Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Nieuw Ontwerp tot het bouwen van min kostbare Sluizen, welke alle de vereischten der bekende Sluizen bezitten, en daarenhoven de steeds ontbrekende, meer uitgebreide nuttigheden van dezelve, vervullen kunnen; door J. Blanken Jansz., Rider van de Koninklijke Orde van Holland, Luit. Kolonel, Directeur der maritime Werken, en Inspecteur der Zeehavens en Zeegaten. In 's Gravenhage, bij de Gebr. van Cleef. 1808. In gr. 8vo.

In een Land, als het onze, dat alleenlijk door zijne dijken en sluizen bestaat, en, van zijnen alouden oorsprong tot op den huidigen dag, aan alle andere Landen, al mede door zeeën, rivieren en stroomen benaauwd, de treffelijkste lessen van Waterwerkkunde gegeven heeft, is het eenigzins vreemd, dat slechts een klein getal van

[p. 372]

in dit vak ervarene mannen, en dikwerf nog vreemdelingen, gevonden werden. Welke de oorzaken daarvan ook mogen geweest zijn, hetzij de foederalistische geest, die niet dan met de uiterste schroomvalligheid zijne gewaande geheimen openbaarde, hetzij de jaloerschheid van hun, aan welken het bestuur was toevertrouwd, hetzij de aard der afgetrokkene studie, of wel het gemis van openbaar onderwijs in dit zoo onmisbaar vak; genoeg, de ondervinding heeft bewezen, dat de Sluizenbouw sedert meer dan eene eeuw in denzelfden toestand bijkans is gebleven, zonder eenig nut te hebben getrokken van de voortgaande verlichting, welke andere wetenschappen en kunsten grootelijks heeft doen bloeijen; welk alles nog te zonderlinger moet voorkomen, daar in het oog loopende belemmeringen de allerwezenlijkste gebreken deden kennen, en enkele geleerde Genootschappen de aandacht op dezelven dikwerf bepaalden.

Te midden dezer ontmoedigende ervaring, onderscheidt zich de Heer blanken, door zijne kunde en ijver in 's Lands dienst ten aanzien van Werktuig- en Waterbouwkunde beroemd, door den voorslag eener verbetering, welke zich door hare eenvoudigheid reeds van zelve aanbeveelt. Immers, met den gewonen bouw onzer Sluizen, zijn zij, in hooge watervloeden en verstoppingen van ijsdammen enz., volstrekt van geen het minste nut, om de daaruit ontstaande gevaren op eenigerhande wijze af te keeren, terwijl men geen middel bij de hand heeft om haar of te openen of te sluiten naar verkiezing, en zij alzoo veeleer gevaar loopen om of voor den geweldigen aandrang van het water te bezwijken, of eindelijk zelve overstroomd en gansch onbruikbaar te worden. Hiertegen, nu, deelt de Heer blanken een zeer eenvoudig, allezins onkostbaar ontwerp mede, om aan gewone puntdeuren, en wel aan ieder der achterharren, een paar waaijers te voegen, even diep en hoog, doch zoo veel breeder, als de evenredigheid der gewone tolspuij-deuren zal vorderen; terwijl de voorharren dezer waaijers, door middel van koppel-gordingen, aan de voorharren der gemelde puntdeuren worden verbonden.

Eene Sluis, naar dezen nieuwen voorslag bewerkt, wordt door den bekwamen Directeur alhier met den platten grond, de noodige berekening en afbeelding voorgedragen, met die kortheid en duidelijkheid, dat zelfs zij, aan welken zulk eene bespiegeling geheel vreemd is, niet

[p. 373]

kunnen nalaten, deswege eenig, en alsdan gewis goedkeurend, oordeel te vellen. Het is hier de plaats niet, om ons breeder over dezen voorslag uit te laten, daar wij alsdan dit geheele stuk zouden moeten overnemen, en zulks zonder afteekening nog onvoldoende zoude wezen. Wij uiten veeleer onzen wensch, dat het onderzoek van deze nieuwe zamenstelling van hooger hand worde aanbevolen aan alle die genen, die ambtshalve in de verpligting zijn om 's Lands behoud op de meest nadrukkelijke wijze te verzekeren, en, wanneer wij eenmaal zullen vernemen, dat deze voorslag zal zijn goed bevonden, vereenigen wij ons gaarne in de dankbaarste erkentenis aan den waardigen Uitvinder; terwijl wij ook alsdan ons zullen verheugen in het genot der veelvuldige nuttigheden, welke door hem als onmiddellijke gevolgen van zijn nieuw ontwerp zijn opgegeven, zoo als, bij voorbeeld, het daarstellen van konstmatige overstroomingen, het overstorten van overtollig opperwater en alzoo de verhoeding van geweldige overstrooming, het voorkomen van doorsteking der dijken enz., bevordering der scheepvaart met eene spoediger schutting of doorlating der vaartuigen, beveiliging tegen de opslibbing der dagelijksche vloeden, en het voorkomen van het zoo nadeelig kloppen der Sluisdeuren, door het aandruischen der golven veroorzaakt. Bij welk alles dan nog ten laatste komt de onvergelijkelijk mindere kostbaarheid, welke aan den bouw, het onderhoud en de beheering van zulk eene Sluis eigen is, en het voordeel, dat zij op alle groote of kleine Sluizen en Verlaten, met enkelde regt-toeslaande of puntdeuren, toepasselijk is.