Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

Ontwerp tot een armen-fonds, bepaaldelijk ten behoeve van de verarmde visschersdorpen in onvaderland.

Is aan de eene zijde de aandacht van het Bataafsche Volk gaande gemaakt, door het, van tijd tot tijd, toenemend getal Bedelaars, die in de Steden en ten platten lande rondzwerven; ja, ook door de veelvuldige, in onze publieke nieuwspapieren geplaatste, Smeekschriften om onderstand voor de Visschersdorpen, wier verarmde ingezetenen, ofschoon door de veelvuldige bijdragen merkelijk ondersteund, nogtans het grootste gedeelte van den bedelenden stand uitmaken; - zijn hierdoor, en door de veelvuldige aanzoeken tot soutien der Armenkassen, voordragten tot verbetering van het Armen-

[p. 300]

bestuur gedaan, waarvan wij ons alles goeds beloofden: dan zeker is het ook de pligt van ieder onzer, het zijne bij te dragen, wat hij denkt, iets tot die middelen van verbetering te zullen kunnen toebrengen.

Zeker moeten de armoede en lediggang aangemerkt worden als de voornaamste drijfveren en oorzaken van bedelarij, en daarop volgende dieverij; 't geen ongetwijfeld het eerste begin uitmaakt van die buitensporige misdaden, waarvan de loop niet dan door het schavot gestuit wordt. - Hoogstnoodzakelijk dus is het weeren van alle Leêglopers en Bedelaars, waarbij ik zonder twijfel voegen moet al dat soort van gespuis, dat, onder den naam van dobbelaars, rijfelaars en dergelijken, de Kermissen op het platte land bezoekt, en, tot algemeene verwondering, maar al te gereed toegelaten wordt, onder de armzalige verschooning, dat zulks een voordeeltje is voor de armen, of welligt ook voor den Schout, die, om een enkelde driegulden, welke dit misschien oplevert, elkeen van dat soort toelaat, om, met allerhande streken, de goede ingezetenen het geld uit den zak te halen, en hun dus openlijk in hunne dieverij bevordert.

De toestand van zaken heeft echter, tot innerlijk leedwezen van ieder weldenkend mensch, zeker menigeen van zijne middelen van bestaan beroofd, en, bij het missen van onderhoud, tot den bedelzak gebragt, als de eenige toevlugt, om in zijne nooddrnft te voorzien. En, ter oorzake van het gebrek aan een behoorlijk Armenbestuur, heeft ook die bedelarij niet geweerd kunnen worden, hoe noodzakelijk zulks ook ware.

Daar nu, gelijk ik zoo even gezegd hebbe, de verarmde Visschers verre het grootste gedeelte van den bedelenden stand, immers ten aanzien der ingezetenen van dit Gemeenebest, uitmaken, (vreemde bedelaars of landloopers tel ik niet, dewijl dezelve dadelijk opgepakt, en tot over de grenzen gebragt behoorden te worden; met verbod, om daarin immer te rug te keeren, op poene van straffe) indien, zeg ik, die menschen het grootste gedeelte van dien stand uitmaken; dan zal het zeker aan het Armenbestuur niet ontglipt zijn, dat, wanneer voor hun een behoorlijk Fonds wierd uitgedacht, zulks in de algemeene Directie eene merkelijke verligting zoude te weeg brengen.

Als wij daartoe dan eens nagaan, hoe vele Vaartuigen, zoo Hoekers als Gaffelaars, Pinken en Bezaanschuiten, van Vlaardingen, Maassluis, Enkhuizen, Zwartewaal, Middelharnis, Pernis, en de geheele zijkant, varen; zullen wij derzelver getal veilig op 300 mogen bepalen, en de waarde van alle deze, behoorlijk toe- en uitgerust, berekenen op een Kapitaal van ƒ 1,200,000-:- Voor dit Kapitaal konde, door de Reeders en Boekhouders, onderling worden opgerigt eene Maatschappij van Assurantie, waarvan ieder niet meer dan een half

[p. 301]

percent premie in de algemeene Kasse behoorde te storten, het welk ieder jaar zoude beloopen ƒ 6000-:-, welke gedurende de vier eerste jaren, met de geprovenieerde interessen, telkens belêgd in effecten, tot den tegenwoordigen prijs berekend, zoude opleveren een kapitaal van niet minder dan ƒ 80,000-:-; terwijl de contributie, of liever premie, van het vijfde jaar (met welken tijd de uitdeeling eerst behoort te beginnen, om de Kas te formeren) met de interessen eene contante som van ƒ 8000-:- ter distributie overlaat.

Zij, die met het formeren van dergelijke plans bekend zijn, zullen het ruwe plan meerder kunnen beschaven, het zij door bij wijze van inteekening, het uitgeven van aandeelen, of dergelijken, het kapitaal te vermeerderen; dan, hoe daarvan ook de bepaling wezen moge, het ontwerp komt mij voor, als een zeer geschikt middel, om zoo wel den Reeder verzekering, voor zijne, aan de zee overgelatene, eigendommen, te verschaffen, als eene Kas tot onderstand van de Armen te sormeren, die, bij eene goede directie, jaarlijks aangroeijen moet: ja, ik geloove niet te veel te zeggen, wanneer ik veronderstel, dat dit plan, door den tijd, en misschien spoediger dan men denkt, in staat zoude worden, om ook in de schaden, door vijandelijkheden veroorzaakt, te voorzien. Immers zeer zeldzaam komen (vooral ten aanzien der groote Schepen) eenige Vaartuigen met importante schade binnen; en nog zeldzamer is het, dat 'er een totaal vergaat. 't Is waar, de Reederij heeft, met die Assurantie-maatschappij, dan minder belang; doch wat zal het iemand, die een Haringschip ter waarde van ƒ 8000-:- b.v. uitrust, schaden, wanneer hem die uitrusting ƒ 40-:- meerder kost? Zoo hij 'er al voor zichzelven geen voordeel van geniet, hij kan toch in die omstandigheid geraken: en bovendien is het verëerend voor de deelnemers, daar zij, zonder het te gevoelen, eene uitmuntende Armenkas zouden oprigten, die voor hunzelven ook niet geheel nutteloos zoude zijn; en waardoor men ook het voorregt zoude hebben, dat de publieke nieuwspapieren, die toch ook buitenslands gelezen worden, niet zouden overloopen van Smeekschriften, welke den ellendigen staat van geen gering gedeelte van ons Nationaal bestaan zoo wel, als de ontoereikende voorziening in de behoeften der Armen, juist niet tot onze eer, voor het oog van de geheele wereld openleggen.

Eéne tegenwerping verwacht ik nogtans; en dezelve zal ik dus bij voorraad trachten op te lossen. De aankoop van Effecten is aan rijzing en daling onderhevig; en dus kan men den staat dier Maatschappij niet als solide beschouwen. Dan, dit bestaat slechts in de verbeelding: want, stellen wij dat de Effecten dalen, dan kan de aankoop van het Kapitaal grooter zijn; de interessen, welke getrokken worden, blijven daarom dezelfde; - rijzen ze, dan wordt de waarde van datgeen,

[p. 302]

wat reeds een eigendom der Maatschappij geworden is, te gelijk grooter. Doch hoe (zegt men welligt) wanneer de tijdsomstandigheden, die reeds 's Lands schatkist in een deplorabelen toestand gebragt hebben, eens verërgerden, en de interessen niet meer betaald konden worden? Deze vraag beäntwoordt zichzelve. Wij moeten met het Vaderland staan of vallen; in het laatste onverhoopte geval liggen alle Maatschappijen, van hoedanigen aard die ook zonden mogen wezen, in duigen; in één woord, ons politiek aanzijn houdt op te bestaan: dan ook juist daaröm behoeft men 'er niet voor te vreezen. Ware het mijn plan, hier eene Statistieke beöordeeling bij te voegen, dan zoude daartoe nog al eenige grond bij te brengen zijn; thans zal ik, ter geruststelling van hun, die, uit hoofde van die vreeze, zwarigheid in mijn plan mogten vinden, alleen aanmerken, dat, daar alle de schulden van dit Gemeenebest alleen berusten bij de ingezetenen zelven, en wij nimmer (zoo als andere Mogendheden) Negotiatiën buitenslands hebben moeten openen, ieder belang heeft, en dus ook medewerken zal, om het algemeene Fonds in stand te houden; en, wil nogtans het ongeluk (dat God verhoede!) ons Vaderland zoodanig treffen, dan zal het half percent van den eigendom geen ruïne toebrengen aan het bestaan van hun, die hetzelve hebben gecontribuëerd.

P.N.

Hellevoetsluis,

10 April 1806.