Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

[p. 521]

Uittrekzel uit eenen brief uit Resina, digt bij Napels, over de jongste uitbarsting van den Vesuvius.

Op den 31 Mei deezes jaars, 's avonds omtrent tien uure, zoo als ik gereed stond om mij ter ruste te begeeven, hoorde ik een gedruis, gelijk aan dat van eene hevige windvlaag, die mij te meer bevreemdde, omdat ik een oogenblik te vooren gezien had, dat het helder weêr was. Nogtans nam ik de moeite niet, na de oorzaak dier veranderinge te verneemen. Doch zeker persoon, welken ik na Napels had gezonden, een vierendeel uurs daarnaa zijnde terug gekomen, stond ik op om dien te gaan spreeken. Bij den huistrap gekomen zijnde, vernam ik door de boomen van een boschje eene zeer heldere vlam, uit den Vesuvius opstijgende, ter hoogte, naar gissing, van honderd roeden. Deeze vlam klom en daalde bij beurten, en geleek naar die fraaie vuurpijlen, welke men uit de schoonste vuurwerken ziet opschieten. 't Was een mengzel van steenen en ontvlambaare stoffen, uit den Krater des Volkaans opgeworpen, en die, bij hun nedervallen, vloeibaar scheenen te zijn. Twee gevaaren waren 'er in dit oogenblik te vreezen: het een voor eene aardbeeving, die gemeenlijk voorafgaat, het ander dat der uitbarstinge zelve, aan den kant, aan welken de Lava haaren loop nam. Ik bragt den nacht door met het waarneemen van deezen vuurpijl, die telkens grooter wierdt, en zulk een helder licht verspreidde, dat men eene mijl in het rond gemakkelijk eenen brief konde leezen. Ik zogt te gissen, in welk ander gedeelte des bergs eene nieuwe uitbarsting konde ontstaan, wanneer 's morgens ten vier uure de Volkaan brandende stoffen begon te spuwen uit drie nieuwe monden, zonder dat de uitbarsting van eene aardbeeving was voorafgegaan. Vrij nabij elkander waren deeze monden, en lagen ongeveer honderd roeden van den top des bergs. De Lava, die daaruit voortkwam, stroomde na de zijde van Torre del Greco en Annunziata, digt bij Portici, op den weg van Napels na Pompeïa. Tegen den avond ging ik na den voet van den Vesuvius, met oogmerk om eenen Lavastroom te onderzoeken, die reeds den berg hadt verlaaten. Het was de kleinste, en hadt evenwel eene breedte van niet minder dan vijstig, en eene diepte van acht palmen of spannen. 't Was een waare vuurbeek.

Op den 2 Junij, 's ogtends tusschen zes en zeven uure, begon de rook met meer hevigheids dan 's daags te vooren zich te vertoonen. Dezelve was insgelijks dik. Den geheelen dag hoorde men een gedruis, gelijk aan dat van twee strijdende legers, wier grof geschut en klein geweer zeer wel bediend worden. Tegen den avond naderde ik den groo-

[p. 522]

ten Lavastroom; hij liep langzaam voort; zijne breedte was bijkans tweehonderd, de hoogte vijftien voeten. Deeze geheele klomp geleek naar eenen muur van gesmolten glas; van tijd tot tijd schoot dezelve bliksemstraalen, gevolgd van eenen slag, zoo sterk als die van een stuk geschut van het zwaarste kaliber. Alwat de Lava op haaren weg ontmoette, wijngaarden, boomen, huizen, wierdt in een oogenblik omgeworpen of vernield. Ik kwam 'er bij in het oogenblik als de Lava de fondamenten van eenen muur ondermijnde, aan wiens voet zich de bedding eenes strooms bevondt, dertig of veertig voeten diep. Ik zag den muur vallen, en de Lava, even als een waterval van vuur, bijkans rechtstandig in de bedding des strooms nederstorten. Grootheerlijk en schrikwekkend tevens is het schouwspel van zulk eene brandende zee, welke drie mijlen van den vrugtbaarsten grond bedekt, en slegts éénen klomp uitmaakt, van den mond af, uit welken zij voortkomt, tot aan het punt, alwaar zij blijft stilstaan.

Op den 3 Junij vloeide de Lava langzaam, en uit slegts ééne opening. De stoffe, welke 's daags te vooren uit de andere was voortgekomen, was aan den voet van den Vesuvius blijven stilstaan. 's Avonds was de geheele klomp in rust, en waren de randen reeds bekoeld, hoewel het midden nog brandend heet was. Men hoorde eenige slagen, doch zeldzaamer dan den voorgaanden dag. De berg hieldt aan met rooken.

Op den 4 en 5 Junij was het dof geraas, 't welk zich binnen in den berg deedt hooren, veel sterker en aanhoudender, dan op de voorgaande dagen. Dit loeien wierdt insgelijks te Napels en Portici gehoord, hoewel die beide steden twee mijlen van daar liggen. Thans rees 'er een dikke rook uit alle de punten des Kraters. Welhaast steegen 'er wolken van asch omhoog, en daalden in de nabuurschap neder; de Lava volgde; dezelve kwam voort uit den zelfden mond, uit welken de voornaamste stroom gevloeid was; ook nam zij dezelfde loopstreek. Op den 6 en 7 wierp de Volkaan veel asch uit; Portici, Resina, Torre del Greco waren 'er mede bedekt; doch het inwendig geraas verminderde. Zeer sterk wierdt het van nieuws den 8 en 9; Portici en Resina ontvingen een zwarten en dikken regen, van eene soort van slijk, met zwavelagtige deelen gemengd. Op de volgende dagen wierdt het inwendig gedruis niet meer gehoord, dan bij lange tusschenpoozen; rook kwam 'er gestadig uit den berg voort, doch minder dik; ook rees 'er eenige asch omhoog, en viel weder in den Krater neder.

Op den 1 Julij, in de onderstelling dat de uitbarsting hadt opgehouden, hoewel de berg gestadig rookte, begaf ik mij met eenige andere persoonen op weg na den Vesuvius. 's Avonds ten tien uure bevonden wij ons in de heremitaadje; wij bleeven 'er tot middernacht. Toen gingen wij van nieuws op reis. Veel meer moesten wij kruipen dan gaan. Nogtans bereikten

[p. 523]

wij ten half één uure den top; dezelve was zeer moeijelijk te beklimmen; de uitbarsting hadt het oude voetpad verdelgd; men moest een nieuwen weg aan de tegenoverzijde baanen, die genoegzaam rechtstandig was. Dit pad bestondt uit asch, met steenen gemengd, en men zonk 'er in tot aan de knieën. Wij vonden den berg geheel veranderd. De plekken, die eertijds vol lava en rotzen waren, en die men niet dan bezwaarlijk, en met gevaar van zich te kwetzen, konde bereiken, zijn in eene zeer effene vlakte veranderd, alwaar men een leger den wapenhandel zou kunnen doen verrigten. Eenige heuvelen, op eenigen afstand van elkander gelegen, zouden, zoo wel als de vlakte, kunnen beplant worden, indien de Volkaan ware uitgedoofd; doch dit is, ongetwijfeld, op verre na het geval niet.

De aloude Krater is verdweenen; hij is met asch en lava aangevuld; in het oostelijke gedeelte des bergs is een nieuwe Krater ontstaan; deeze is ongeveer honderd roeden diep, en aan de opening even zoo wijd. Ter halver wege van deeze diepte klommen wij af, zonder verder te durven gaan. Reeds zeer digt bij de vlammen bevonden wij ons, en gevoelden eene zeer geweldige hitte. Op die plaats vertoefden wij een half uur, bewonderende het schonwspel, welk de gesmoltene Lava oplevert, die in de diepte des Kraters kookt, en naar de gesmoltene stoffe in den oven eener glasblaazerij gelijkt. De steenen, welke wij daarin wierpen, smolten insgelijks. De berg is veel laager geworden, en op twee plaatzen gespleeten tegenover Torre del Greco, en de andere in 't gezigt van Resina. Zeer beducht is men voor eene nieuwe uitbarsting, deels uit hoofde der groote hoeveelheid van gesmoltene stoffe, in den Krater voorhanden, deels van wegen het groot getal spleeten, die men in den berg ontdekt. Deeze spleeten zijn in den Krater niet; 'er is 'er, die eene mijl van daar zijn gelegen; de voornaamste loopt naauwelijks tot aan den top.