Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

[p. 313]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Geschiedenis der Menschheid naar den Bijbel, door Herman Muntinghe. Vde Deel. Te Amsterdam, bij J. Allart. 1807. In gr. 8vo. LXXII en 298 bl.

Dit vijfde Deel van het voortreffelijk Werk van muntinghe, waarvan wij, bij de uitgave van alle de vorigen, telkens met lof en roem melding gemaakt hebben, wordt voorafgegaan door een Onderzoek nopens het Mythische in de Schriften van het Oude Verbond, waartoe eenige stellingen van den Heer p. van hemert, in het vijfde en zevende Stuk van zijne Lektuur bij het Ontbijt en de Theetafel, de voornaamste aanleiding schijnen gegeven te hebben. Deze heeft echter, zonder daardoor eenigzins van gedachten veranderd te zijn, dit onderwerp nog nader voortgezet, in het negende Stuk van het gemelde geschrift. Ons bleven, bij het lezen van beiden en van anderen, bedenkingen over, die wij door eene meer opzettelijke bewerking van het ware geschilpunt, waarop eene door de Bestuurders van teylers Godgeleerd Genootschap daaromtrent uitgeschrevene Vraag goede hoop geeft, tot volkomene voldoening wenschen opgelost te krijgen.

Wat den voortgang van de Geschiedenis der Menschheid zelve aanbelangt, in dit Deel wordt het tweede gedeelte van het vierde Tijdperk, van Mozes tot op Jezus Christus, aangevangen, bevattende de geschiedenis der menschheid, onder het bestier van Josua, der Regters, en der Koningen tot op de Babylonische gevangenis. Het gebeurde onder Josua en de Regters wordt alleen, in dit Stuk, afgehandeld, en bevat in de daad eene aangename verscheidenheid van onderwerpen, die, naar 't wijdloopig plan, dat zich de Hoogleeraar, tot opheldering der Bijbelsche geschiedenissen, heeft voorgesteld, ook niet wel korter konden behandeld worden. Een aantal bijgevoegde Aanmerkingen, tot nadere verklaring en bevestiging van deze en gene gezegden, versiert ook

[p. 314]

dit Boekdeel, en strekt op nieuw ten bewijze, hoe verre zich de belezenheid van den Hoogleeraar uitstrekt, en hoe diep hij zelf in het onderzoek der meeste voorkomende zaken is ingedrongen. Over zeer vele moeijelijke en doorgaans verkeerd uitgelegde Schriftuurplaatsen wordt een helder licht verspreid, of althans de weg gewezen, om de zwarigheden, die in dezelven liggen, uit den weg te ruimen of te verminderen; het vreemde en strijdige, dat sommige op goddelijken last, of met goddelijke goedkeuring, uitgevoerde zaken schijnen te hebben, wordt daaruit veelal geheel weggenomen, en alles in zoodanig verband geplaatst en uit zoodanig oogpunt beschouwd, dat men Gods wijs en liefderijk bestier, in de opvoeding van het menschdom, ook gedurende dit tijdvak, moet bewonderen.

Wij willen bij dit algemeene nog een kort overzigt van de voornaamste, in dit Deel behandelde, bijzonderheden voegen. Eerst wordt gehandeld over het karakter en de bedrijven van Josua, en bij die gelegenheid gewigtige aanmerkingen, tot regtvaardiging van den krijg der Israëliten tegen de Kanaäniten, en der bezitneming van Kanaän, medegedeeld; daarna over het godsdienstig en zedelijk onderwijs der Israëliten, en den staat der wetenschappelijke beschaving ten zijnen tijde; vervolgens over het voorgevallene door en onder het bestier der Regteren. De fabel van Jotham, Rigt. IX:7 enz., het raadsel van Simson, Rigt. XIV:12-18, de liederen van Debora en Hanna, de vreemde daden van Ehud, Samgar, Gideon en Simson, de gelofte van Jephta, de Profetenschool door Samuël opgerigt, al het groote en goede, dat door deze en alle de overige zoogenaamde Regters is uitgevoerd; in één woord, al wat, in dit gedeelte der Bijbelsche geschiedenis, eenigzins aanmerkelijk is, ontvangt hier gepaste opheldering. Het ongenoegen van Jehova over het volk van Israël, omdat vele der afgodische volken onder hen overgelaten waren, wordt op te voren gelegde gronden gebillijkt, het verval van godsdienst en zeden, gedurende dit tijdverloop, en de trap van beschaving, waarop de Israëliten thans stonden, met veel juistheid beöordeeld, en het doelmatig bestier van Jehova in de leiding van dit volk duidelijk aangewezen.

Men kan niet ontkennen, dat dit alles, en wat verder, in de geschiedenis van dit tijdperk, voorkomt, in

[p. 315]

eene geregelde orde wordt behandeld. 't Is evenwel dikwijls moeijelijk, alwat men daarover gelezen heeft, daarna weêr te vinden. De Hoogleeraar zou 't nuttig gebruik van dit Werk merkelijk hebben bevorderd, door bij elk Deel een kort Register van behandelde zaken te voegen. Wij hopen althans, dat zoodanig Register op 't reeds afgedane niet tot de voleindiging van 't geheele Werk zal worden verschoven. 't Zou, vertrouwen wij, den Schrijver, zulks verlangende, niet ontbreken aan de noodige hulp van dezen of genen kundigen vriend, wien dit kon toevertrouwd worden.

In de beöordeeling van deze en gene gebeurtenissen en karakters, en alzoo ook in de uitlegging van sommige daartoe behoorende Schriftuurplaatsen, zouden wij van den Heer muntinghe verschillen; maar dit beneemt niets van de waarde des arbeids, aan dit wel doordacht Werk bij aanhoudendheid besteed.