Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

Het School voor de Vrouwen, Blijspel. Naar het Fransch van Moliere, vrij in het Hoogduitsch overgezet, door A. von Kotzebue, en in het Nederduitsch gevolgd door A. Fokke, Simonsz. In 8vo. 104 Bl.
Fanchon, het Liermeisjen; Blijspel, met Zang. Naar het Fransch van Bouillij, in het Hoogduitsch gevolgd door a. von Kotzebue, en voorts daaruit in het Nederduitsch vrij vertaald door A. Fokke, Simonsz. In 8vo. 124 Bl.
Beiden afzonderlijk gedrukt, te Amsterdam, bij Gartmen, Smit en Holtrop. 1806.

De Heer fokke, overtuigd, naar het schijnt, dat het Fransche goedje met succes kan verplant worden, en nog al welig tiert, in den Hollandschen grond, verzorgt ons hier een paar producten van twee verschillende Fransche Vernuften, het een uit den vroegeren, het ander uit den lateren leeftijd. Hem bevielen beiden deze Stukken; maar ons zou de oude Franschman toch meer dan de jongere bevallen. Aan beiden heeft onze Duitsche buurman, de Heer von kotzebue, mede zijn vernuft ten koste gelegd, en onze Landgenoot deed 'er ook het zijne toe. Wij hebben zo min de Duitsche als de

[p. 703]

Fransche opstellen thans bij de hand; maar (misschien is het een oud Vaderlandsch zwak) wij vooronderstellen echter, met eenig vertrouwen, dat de arbeid en vlijt van den Hollander dezelve nog wel het meest voordeelig geweest zijn. Dat deze dan nu ook den grond, die ze nam, tot sieraad, en in 't vervolg, is 't nood, tot nut mogen zijn! In het vervolg, zeggen wij opzetlijk, want vooralsnog gevoelen wij 'er geene behoefte bij.

No. 1. De naam van moliere is reeds waarborg genoeg, dat zijn Stuk bij uitstek geestig is. De Heer van hornfels had dan maar zeer geringe gedachten van der vrouwen huwlijkstrouw; en misschien heeft men in Frankrijk daar ook, nog meer dan wel elders, reden toe: hij was verschriklijk bang voor het zogenoemde groote gild; en daar had hij vooral ook reden toe, alzo hij ieder historiëtje opzocht, en het schimpen en spotten maar in het geheel niet laten kon. Toch wilde hij eenmaal huwen; maar ziet, hoe voorzigtig hij is! hij neemt een piepjong deerntje tot zich; bestelt het in een klooster, met last om het zo dom te houden als men maar kon; haalt het eindelijk te huis, en doet het zorgvuldig bewaken. Dit meisje, nu huwbaar geworden, moest te dom zijn om hem te kunnen bedriegen. Maar ja wel! zo menig een Franschman! zij was hem veel te knap; en daar zij zo onnozel vragen kan: ‘of dan de ojevaar waarlijk de kindertjes brengt?’ geeft zij aan een jong heer, die haar beter beviel, hare rendezvous. Dat nu van alles het grappigst is, hij-zelve helpt het jonge mensch aan geld, en lagcht reeds vooruit, dat die een' ander' zo bedriegen zou. Maar toen hij alles ontdekt, en nu nog meent dat hij de gelieven te knap is, en reeds triumph roept, speelt hun goed geluk hem een lelijken trek; de jongeling neemt hem het meisje voor den neus weg, en hij staat te kijken als een gek. - Intusschen zoekt men hier in Holland het origineel voor deze copie, indien dezelve maar eenigzins gelijken moet, te vergeefs; het bedoelde gild is hier tot nog toe zo talrijk in leden niet, en onze vrouwen en meisjes gaven, over 't algemeen, nog geene aanleiding tot zulk eene angstvallige vrees en benaauwde zorgvuldigheid; zij behoeven en begeeren ook het School voor zodanige streken niet. In het vervolg - indien men zich in alle; naar vreemde zeden schikken wil - kan misschien dit Vrouwen-school in Holland ook nog wel eens eenige diensten doen.

No. 2. Mademoiselle fanchon, die geheel Parijs zo verruklijk vond! Of 'er werklijk zulk een meisje bestaan heest? of het enkel eene fictie is? dan of 't een naar de natuur geschilderd, door de kunst opgemaakt en versierd character is, waarvan het origineel een meisje van vermaak was, 't welk haar door bevalligheid en kunst (enz.) verzameld fortuin in stille liefdegaven gewoon was te besteden? - deze

[p. 704]

en soortgelijke vragen waren zeer belangrijk in Parijs. Onze Landgenoot is van het laatstgenoemde gevoelen; ofschoon hij - hier komt de Hollander voor den dag - niet zien kan, waarom het juist een meisje van vermaak heeft moeten zijn. Bij ons in Holland beschouwt met het meisje van vermaak - eene hoer is het oude Vaderlandsche woord - doorgaans nog in een zeer ongunstig licht. Maar wij bemoeijen ons niet met die gissingen; genoeg, zij is fanchon, eene Savoijaarde, mooi en jong, die met de lier rond loopt, door allen bewonderd, speelt en zingt, en in eenen zeer korten tijd (want zij bleef intusschen mooi en jong) ontzachlijk rijk werd, want zij werd van oud en jong, van rijk en arm, voor haar zingen en spelen, mild begiftigd. Zij verdiende dat ook, want zij was in het geven edelmoedig en mild. Zij woont regt kostbaar en prachtig, heeft bedienden, vrienden en gasten, vooral ook een hartevriend, een Overste, de neef eener genadige vrouw, maar die zich als een schilder vermomd had. Zij blijft 'er ook nederig onder, want zij noemt zich maar eenvoudig fanchon, en loopt nog iederen dag met de lier rond. Wordt dit Stukje eens vertoond, dan ziet men een regt lies, vrolijk, mooi meisje op het tooneel, en verneemt ik weet niet welke en hoevele trekken al van hare groote deugd, edelmoedige milddadigheid en opoffering. Voorts ziet men vrij wat volk, onder anderen eenen braven Abt, die veel van eeten en drinken houdt; ook Mevrouw de genadige tante; nog een ander paar gelieven, die nu toch het leed te boven zijn; de vader en de gehate minnaar maken vooraf vrij wat geweld; 'er komen zelfs geregtsdienaars en een deurwaarder bij te pas; Mijnheer de broeder arriveert ook nog, geheel uit Savoijen, te voet. Eindelijk, haar, zo zij meende, arme minnaar, voor wien zij een prachtig landgoed kocht, wordt bevonden te zijn van adel en rijk, en zal, met het Liermeisje gehuwd, naar haar vaderland optrekken. Voorts hoort men spel en zang, waarvan immers de Muzijk, hieraan twijfelen wij niet, verrukkend is. Onze Lezer klaagt misschien, dat hij door al ons gezegde nog geen volledig denkbeeld heeft van het geval; dan hij koopt voorzeker het Stukje, hetgeen geheel Parijs zo overheerlijk vond; en daarom willen wij hem van 't vermaak der nieuwsgierigheid en der verrassing vooral niet berooven. Men betuige den Vertaler verschuldigden dank! men leze en herleze het Stuk! men leere de versjes van buiten! verzuime vooral den Schouwburg niet, wanneer fanchon gegeven wordt! En is men, bij geval, bij kas, zo koope men eene Pendule à la Fanchon; Mademoiselle zit daar boven op, met de lier, aan haar toilet, in haar geliefkoosd costuum, en in de sauteuil, enz. Men heeft dan toch eene aardige, rijk vergulde beuzeling, en kan dan tevens zien, hoe laat het bij ons in Holland is!