Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

[p. 443]

Iets over de voortreffelijkheid en aangelegenheid der honden.

In alle Eeuwen heeft men zoo veel gesproken van de nuttigheid deezer Dieren, en van derzelver vriendschap jegens de Menschen, dat een historisch verhaal daarvan even zoo veel ware, als de vorderingen der beschaavinge te ontwikkelen, nevens den trapswijzen voortgang dier orde, welke den Mensch aan het hoofd der bezielde Scheppinge plaatste. De Mensch, van deezen getrouwen bondgenoot verstoken, zou met een ongelukkigen uitslag de vijanden wederstaan, die hem aan alle zijden omringen, op elke gelegenheid bedagt om zijn werk te vernielen, zijnen persoon aan te vallen, en op zijnen eigendom inbreuk te maaken. Zijne eigen waakzaamheid kan hem tegen de roofzucht des eenen niet beveiligen, noch zijn uiterste vlijt de snelheid des anderen te boven streeven. Een of ander Dier was 'er noodig om zijne veiligheid te verzekeren; en waar konde 'er, onder de verschillende klassen, een Dier worden afgezonderd, ten dien einde even goed berekend? waar hebben ijver, getrouwheid, onverzaagdheid en gehoorzaamheid zich even gelukkig als in den Hond vereenigd? Handelbaarer dan de Mensch, en meer gezeglijk dan eenig ander Dier, wordt de Hond niet slegts spoedig onderweezen, maar schikt zich zelfs naar de beweegingen en heblijkheden van hun, die hem regeeren. Een woestaart moet hij zijn, die een schepzel kan mishandelen, 't welk zijne vrijheid heeft verzaakt om met den Mensch in maatschappij te treeden, aan wiens dienst zijn geheel leeven is toegewijd; 't welk voor elke vriendschapsbetooning gevoelig, voor de geringste gunsten dankbaar is, terwijl de ruwste behandeling hem niet ongetrouw kan maaken. Hij likt de hand, zoo even opgeheven om hem te slaan, en ontwapent in 't einde den toorn door onderwerpelijke standvastigheid. Bij nacht bewaakt de Hond zijnen meester, en bij dag vermaakt hij hem; uit zucht van te behaagen, vlijt hij zich blijmoedig aan zijns meesters voeten neder, en legt aldaar zijnen moed, zijne sterkte en zijne talenten af; en uit een zuiver gevoel van genegenheid is hij de éénige medgezel, die in tegenspoed hem niet zal verlaaten.

Om een denkbeeld te hebben van de aangelegenheid van dit gedeelte der Scheppinge, laaten wij onderstellen dat het nooit een aanweezen hadt gekreegen. Zonder hulp des Honds, hoe kon de Mensch de overige Dieren verwonnen, getemd en tot slaavernij gebragt hebben? Ter zijner eigen beveiliginge was het noodig, onder de Dieren zelve zich eenen aanhang te bezor-

[p. 444]

gen, door oppassing en liefkoozing de zulken aan zich te verbinden, die voor getrouwheid en gehoorzaamheid vatbaar waren, opdat hij hen tegen schadelijke en wilde beesten mogt aanvoeren. Van hier dat het opvoeden van den Hond al vroeg 's menschen aandagt heeft gewekt; en de uitslag daarvan was, de verovering en het vreedzaam bezit der Aarde.

Den meeste Dieren is de Natuur gunstiger geweest dan den Mensch, ten aanzien van vlugheid, snelheid en sterkte, en heeft hem van betere wapens voorzien. Hunne zintuigen (en vooral dat van den Reuk) zijn volmaakter: een wakker en handelbaar geslagt in onze belangen over te haalen, wiens scherpe reuk een van deszelfs bijzondere eigenschappen is, was derhalven zoo veel als het verkrijgen van eene nieuwe begaafdheid; en deeze leevende verbetering, door de hand der Natuure ons gebrekkig riekvermogen aangeboden, verschast ons nieuwe hulpmiddelen van oppermogendheid. De Hond, den Mensch steeds getrouw, zal een gedeelte zijns gebieds handhaaven, zal eene zekere maate van meerderheid boven de overige Dieren immer behouden. Hij regeert aan 't hoofd eener kudde, en wordt beter gehoord dan de stemme des Herders; veiligheid en tucht zijn de vrugt zijner waakzaamheid en werkzaamheid.

In uitgeoreide streeken, tot het voeden van Schaapen en ander vee eeniglijk bestemd, kan men ontelbaare kudden over die ruime velden zich ginds en herwaarts zien verspreiden, in schijn zonder bedwang; doch hun waakzaame behoedende Hond, onder het opperbestuur des Herders, voorkomt hun afdwaalen, geleidt hen van het eene gedeelte hunner weide na het ander, het indringen eens vreemdelings niet gedoogende. Indien de Herder t'eenigen tijde van de kudde afweezig zij, verlaat hij zich, omtrent haar bij elkander blijven, op den Hond; en zoo ras de Herder het welbekende zein geeft, geleidt haar dit getrouwe schepzel tot haaren meester, hoewel op een aanmerkelijken afstand. Schaapen en Runderen zijn een volk, aan zijn bestuur onderworpen, welk hij voorzigtiglijk verzelt en beschermt, nimmer tegen hen geweld gebruikende, dan alleen ter bewaaringe van vrede en goede orde; doch in eenen oorlog tegen zijne vijanden, of wilde Dieren, stelt de Hond zijnen moed en vernuft in hellen dag ten toon. Zoo ras de hoorn of de stemme des Jaagers onraad verkondigt, vertoont hij door zijne beweegingen en blaffen zijne onverduldigheid; en wanneer des Honds natuurlijke en verkreegene talenten zamenspannen, wanneer hij geleerd heeft zijne vuurigheid te beteugelen en zijne beweegingen te regelen, dan jaagt hij kunstmaatig, en is altijd van de overwinning verzekerd.

De Hond mag gezegd worden het éénig Dier te zijn, wiens getrouwheid onveranderlijk is; die, zijnen meester al-

[p. 445]

tijd kennende, en het gezin, waar onder hij leeft, eenen vreemdeling onderscheidt, zoo dra hij binnentreedt; die zijnen eigen naam verstaat, en, verloren zijnde, door janken en huilen zijnen meester roept; die op lange reizen, die hij slegts eenmaal heest gedaan, de wegen zich herinnert en vindt; eindelijk, 't is de Hond alleen, onder alle andere Dieren, wiens natuurlijke begaafdheden in 't oog loopen, en wiens opvoeding altijd gelukkig slaagt.

Bij wilde Dieren, die ten aanzien van voedzel, vrijheid of klimaat geen bedwang kennen, wordt het merk der Natuur in zijne oorspronklijke zuiverheid bewaard. Niet alzo de schepzelen, die langen tijd onder 's menschen bedwang gestaan hebben, van het eene klimaat na het andere zijn overgevoerd, en wier leevenswijze hij heeft veranderd; in hunne gedaante en gewoonten moeten zij gewisselijk geleeden hebben. Meest van allen is de Hond aan veranderingen onderworpen, door natuurlijken invloed veroorzaakt; zijne geaartheid, vermogens en heblijkheden ondergaan eene aanmerkelijke verandering, niet minder dan de gedaante zijns lichaams. Groot lijks verschillen de Honden in de zelfde landstreek, en in verschillende klimaaten schijnt de soort zelve te zijn veranderd. Door deeze oorzaaken zijn de verscheidenheden zoo menigvuldig, dat het bijkans onmogelijk valt, dezelve te onderkennen. Hunne grootte, gestalte, gedaante van het hoofd, lengte en rigting der ooren en des staarts, kleur, hoeveelheid van hair, enz. moeten aan de zelfde oorzaaken worden toegeschreeven, te weeten, aan hunne leerzaamhejd en gehoorzaamheid, als zijnde voor alle indrukzelen vatbaar, en aan alle bepaalingen onderwerpelijk. Met verwondering aanschouwt een opmerkzaam waarneemer van het Hondengeslagt de spoedige veranderingen, en de zonderlinge zamenvoegingen der gedaanten, uit eene gemengde vermenging ontstaande. Zij vertoonen zich in eindelooze agtereenvolging, en meer als het uitwerkzel van eigendunklijke grilligheid, dan het regelmaatig gewrogt der Natuure.