Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

De Vrouw is de Baas. Eene geheimzinnige Magtspreuk, verklaard door A. Fokke, Simonsz. Te Amsterdam, bij II. Moolenijzer. 1807. In gr. 8vo. 160 Bl.

Wanneer wij een boek ter hand nemen, weten wij gaarne door den titel of een voorberigt, wat de Schrijver beoogt; bij dit boek was dit ons eene volstrekte behoeste; wij zouden, bij mangel van dien, volstrekt onkundig gebleven zijn van des Schrijvers bedoeling, en waartoe hij het in de wereld zond. Nu zijn wij onderrigt, (en schoon wij er van dit alles weinig of niets in vinden, wij laten het goed zijn, mits de Schrijver het dan ook bij den Lezer verantwoorde:) ‘het is een lusus imaginationis, of een spel der verheeldingskracht, een gedeeltelijk zedelijk, gedeeltelijk taalkundig, gedeeltelijk uitlegkundig, gedeeltelijk onderhoudend en geestopscherpend werkje,’ hier of daar ook wel doormengd met ‘een en andere Ironiesche trek,’ waaruit voorts een ieder nemen kan, wat hem nuttig, leerzaam en wetenswaardig toeschijnt, gerustelijk verwerpende wat hem niet bevalt, (dit was doorgaans) of hetgeen hij niet verstaat, (dit was dikwijls ons geval) en weder welligt door anderen als gebruikbaar zal opgenomen worden. Wij voor ons namen niets, en zetten het de meeste Lezers in zessen, om bij een aantal bladzijden iets belangrijks te grijpen: wij vonden naar onzen smaak niets, dan hetgeen over en over elders te vinden was. Die lust heeft, kan intusschen toetasten! - Eene breedsprakige Inleiding leert ons, wat een axioma is; en, zeer geleerd, met Hebreeuwsch, Grieksch, Angelsaxisch, en wat niet al! dat het gezegde: ‘de Vrouw is de Baas,’ ook dus kan worden uitgedrukt: ‘de krachtig vervrolijkende hulp is de voedsel aanbrengende vriend’ In de eerste vrij uitvoerige Afdeeling erlangt men eene Physiologische of Natuurkundige Beschouwing van de Vrouw. Zes Hoofdstukken. Twee tegenstrijdige beginsels, een vochtig en koud en een droog en heet, worden vereischt tot voortbrenging van ieder stoffelijk wezen. De roode klei, waaruit de oudste Geschiedstukken zeggen dat de mensch gevormd is - was eene warme en drooge stoffe met eene vochtige en koude vermengd, enz. De mensch werd in twee dee-

[p. 174]

len gescheiden, welks eene, door de meerdere droogheid en hette, de meerdere werking, en het andere, door de meerdere vocht en koude, de mindere werking of lijding te weeg bragt. Zoo werd dan Man en Vrouw. Zachar ou Nekepha baara othan, sterk en zwak vormde hij hem. Man en wijf schiep hij ze! Hoe daar nu door de gemoedsaard en uitwendige gedaante der Vrouw geboren worde, hare gestalte korter en tengerer dan die van den Man; het hoofd en aangezigt kleiner en ronder, enz. enz. leze men zelve in dit product van het spel van fokke simonsz. verbeeldingskracht. De tweede Afdeeling beschouwt de Vrouw zielkundig, in vier Hoofdstukken, maar met geen minder geleerdheid, - vertoon van geleerdheid althans! De derde eindelijk bevat de Politische beschouwing. Tien Hoofdstukken, alle aangaande de opvoeding. Lippis et tonsoribus nota. Oppervlakkig maar echter geleerd genoeg! - Kortom bij geheel dit Maakwerk beviel ons wel het meest, dat het vervaardigd is op eene aan den Maker gedane onbepaalde opgave, om over de spreuk, de Vrouw is de Baas, een werk van ten minste 140 à 150 bladzijden te schrijven; weshalve wij voor geen verder vervolg in dezen zelfden trant beducht zijn. Van een Tegenstuk gaat de Schrijver toch zwanger; en misschien wil hij daardoor die Lezers, die nu, even als wij, door hem gefopt zijn, eenige vergoeding doen.