Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

De goede zoon.

(Uit het Engelsch van den Heere aikin.)

De Heer hursting was een aanzienlijk Koopman in eene kleine landstad. Jong trouwde hij, en had een talrijk gezin, over hetwelk zijne heftige en willekeurige geaardheid hem het vaderlijke gezag deed oefenen, door aan zijne hardhartigheid en luimen bot te vieren. Zijne vrouw, een model van de zachtaardigheid en de bevalligheden, die hare sexe kenmerken, was er steeds op bedacht om bij haren man de gevoelens van goedwilligheid jegens haar en hare kinderen te onderhouden; doch de zachte en bevredigende middelen, welke zij, om dat oogmerk te bereiken, te werk stelde, bereikten maar al te zelden hun doel.

Karel, hun oudste zoon, was van eene geaardheid, die, door zachtheid en beleid ligt te leiden, tegen de heerschappij van een streng en doldriftig gezag zich immer verzet. Onmogelijk was het diensvolgens, herhaalde en hoogloopende geschillen met zijnen vader te vermijden, aan wiens onbuigzame strengheid hij onstuimigen en hardnekkigen tegenstand bood. Met de jaren namen die rampzalige geschillen dermate toe, dat, toen de jongeling den ouderdom van vijftien jaren had bereikt, zijn vader, na een geschil, waarin hij hem niet tot gehoorzaamheid koude dwingen, hem zijn huis ontzeide, met aanzegging dat hij nooit wederom onder zijne oogen moest komen.

[p. 40]

Te veel fierheids bezat deze jongeling, dan dat dit hem tweemaal behoefde bevolen te worden. Op staande voet vertrok hij te voet naar Londen zoo als hij stond en ging, dat wil zeggen, van alle hulpmiddelen ontbloot. Bij zijne komst in deze stad, na vele onaangenaamheden en vermoeijenissen te hebben uitgestaan, ontmoette hij een Oostindischen Kapitein, met welken zijn vader eenige zaken had uitstaan; door lang smeeken verkreeg hij van hem verlof, hem op eene reis te verzellen, welke hij binnen weinige dagen zoude ondernemen.

Hoe vertoornd ook de Heer hursting ware, konde hij niet nalaten groot leedwezen te gevoelen, vernemende dat zijn zoon een gebod zoo naauwkeurig nakwam, door drift hem in den mond gelegd. Wat de Moeder aangaat, voor welke de jongeling altijd de teederste liefde en den diepsten eerbied had gevoed, lang was zij daarover onvertroostbaar. Ten slotte van alle hunne nasporingen vernamen zij, dat hun zoon zich ter zee had begeven, zonder te kunnen ontdekken, naar welk gewest, en in welke hoedanigheid.

Bij deze reden van droefheid kwam welhaast de vermindering van hun vermogen, ontstaan uit herhaalde verliezen in den Koophandel. Na eenige jaren tegen hun lot vruchteloos te hebben geworsteld. waren zij genoodzaakt, zich naar een aaburig dorp te begeven, in een klein huis, alwaar zij, van droefheid verteerd, hunne gezondheid en moed verloren hebbende, hunne kinderen in behoefte en onbekendheid opvoedden.

Intusschen trok de Heer hursting een voordeel uit zijne rampen. Zijn karakter werd ongevoelig zachter, en zijne driften bedaarden. Door zijne liefde zocht hij het lijden zijner lotgenooten te verminderen, en vertoonde bij aanhoudendheid blijken van de levendigste hoogachtinge voor zijne vrouw, wier beminnelijke hoedanigheden hij dag aan dag hooger begon te schatten.

Onder dit alles ondervond karel de beurtwisselingen der fortuin. De Kapitein, wiens gunst hij door zijn wel oppassen had gewonnen, stierf op de reis, en men zette den jongeling op Madras aan land, van vrienden en beschermers ontbloot.

Hij was op het punt om van gebrek om te komen, toen een Koopman van het Kantoor zich over hem ontfermde, en hem in zijn huis nam. Na eenigen tijd zijne kunde en getrouwheid in een der geringste posten beproefd te hebben, plaatste zijn beschermer hem op een van zijne bureaux, en onderrigtte hem in de handelbedrijven van het Etablissement.

Gedurende eene korte beproeving in dezen post, gaf de jongeling blijk van zoo veel bekwaamheids, dat hij in staat werd geoordeeld om een vrij aanzienlijken post op eenigen

[p. 41]

afstand van dien oord te bekleeden. Aldaar verrigtte hij met zoo veel beleids eenige belangrijke en moeijelijke zaken, en handelde, in netelige omstandigheden, met zoo veel regtvaardigheids en bedaardheids van geest, dat hij het vertrouwen van het geheele kantoor won. Welhaast werd hij tot een eere en voordeel gevend ambt bevorderd, en begon zich te verrijken, met eenen spoed, aan dat land eigen.

Het misnoegen, welk hem bezielde, toen hij zijne familie verliet, en de rampen, welke hij vervolgens leed, verdoofden langen tijd alle aandoeningen van ouderliefde in zijne ziel. Niet anders herdacht hij aan het vaderlijke huis dan als een tooneel van strenge en onverdiende straffe, en besloot, derwaarts niet terug te keeren, dan nadat men de onregtvaardigheid zijner wegjaginge volkomen zoude erkend hebben.

Nogtans, naar gelange een streelender vooruitzigt zich voor hem opende, werd zijn hart meer verzacht. Het verteederde bij de herinnering van de bestendige vriendschap zijner moeder, en de liefkozingen zijner broeders en zusters onder hunne spelen. Zelfs verschoonde hij zijns vaders strengheid, en veroordeelde zijne eigen halstarrigheid, als ten minste even berispelijk. Deze bedenkingen werkten zoo sterk in hem, dat de schitterende uitzigten, welke hij toenmaals had, hem niet konden bewegen, eene zoo vurig verlangde zamenkomst langer te verschuiven. Hij maakte alle zijne bezittingen tot geld, en vertrok naar Engeland, alwaar hij, na eene afwezigheid van negen jaren, aanlandde.

Voet aan land hebbende gezet, ontmoette hij eenen zijner vroegere kennissen, die hem de treurige verandering verhaalde, in de omstandigheden van zijnen vader voorgevallen. Met een hart, door de teederste aandoeningen geroerd, ging hij straks op reis na de plaats, alwaar zijne familie woonde.

De dag was aan het dalen, en de treurige echtgenooten, in neerslagtigheid gedompeld, zaten bij hunne sombere haardstede. Een brief, welken de Heer hursting dien zelfden dag van den eigenaar zijner kleine woninge had ontvangen, bij welken hij met de huur een weinig ten achtere was, had de treurigheid en moedeloosheid des geheelen gezins vermeerderd. ‘Wat zal er van ons worden!’ riep de ongelukkige vader, den brief in zijne hand houdende: ‘hij dreigt ons van hier te verdrijven. Ongevoelig mensch! Maar kan ik van eenen vreemde meer medelijdens verwachten, dan ik aan mijn eigen zoon betoond heb?’ Te pijnigend was deze aanmerking, dan dat Mevrouw hursting dezelve kon verdragen. Zij vouwde hare handen te zamen, zuchtte en begon bitter te schreijen. Haar tegenwoordige toestand ging haar thans niet aan; zij gevoelde alleen de droefheid, haren zoon sints lang te hebben verloren.

Hunne oudste dochter, eene schoonheid in het eenvoudig en

[p. 42]

armoedig gewaad, vloog naar hare moeder toe; en met haar schreijende, vatte zij derzelver handen in eene van de hare, en ondersteunde met de andere haar hoofd. De vader zuchtte diep, en twee jongelingen, de oudste zoonen, die hem nog overig waren, sloegen op dit tooneel een treurig oog.

Eenigen der jongste kinderen, voor hartzeer nog onvatbaar, zaten op den deurdrempel. Zij kwamen zeggen, dat er een rijtuig voor het huis had stil gehouden, en dat er een mooi Heer uitklom. De jonge hursting trad een oogenblik daarna binnen, en bij het zien van het tafereel, welk zich vertoonde, viel hij op een stoel neder, en bezweem.

Het gezin verzamelde zich rondom hem, en zijne moeder hem aandachtig aanziende, riep uit: ‘Mijn zoon! mijn zoon!’ en viel buiten kennis naast hem neder. De vader stond eenigen tijd met gevouwene handen, en in eene gevoellooze neerslagtigheid gedompeld; voorts op de knieën vallende, riep hij uit: ‘Hemel, ik dank u!’ Straks vloog hij naar zijnen zoon, greep hem in zijne armen, en zijne teedere omhelzingen herriepen hem in het leven.

De jongeling was niet wederom bijgekomen, of hij wierp zich aan zijn vaders voeten, en smeekte hem om vergiffenis. ‘U vergeven, karel!’ zeide de Heer hursting: ‘ik ben het, mijn kind, die u om vergiffenis moet bidden voor het wreed ongelijk, welk ik u heb aangedaan!’ Dit gezegd hebbende, doet hij hem opstaan, drukt hem van nieuws tegen zijn hart, terwijl de zoon de vaderlijke tranen langs zijne wangen voelt stroomen.

Inmiddels bleef de moeder bezeffeloos in de armen harer dochter; de overige leden des gezins, ontroerd en verschrikt, wisten niet, wat zij van dit tooneel moesten denken, en de kleine kinderen begonnen luidkeels te schreeuwen op het zien van hunne moeder, die niet meer scheen te leven. Lang was zij zonder eenige teekens van leven te vertoonen, ondanks de gestadige pogingen van haren zoon en echtgenoot; en toen hare oogen open gingen, en zich op het voorwerp vestigden, welk zij zoo gretig gezocht hadden, ondervond zij van nieuws eene te hevige aandoening; zware stuiptrekkingen volgden op hare bezwijming. Zij werd te bedde geholpen, alwaar zij allengskens genoegzaam bedaarde, om haren zoon te kunnen aanzien en omhelzen. Alle de overige kinderen kwamen op hunne beurt in de omhelzingen huns broeders deelen; de oudste dochter, die den geliefden medgezel harer kindsheid ligt herkende, gaf hem blijken van de teederste gevoeligheid.

Na de eerste liefkozingen en de eerste vragen, verhaalde karel, in weinige woorden, aan zijne ouders de lotgeval-

[p. 43]

len, hem bejegend. Nogtans verzachtte hij hetgeen dezelve grievendst konden bevatten, als willende niet de reeds te pijnlijke gewaarwordingen vernieuwen. Hij besloot met hun te berigten, dat alwat hij bezat het hunne was, dat alles ter hunner beschikkinge srond, en dat hij zich slechts als erfgenaam nevens de andere kinderen aanmerkte.

De edelmoedigheid dier aankondiginge, en de kinderlijke eerbied, welke daarvan de grond was, wekten de levendigste bewondering, en vernieuwden in den geest des vaders de spijt over de mishandeling, zulk eenen zoon aangedaan. Hij wilde de aanbieding in derzelver volle uitgebreidheid niet aannemen; maar een aanzienlijk gedeelte van zijn zoons bezittingen ter leen nemende, ging hij met hem eene handelgemeenschap aan, die hem in staat stelde, aan zijne andere kinderen een voordeeligen stand te bezorgen, en het overschot zijner dagen in ruimte en gelukkig door te brengen.