Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Beknopte Geschiedenis der voornaamste Landen, Volken en Voorvallen in de Wereld. Een Lees- en Leerboek voor de Schooljeugd. Vrij naar het Hoogduitsch bewerkt, en in het licht gegeven, door een Vriend der Jeugd. Te Zutphen, bij H.C.A. Thieme. 1807. In 8vo. 221 Blz.

Altoos hebben wij ons wel bevonden bij eenen regel, ons gegeven door onzen Leermeester, onder wien wij in de Aardrijkskunde ons oefenden, om in eene Kaartverzameling eerst in te zien de Kaart van ons eigen Land, en wanneer wij deze vol gebreken of niet naauwkeurig bevonden, tot de gebrekkigheid en onvolkomenheid der overigen te besluiten. - Wij hebben dezen regel vervolgens overgebragt op de beoordeeling van Werken, op welke wij dachten denzelven te mogen overbrengen en toepassen.

Naar dezen regel, het opgemelde Boekje ter becordeeling opvattende, te werk gaande, sloegen wij eerst de Afdeeling open, ten opschrift voerende: Het Koningrijk Holland. Niet lang hield dezelve ons op; in ruim drie bladzijden was dit afgehandeld. Bij deze kortheid ontdekten wij eene verregaande gebrekkelijkheid. Wij schrijven het slot af, en laten onze Lezers oordeelen, of wij ongelijk hebben met den stempel van gebrekkelijkheid daar op te zetten. - ‘In 't vervolg geraakte willem III op den troon van Engeland, en sleepte hij ons Gemeenebest in een oorlog tegen Frankrijk, die gedurig werd hervat en bij een groot deel der natie eene hardnekkige verbittering tegen de Franschen te weeg bragt. In hoe verre men nu de gevolgen, welke die verbittering in onze dagen heeft gehad, aan zichzelven te wijten heeft, zal de nakomelingschap best kunnen beoordeelen. Wij steken thans over naar het naburige Grootbrittanje.’

Hadde de Vervaardiger van dit Boeksken het enkel uit het Hoogduitsch vertaald, deze kortheid en gebrekkigheid, ten opzigte van ons Land, zou misschien eenige verschooning kunnen vinden; maar in het Voorberigt krijgen wij de wete, dat een van 's Uitgevers kundige Vrienden de moeite genomen heeft om een Hoogduitsch stukje ten grondslage te leggen, maar dat hij hetzelve, ten dienste der Hollandsche Jeugd, zoo-

[p. 396]

danig omwerkte, dat het bijkans geheel een oorspronkelijk Nederduitsch Werkje geworden is. - Bij zulk eene omwerking zou men van 's Uitgevers kundigen Vriend, ten aanziene van ons Land, iets beters verwacht hebben.

't Is waar, in eene Beknopte Geschiedenis moet men zich der kortheid bevlijtigen; doch men kan kort en niet hoogst onvolkomen wezen. De kortheid is anderzins niet zoo zeer in acht genomen; bij voorbeeld, China, waarvan wij, althans wat de oude Geschiedenis betreft, zoo weinig met zekerheid weten, beslaat meer dan tien bladzijden.

Deze ongelijkheid in het aandeel der Volken, hier beschreven, ontdekt zich allerwegen. De Hoogduitsche Schrijver en diens Nederduitsche Omwerker schijnen beiden meer op het oude en verafgelegene dan op het latere en nader bij liggende gesteld.

Bij wijze van een doorgaand Verhaal is het Stukje vervaardigd. Dien trant keurde men beter, dan bij Vragen en Antwoorden de Geschiedenis te behandelen. Echter ontbreekt het niet aan Vragen; deze vindt men achter iedere Volksafdeeling. Wij behooren onder die, welken de Vragen wat te menigvuldig voorkomen. Wij willen onze Lezers niet onthouden de reden, voor deze menigvuldigheid gegeven; ‘zij zijn opzettelijk zoo veel in getal, om den eenvoudigsten Boeren-schoolmeester zelfs te gemoet te komen, en hem dit onderwijs niet alleen gemakkelijk te maken, maar ook als te dringen om alles te vragen wat in den tekst opgesloten ligt.’ In de daad, de Vragen maken bijkans zoo veel als de Tekst uit. En gelijk er in den laatsten zoo veel gebrekkigs is, deelen ook die Vragen in dezelfde gebrekkigheid.