zullen ze in ruimte vinden.

De Hr. V. Ik twijfel er ook geheel niet aan.

Mevr. V. Noch ik. en ik ben ten volle overtuigd van de noodzakelijkheid der Bezuiniging.

De Hr. V. Gij kunt daarvan niet meer overtuigd zijn dan ik.

(Zij scheidden, en hebben dit onderwerp te meermalen bij de hand genomen, dan altoos met denzelfden onvruchtbaren uitslag.)