Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

De godvruchtige grijsaard.

De hoogbejaarde en godvreezende Man bevindt zich doorgaans ontslagen van het gewoel en de beslommeringen dezes levens; hij vestigt dikwijls bepaaldelijk zijue gedachten op de eeuwigheid; daaraan besteedt hij voor een groot gedeelte den korten tijd, welke hem nog overig is, wetende dat hij met wijde schreden dezelve nadert; hij beschouwt den omloop van één jaar voor hem zeer uitgebreid, als zijnde niet waarschijnlijk, dat hij zulke omloopen nog vele zien zal; ja niets is eigenaardiger en zelfs genoegelijker voor hem, dan oog en hart menigmalen naar boven te verheffen, en wegens zichzelven deze volheerlijke betuiging te kunnen doen: het gedenken aan God en Godsdienst is thans mijne voorname bezigheid, en daarin stel ik mijn hoogste vermaak; de zalige

[p. 339]

eeuwigheid is mijne vurigste begeerte en mijn sterkst verlangen.

Hij, die vóór de nadering des ouderdoms en in zijne mannelijke jaren, of reeds in de dagen zijner jongelingschap, voor die gewigtige staatsverwisseling, welke wij allen, doch onzeker in welken leeftijd, ondergaan moeten, zich voorbereid en de noodige toerusting tot de eeuwigheid in 't werk gesteld heeft, zal, grijs van jaren geworden zijnde, door die eigengemaakte zielsneigingen en werkzaamheden geschikt en vatbaar zijn tot de genieting van redelijke, verhevene en regt hemelsche vermaken: de stille eenzaamheid, in welke hij zich dikwijls en gaarne geplaatst ziet, de tijdig opgedane kundigheden in hetgene den Godsdienst betreft, en de strekking van zijnen geest geven hem daartoe bijzonderlijk aanleiding, en zullen hem niet ledig doen blijven van bespiegelingen, die weinig de aandacht trekken van de genen, die te midden van het gewoel der wereld gesteld zijn en in derzelver gestadige beslommeringen rondleven, of die zich aan de zinnelijke vermakelijkheden en zoogenaamde uitspanningen derwijze verslaven en opofferen, dat zij niets, dan hetgene voor oogen is, bedenken, en bijna gevoelloos geworden zijn voor de beseffen en indrukken van genoegens, die tot 's menschen verhevene natuur en groote bestemming eigenaardig behooren.

De vrome Grijsaard verlustigt zichzelven meermalen en bij herhaling op eene godsdienstige wijze: hij verheugt zich, wat ook anderen hebbe mogen gevallen, dat de godvrucht zijn beste deel, de eeuwigheid zijn bestendig doel geweest is, dat hij zich toegelegd heeft een Christen te zijn in hart en wandel; hij beschouwt dikwijls met het verhevenste vermaak het grootheerlijke van Gods schepping; hij begeeft zich niet zelden met diepen ootmoed tot de nadrukkelijke voorstelling van de altoos aanbiddenswaardige wegen der Voorzienigheid, en in 't bijzonder laat hij zijnen geest bij niet weinige gelegenheden weiden in het overdierbare en nooit volprezene der Verlossinge, door den Eeniggeborenen en Hoogstgezegenden des Vaders den menschdomme aangebragt.

De Man van Godsdienst, den trap van hoogen ouderdom beklommen hebbende, ziet zich niet onverhoeds overvallen, wanneer hetgene in hem sterfelijk is met er daad sterft, en wanneer verdwijnt hetgene hij wist en zich menigmalen voorgesteld heeft dat voorbijgaande is en eenmaal ontwijfelbaar zeker wegvallen moet. Het stoffelijk ligchaam, 't welk hij met zich omdraagt, en zoo vele zigtbare teekenen van verandering vertoont, beschouwt hij slechts als eene schille of bast, die noodzakelijk moet verbroken worden, indien hij daarvan ontslagen zal zijn, indien hij zijne eeuwige bestemming bereiken, den dag zijner nimmer eindigende gelukzaligheid zien zal. Hij zegt dikwijls tot zichzelven: voor

[p. 340]

mij, dit weet ik, wanneer ik op mijne jaren zie, voor mij is de verhuizing uit dit leven, de dood, kort op handen; ik zal gewisselijk binnen weinig tijds mijne oogen reeds opgeslagen hebben in de onzienlijke wereld. De stille zucht zijnes harte, het vurig verlangen zijner ziele is ook in den stond zijner godsdienstige afzondering en ernstige bepeinzing derwaarts uitgestrekt: troostrijk en krachtig verheugend is voor hem de verwachting, dat hij aldaar zamenwonen zal met zijne vrome voorzaten en waarde nakomelingen.

De Man in jaren grijs geworden, indien hij zich in het godsdienstig geloof vroegtijdig gesterkt, de godvrucht zich hebbelijk gemaakt en grooten wasdom daarin bekomen heeft, ziet den plegtigen dag van zijne eigene uitvaart onbeschroomd, ja blijmoedig te gemoet; hij heeft zich tot dezelve zoodanig voorbereid, dat hij, de beurte des stervens aan hem gekomen zijnde, zijne oogen voor al dit zigtbare gerustelijk toesluit, en zijnen geest vol vertrouwen beveelt aan God, zijnen Schepper, en Jezus, zijnen Zaligmaker. Ik weet, zal hij met eene hoorbare stemme zeggen, of, wanneer dit vermogen hem reeds ontvallen is, inwendig zich met blijdschap en verrukking herinneren; ik weet, in wien ik geloofd hebbe, en ben verzekerd, dat Hij magtig is, het mij toegelegde pand in veiligheid te bewaren. - Hij vader zijnde, en zijne kinders, door de godsdienstige opvoeding, hun gegeven, den weg des heils, het pad, 't welk ten eeuwigen leven leidt, getrouw bewandelende, zal de bedenking, dat hij hun den dierbaarsten schat, welke hun kan toegevoegd worden, nalaat, de hoogste blijdschap, de krachtigste vreugde in zijn bijna bezweken hart doen ontspringen; hij zal in dien tijd, in welken hij den meesten troost behoeft, de grootste vergenoeging, de sterkste opbeuring smaken, ja den avond des levens voor hem steeds stil, helder en bedaard vinden; hij zal zich, in het plegtige uur der scheiding en eeuwige vaarwelzegging, met het wederzien aan de andere zijde des grafs inwendig vervrolijken, en vol van hope en zalige verwachting zijn, hun namaals in de gewesten des lichts, werwaarts hij henen gaat, bij hunne behoudene aanlanding aldaar, op eene voor ons nog onbegrijpelijke wijze, te verwelkomen.

De godvruchtige Grijsaard is zoo verre van den dood te vreezen, dat hij deszelfs komste, welke voor den onbedachtzamen en zorgeloozen de koning van verschrikking is, voor hem veranderd ziet in eenen bode van de heugelijkste tijding, in eenen verkondiger van ontslag, heil en vrede, ja dat hij somwijlen, wanneer de last des ouderdoms hem zwaarlijk drukt, of wanneer hij met ernstige gepeinzen op het eeuwige leven zich bezig houdt, vol van begeerte en verlangen is, dat zijn sterfdag spoedig kome en reeds verschijne, om een einde van al zijne smart te maken, en den ingang te openen tot hetgene

[p. 341]

hem hoogst wenschelijk en meest bekoorlijk is; beschouwende hij den dood niet als het einde van alle leven en beweging, maar als het regte begin van het ware en volmaakte leven: de dag zijnes stervens, weet hij, is niet de laatste dag zijnes levens, maar eigenlijk het aanbreken en de geboorte van eenen eeuwigdurenden dag, of van eenen dag, op welken nimmer avond en nacht volgt.

Voor elk opregt Christen, en dus ook voor den vromen Grijsaard, die als zoodanig sterft, verstompt het Evangelie in het uur der scheiding geheel en al den prikkel des doods, en ontneemt het graf zijne akeligheid en verschrikkelijk aanzien: hij roept, vol van opbeuring, kloekmoedig uit: ô Dood! waar is thans uw prikkel? ô Graf! waar is thans uwe overwinning? Gode zij dank, die mij de overwinning geeft door mijnen Heere Jezus Christus! - Verrukkend, boven alles verrukkend zijn de vooruitzigten, welke de Godsdienst zulk eenen Christen doet erlangen in zijne laatste oogenblikken. De bewustheid van zijn geloof en deszelfs invloed op zijnen vorigen wandel is voor hem, niettegenstaande zijne gebrekkelijkheid en onvolmaaktheid, op het punt des doods eene troostvolle en krachtig versterkende gedachte; hij verwacht niet alleen de onsterfelijkheid en is met de hope op dezelve vervuld, maar hij beschouwt zich, door de toezegging in het Evangelie gedaan, als een erfgenaam des eeuwigen levens.

..... O hoog-gelukkig sterven!
In 't doodsverderf het leven niet te derven.

A.D.V.

E ......