Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Gedachten en Gevoelens van eenen verlichten Jood, (die gelijktijdig geleefd heeft met Jezus van Nazareth, en waarschijnlijk een van zijne Apostelen geweest is;) over de voortdurende betrekking der afgescheidene Geesten op deze aarde en hare bewoners: gevonden in de nagelatene Papieren en Geschriften van een Lid van het Joodsche Sanhedrin te Parijs. Vertaald, overeenkomstig ons spraakgebruik, met uitvoerige aanmerkingen, en een bijgevoegd Berigt, aangaande de wezenlijke waarde van den onlangs uitgegevenen Brief van dezen zelfden Schrijver. Aan alle Joodsche en Christen Gezindheden, zonder onderscheid, opgedragen, door eenen Vriend van Waarheid en redelijken Godsdienst. Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. 1808. In gr. 8vo. 36 Bl.

Uit het Voorberigt blijkt, dat de Hoogleeraar jung (stilling) onder zich het Hebreeuwsch afschrift heeft van den onlangs ook door ons aangekondigden Brief, hier op den titel vermeld; en wij willen dan ook aannemen, dat dezelve, en ook dit geschrift, indedaad onder de nagelatene papieren van een lid des Sanhedrins te Parijs gevonden is. Hier ontvangen wij eene soort van wijsgeerig betoog, dat het mogelijk is, dat de geesten der verstorvenen, hoewel onzigtbaar, hier op aarde zijn, en kennis dragen van den toestand dezer wereld, en hunne betrekkingen, die zij achterlieten, rustende op het voortduren van ons geheugen en herinnering, de daaraan verbondene belangstelling, en zekere redenering over den Hemel, die overal zijn kan, waar de alomtegenwoordige God is, en verdedigd tegen de bedenking, dat dan ook dit het lot is van rampzalige geesten, en hemel en hel dan, wat de plaats betreft, niet zullen verschillen. Een gevoelen, dat de verlichte Jood echter niet hooger opgeeft dan hoogst

[p. 461]

waarschijnlijk, terwijl ook deze onzekerheid hem verlangen doet naar de spoedige komst van den Messias, van wien hij in dezen, en in menig ander belangrijk opzigt, licht en leering hoopt.

Wij achten dit boekje van dezelfde waarde als verre de meeste, die over dit onderwerp handelen: - gissing en onzekere bespiegeling. Wij voor ons hebben geene zekerheid aangaande het hoe van de toekomst, dan door het stellig woord van der Christenen Heer, en Hij zegt daar stellig maar weinig van; - wij moeten dan ook wachten tot de tijd komt. - Wat er ook van dit boekje zij, nog dunkt ons, dat de gissing, ‘de Schrijver is denkelijk een van Jezus Apostelen geweest,’ zeer ongelukkig is; wij kennen niemand onder hen, aan wien wij zoodanig wijsgeerig onderzoek en geschrift karaktermatig kunnen toeschrijven, en die, zoo als de Vertaler zegt, door het onderwijs van Jezus naderhand van soortgelijke afgetrokkene voorstellen en redeneringen zou zijn terug gebragt, om zich met het onderzoek der eenvoudige Evangeliewaarheid meer bezig te houden. Het bekende: ‘ziet zijn niet alle deze, die daar spreken, Galileërs?’ (het is juist Pinksterdag nu wij dit schrijven) maakt het ons onder andere hoogst onwaarschijnlijk. - De Noten, door den Vertaler onder den tekst gevoegd, komen ons niet voor van zeer veel belang, en, ofschoon misschien ook hier anderen van ons verschillen, zouden wij voor ons liever de overzetting meer letterlijk, en dus minder Westersch en gemoderniseerd verlangd hebben; zoo konden wij ook beter oordeelen, of het opstel ook eenig inwendig bewijs van echtheid had; waaraan wij thans moeten twijfelen. Dit doet toch weinig ter zaak, daar het stuk, het zij dan van wie het zij, niets geen gezag heeft; men kan het beproeven en het goede behouden.

Hoe het bij den Vertaler opkwam, te denken, dat men zijne regtzinnigheid wegens de uitgave van dit boekje misschien wel betwijfelen kon, verklaren wij niet te bevatten. Maar zoo heeft ieder zijn zwak.