Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

[p. 653]

Groot-Brittanje overmagtig door deszelfs Kolonien, of Vergelijking van de Kolonien der Europesche Mogendheden in vreemde Werelddeelen. Met eenige Aanmerkingen over den Uitslag van den tegenwoordigen Fransch-Britschen Oorlog. Met eene Tasel, bevattende een Overzigt van de Bevolking, de Voortbrengselen en Inkomsten, der Britsche Bezittingen in Indie. Te Schiedam, bij W. Molenaar. 1808. In gr. 8vo. 31 Bl.

Geen onderrigt altoos wegens de herkomst van dit stukje. Dan wij hadden den aanvang niet gelezen, of wij vermoedden een Duitschen oorsprong. - Men leeze en oordeele of ons vermoeden gegrond zij. - ‘In den reusachtigen, veeljarigen kamp van Brittanje en Frankrijk, maakte zich gene van de heerlijkste en rijkste eilanden, kusten en handelplaatsen der verre Indiën; dit van de rijkste en bloeijendste helft van Europa meester. Groot-Brittanje werd heer van alle waren en markten; doch Frankrijk gebieder over het vermogen en den wil der koopers. De handel staat stil; de gansche wereld lijdt. De oorlog woedt voort met alles vernietigende hardnekkigheid.’ - Voortlezende, troffen wij meer blijken van den vermoeden herkomst aan, als bij voorbeeld Plant-steden voor Volkplantingen, menschheid des ouderdoms voor ouden tijd, voorledenheid in stede van vroegeren tijd, enz. enz.

De Tasel, op den titel vermeld, een overzigt gevende van de Bevolking, Voortbrengselen en Inkomsten der Britsche Bezittïngen in Indie, is, naar 's Schrijvers onderrigt, ‘gelijk dezelve voor korten tijd door den, ofschoon niet immer onpartijdigen, nogtans zaakkundigen f.j. de pons (in zijne Perspective des rapports politiques et commerciaux de la France dans les deux Indes sous la Dynastie regnante. Paris 1807) gewezen Agent der Fransche Regering te Caracas, gegeven is.’

De opschriften der Afdeelingen zullen onzen Lezer het beloop van dit Werkje doen kennen. - Verdeeling der Kolonien onder de Zeemogendheden van Europa. - Frankrijk en deszelfs Kolonien. Die dit Rijk nog behouden heeft, worden zeer laag door den Schrijver geschat, en hij zegt ten slot: ‘doch zonder Kolonien heeft Frankrijk geene marine, geenen handel, geene middelen om den Engelschen de beheersching der Zeeëe te betwisten.’ - Spanje en deszelfs Kolonien. Naar 's Schrijvers oordeel heeft, daar Frankrijk voor deszelfs bevolking en de nijvere werkzaamheid van deszelfs bewoners te weinig Kolonien bezit, Spanje er te veel. - Engeland en deszelfs Kolonien tegen Frankrijk. Hier wordt het Engelsch beleid in den Koophandel en het afhankelijk houden der Volkplantingen opgegeven: dan hij gewaagt niet van de Vrijverklaring, waartoe de Amerikaansche Staten, onder washington den waarlijk Grooten, het oppermagtig Engeland

[p. 654]

dwongen. ‘Enkeld op zichzelve,’ dus drukt zich de Schrijver voorts duister uit, ‘zijn alle de Britsche Kolonien tot dus verre te zwak, het tegen het overmagtige moederland op te nemen; zij zelve onderling in geen verband, dan middelbaar door de regentes, vreezen de magt van deze, wanneer zij zich tegen eene rebellin wentelt.’ De Schrijver sluit deze Asdeeling met de tegenovergestelde bedenking: ‘Wijkt nu eindelijk Frankrijk, en ruimt het den Britten de alleenheerschappij op den oceaan in, en het bezit van den wereldhandel, dan zijn Frankrijk en Europa Engelands eijnsbare Provincien, en aan den onwederstaanbaren invloed der kabalen van het Kabinet van St. James overgegeven. - Wijkt Engeland, deelt het den Franschen kolonien en handel mede, dan biedt het den bovendien vreesselijken mededingeren zelfd de wapenen aan, om het voor altoos te vernietigen.’

De laatste Afdeeling voert ten opschrift: Over den uitslag van den tegenwoordigen Fransch-Britschen Oorlog. Donker zijn 's Schrijvers vooruitzigten. Hij oordeelt: ‘Eene der beide Mogendheden zal en moet bezwijken, het zij door de overwinningen der andere, of door eigene verslapping en ondoelmatigheid van de genomene maatregelen bij den eindelijken vrede (die immer slechts als een wapenstilstand moet beschouwd worden, tot na den volslagen ondergang van eene der partijen). Alle ontwerpen van vrede en bemiddeling tusschen beide mededingende Staten waren hersenschimmen van Schrijvers, wien de omvang van den ontzaggelijken strijd vreemd gebleven was, of die het voorwerp meer met het oog van vredelievende Wijsgeeren, dan het oog van den Staatsman beschouwden.’

Dan, hoe duister de Schrijver de toekomst inziet, luidt het slot van zijn Boeksken: ‘Hoe weinig zich een nabij zijnde Vrede der wereld laat vooruitzien onder de omstandigheden, gelijk het tegenwoordig oogenblik dezelve geeft; zoo ligt kan echter een onvoorzien toeval denzelven inleiden en aanvoeren, dat wij thans nog niet vermoeden. Eene eenvoudige gebeurtenis heeft in de geschiedenis der wereld dikwijls de gansche gedaante der dingen veranderd, en in de duisternis van het volken-labijrinsch een licht ontstoken, waaronder zich duizend uitwegen vertoonden, waar er te voren een te vergeefs gezocht werd.’ Het zij zoo!