Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Nieuwe Zedelijke Vertellingen, door J.F. Marmontel. Uit het Fransch vertaald. II en IIIde Deel. Te Leijden, bij P.H. Trap. In kl. 8vo. Te zamen 611 Bl.

Met hetzelfde genoegen doen wij van het vervolg en slot dezer Verzameling dezelfde loffelijke melding, waartoe bij het eerste Deeltje ons gevoel ons drong; alle de Verhalen zijn gesteld in dienzelfden edelen geest.

Zoo moest hij handelen: D'orcilly, met zekere dame in eenen ongeoorloofden minnehandel gewikkeld, was de onschuldige oorzaak van het ongeluk van een waardig meisje, daar ongelukkig de verdenking natuurlijk vallen moest op het dienstmeisje, welkers eer hij niet redden kon zonder de dame ter prooije te geven aan ongeluk en verachting; terwijl een lage verleider, van het eerlijke meisje afgewezen, de oorzaak werd van het schandvlekken van haren goeden naam, hare eenige bezitting, en haar alzoo in de diepste ellende had nedergestort. D'orcilly huwt het meisje, zegt den dienst vaarwel, om onaangenaamheden te ontwijken. Een edel vriend, wien hij eeniglijk vertrouwen kon, en wiens ‘zoo moest hij handelen,’ zonder eenige opheldering, bij iederen krijgsman, van wegen zijn gezag en rang, alles af kon doen gaf hem eindelijk aan den krijgsdienst en zijn vaderland terug.

[p. 175]

De herdenkingen in het hoekje van den haard. ‘De jeugd leeft door hoop, de ouderdom door herdenkingen; en de tijden zijn voorbij, waarin men omringd en geacht van zijn geslacht grijs werd.’ Zoo dachten en spraken eenige ouden; zij vormden eenen vriendenkring, en sleten den tijd met dierbare herinneringen onderling; terwijl hunne leerzame verhalen aanleiding gaven tot de onderhoudendste en nuttige gesprekken. Onder dezen titel ontvangt men hier van dezelve eene proeve. Hun gezelschap werd onafscheidbaar. In het begin was het een voorregt voor den onderdom, daarin toegelaten te worden. Weldra verkregen rijpe jaren, en ongevoelig de jeugd zelve, de gunst, daarin toegelaten te worden; het maakte een eertitel van de algemeene achting uit; en indien het misbruik, dat zich overal indringt, dezen aanwas enden kring niet was komen verstoren, dan zou hij voor onze eeuw de beste school der zeden uitgemaakt hebben.

De schippers van besons. Een gelukkig huisgezin in eene arme hut; man, vader en vrouw verhalen hunne lotgevallen; dit verhaal is onderhoudend, maar tot hetzelve wordt geen minder sterk geloof dan tot de Duizend en één Arabische Nachtvertellingen vereischt. Wij kunnen het niet bekorten. ‘De menschen zijn als drijvend hout; hier blijft het eene stuk, daar het andere hangen, tot dat de stroom hen met het vlot weder vereenigt;’ dit moet het bevestigen.

Menschlievendheid en vriendschap, of de goedhartige bretagnier. Leerzaam en treffend; nimmer was iemand meer belangeloos menschlievend; nimmer werden weldaden beter besteed; en nooit was de dankbaarheid grooter en edeler, en voor den weldoener zelven meer verkwikkend en weldadig.

De twee aan zichzelven onbekende gelieven. Mevrouw de blosel wilde vooreerst hare dochter niemand tot echtgenoot geven, dan die haar behaagt; ten tweede wilde zij, dat zij hem beminne, zonder hem gezien te hebben; en eindelijk begeerde zij, dat hij haar tevens ook, zonder haar gezien te hebben, boven het schoonste meisje, dat hij immer gezien heeft, verkieze; - dit was in haar oog het eenigst middel, om zich van eene duurzame genegenheid verzekerd te houden. Gelukkig was er in de buurt een jong heer, wiens vader met Mevrouw blosel tot zulk een plan medewerkte. Het kwam alles wel uit; en men leze in het Werkje zelve, hoe men het heeft aangelegd.

Het dorps- morgen-ontbijt, of de verhalen der onschuld. Eene oude dame verhaalt hare geschiedenis; eene onschuldige liefde, na veel lijdens eindelijk bekroond door den gelukkigsten echt.

Palemon. Eene Herdersvertelling. De herder verhaalt zijne treffende rampen, - den dood van den minnaar van zijn eenig kind, dat daarop verkwijnde en stierf, terwijl de moe-

[p. 176]

der, nog eer dan zij, door droefheid ten grave ging. Een jeugdig paar kiest hem hierop ten vader, en verkwikt zijnen ouderdom.

De drie Verhalen, waarmede het Werkje besloten wordt, zijn ook reeds bij onze Landgenooten bekend; dit herinnert het Naberigt. Het zijn: de kluizenaars in murcia; welk stukje door den Heer kisselius slechts een weinig verhanseld is: de school der vriendschap; in het 15de Deel der bekende Zedelijke Verhalen; en: het koffertje; onder den naam van Hortense en Vervanne, of de gevolgen eener kwalijk opgevatte achterdocht, in het 3de Deel van de Stads- en Lands-Bibliotheek, en, onder denzelfden titel als hier, in het 5de Deel van het Magazijn van Geschiedenissen, Romans en Verhalen te vinden. Intusschen meende men, dat men dit Werkje daarom, door het terughouden van dezelve, niet verminken mogt. Wij lazen ook deze Verhalen nogmaals met genoegen, en durven met den Vertaler vooral wel De School der Vriendschap aanprijzen.