Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

[p. 320]

Schriftuurlijk Vraagboek voor Kinderen, met eene Voorrede voor Bejaarden. II Stukjes. Te Zwolle, bij M. en H. Tijl. 1801, 1807. In kl. 8vo. Behalve het Voorwerk, te zamen 183 bl.

Dit Schriftuurlijk Vraagboek behelst eene verzameling van schriftuurplaatsen, die tot beantwoording dienen van eenige zoo ingerigte vragen, dat men uit dezelven een geheel stelsel van Godsdienstleer bijeengebragt ziet. In het eerste Stukje is daarvan alleen zoo veel voorgedragen, als voor jonge kinderen, die reeds lezen en schrijven kunnen, geschikt wordt geöordeeld. Het tweede is voor meer bejaarden.

De Opsteller zegt, deze manier voor jonge kinderen verkozen te hebben, 1. Om alzoo in de teedere harten van jonge kinderen eene menigte van zeer uitmuntende plaatsen der H. Schrift in te planten, welke, bewaard en aangekweekt zijnde, tot wapenen-tegen de verleidingen der zonde, en tot vertroosting in allerlei weder waardigheden, kunnen verstrekken. 2. Om het verstand der kinderen te verrijken met regtmatige begrippen van hunnen Schepper, van deszelfs aanbiddelijke volmaaktheden, van de openbaring van zijnen heiligen wil, en van 's menschen lot en bestemming. 3. Om jonge kinderen in staat te stellen, om in den Bijbel te kunnen opzoeken die boeken en die plaatsen, welke hun of mondeling of schriftelijk worden opgegeven. Daartoe dienen naamlijsten van alle de Bijbelboeken, en aangehaalde plaatsen, die bij de overigen moeten opgezocht en uitgeschreven worden. 4. Om aan ouders een boekje in handen te geven, waaruit zij hunne kinderen zelve zouden kunnen onderwijzen.

Het bevat zeven Afdeelingen. In de eerste wordt de naamlijst van de boeken des O. en N. Verbonds opgegeven. De tweede behelst eene Inleiding, bestaande in de beantwoording van deze drie vragen: 1. Waaruit blijkt, dat de H. Schriften in zich bevatten eene Openbaring van Gods wil aan de menschen? Antwoord, 2 Tim. III:16, 17. 2 Pet. I:21. Mark. XII:36. De twee eerste geheel uitgeschreven, de laatste alleen aangehaald, om verder opgezocht te wor-

[p. 321]

den. - 2. Waar wordt getuigd, dat het woord Gods ons kan zalig maken? Antw. Ps. XIX:8. Joh. V:39. 2 Tim. III:14, 15. Nog aangehaald Jak. I:21. - 3. Hoe bewijst gij, dat wij, om zalig te worden, niet alleen moeten hooren, maar ook doen, 't geen ons in de Schrift wordt bevolen? Antw. Matth. VII:21, 24, 25, 26, 27. Jak. I:22-25. Nog aangeh. Rom. II:13. 1 Joh. III:7. - De derde Afdeeling handelt over Gods natuurlijke eigenschappen, zijnde geestelijkheid, alomtegenwoordigheid, eenheid, eeuwigheid, onveranderlijkheid, almagt en alwetendheid. De vierde over Gods zedelijke eigenschappen of deugden, zijne heiligheid, wijsheid, liefde, langmoedigheid, getrouwheid, vergeeslijkheid, voorzienigheid, (dit komt hier vreemd tusschen in,) en regtvaardigheid. De vijfde over eenige bijzondere pligten der kinderen in hunne jongheid, omtrent hunne ouders, omtrent den ouderdom in 't algemeen, omtrent gebrekkigen, en omtrent vreemdelingen; verder over het vermijden van slecht gezelschap, de noodzakelijkheid om in de jongheid aan God te gedenken, en den naam van God niet ijdelijk te gebruiken, noch te zweren. De zesde over eenige andere geboden, die in de dagen der kindsheid reeds kunnen onderhouden worden, behelzende 't geen wij verschuldigd zijn aan God, aan onze naasten en onszelven. De zevende over den dood, de opstanding, het oordeel en de toekomende vergelding.

Het tweede Stukje bevat vijf Hoofddeelen: 1. Over de leer en de geschiedenis van onzen Heere Jezus Christus. 2. Over de waardigheid van onzen Heere Jezus Christus. 3. Over den Heiligen Geest. 4. Over de hoofddeugden van een' Christen, en over 's menschen vermogen. 5. Over den Doop en 't Avondmaal. De behandeling is dezelfde; een aantal vragen, met schriftuurplaatsen beantwoord.

In de Voorrede uit de Schrijver den welmeenenden wensch, dat zoodanig schriftuurlijk onderwijs door Christenen van allerlei gezindheden mag worden nagevolgd, terwijl hij zich verzekerd houdt, dat daardoor vele leerstellingen, als niet genoegzaam door getuigenissen der H. Schrift kunnende onderschraagd worden, en die nu nog de Christenen vaneenscheiden, zouden wegvallen, waardoor de ware leerlingen van Jezus, in geloof en liefde, zeer merkbaar tot elkanderen zouden

[p. 322]

naderen. Ook verantwoordt hij zich daar, omtrent de wijze, waarop hij zich over de waardigheid van Jezus Christus, H. II, heeft verklaard, als ter goeder trouwe overtuigd zijnde, dat daaromtrent niets meer en niets minder staat in de H. Schrift, en dat Hij zelf, in 't algemeene wereldgerigt, het gedrag zoo wel van hun, die Hem in dit leven gevleid, als die Hem gelasterd hebben, in 't openbaar zal veroordeelen. Wie zou het Jan ook den gemoedelijken man ten kwade kunnen duiden, dat hij deze en gene plaatsen, die men anders doorgaans, bij de behandeling van dit leerstuk, bijbrengt, heeft achtergelaten, b.v. Hand. XX:28. Rom. IX:5. 1 Tim. III:16. 1 Joh. V:20? Hij zegt, dit gedaan te hebben, op grond van de Aanmerkingen van grotius, die hem hadden overtuigd, dat de drie eerste door de Afschrijvers zijn bedorven, en dat de laatste niet in dien zin, welken de Nederduitsche Vertaling oplevert, kan verstaan worden. En eveneens zal hij voor hem voldoende redenen gehad hebben, om ook, in 't Hoofdd. over den H. Geest, af te gaan van den gewonen slenter.

Hoe goed ondertusschen het oogmerk van den Schrijver moge geweest zijn, en met hoe veel naauwgezetheid hij ook hetzelve getracht hebbe te bereiken, zoo kunnen wij evenwel aan deze manier van godsdienstig onderwijs nog onze volle goedkeuring niet geven. Niet alleen jonge kinderen, maar ook de meeste bejaarden, voor welken dit onderrigt geschikt is, hebben te weinig aan loutere schriftuurplaatsen. Men diende er, bij de meesten, wel iets tot verklaring bij te voegen, om niet verkeerd verstaan en kwalijk toegepast te worden. Nu en dan heest de Schrijver zelf er de behoefte van gevoeld, en er iets tot opheldering bijgevoegd; maar anders, over 't geheel, de verklaring van den zin overgelaten aan de onderwijzers. Hoe zullen de leerlingen dat behoorlijk onthouden? Of moeten zij alleen woordklanken, wier beteekenis zij niet verstaan, in 't geheugen prenten? Is zoodanig onderwijs minder menschelijk, meer goddelijk? Wij kunnen ons daarvan niet overtuigen. Zoo wij nog leesden in die tijden, toen Jezus en de Apostelen zoo spraken, als wij in de schriften des Nieuwen Verbonds aantreffen, of ook nog vroeger, ten tijde van David, Jesaia en anderen, uit wier schriften ook vele gezegden zijn aangehaald, dan ware zoo zeer geene

[p. 323]

verklaring van alle hunne gezegden, overeenkomstig onze manier van denken en spreken, noodig. Maar nu worden dezelve, zonder zoodanige uitlegging, of in 't geheel niet verstaan, of kwalijk begrepen. Welligt laat de Schrijver, op deze eerste proeve, wel eens eene tweede meer bruikbare, of althans meer gemeen nuttige volgen, waarin dan ook deze en gene, in beide Stukjes, begane misslagen, zoo in 't aanhalen van plaatsen, en in de hier en daar bijgevoegde aanmerkingen, als in de geheele wijze van uitdrukking en rangschikking, wel eenige verbetering zouden kunnen erlangen.