Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

Het heilig Euangelium, of het Leven en de Leer van Jezus Christus, zamengevoegd uit de vier Euangelisten. Te Amsterdam, bij J. ten Brink, Gz. 1806. In 8vo. 262 Bl.

't Is bekend, dat velen zich bevlijtigd hebben, om eene zoogenaamde Harmonie van de vier Euangelische verhalen te vervaardigen. Sommigen hebben gemeend die allen in eene gepaste tijdorde te kunnen schikken, waartoe onder anderen, onder onze Landgenoten, de Eerw. r. schutte zich veel werks heeft gegeven. Anderen hebben ten minsten deze of gene rangschikking aangenomen, of met behoud van ieders afzonderlijke berichten, zoodat 'er toch een zeker geheel uitkwam, welks deelen op elkanderen sloten, of ook wel in diervoege, dat men, door inéénsmelting van alle verhalen onder elkander, uit de vier teksten één maakte. Men zal zich, behalven de Heilige Jaarboeken van den reeds genoemden schutte, de Tafel in 't Elfde Deel van het Bijbelwerk van van vloten, den Huisuitlegger van doddridge, de Harmonie der Euangelisten door burman, en anderen wel erinneren.

Onze Schrijver doet, zonder eenige melding te maken van 't geen vóór hem door anderen, op soortgelijke wijze, beproefd is geweest, noch te doen blijken, of en in hoe verre hij zich van hunnen arbeid bediend heeft, ook eene poging, om alzoo een kort everzicht van de geheele geschiedenis van Jesus, ten

[p. 672]

gemeenen gebruike, te geven; en dat wel op zoodanige wijze, dat alle de geschiedverhalen der vier Euangelisten, naar de overzetting des Staten-Bijbels, zonder achterlating van iets, volgends de orde des tijds, [zoo als de Schrijver die, zonder eenig bewijs of rede, bepaalt,] zijn zamengebragt, door echter alleen die te laten spreken, welke de zaak het allerbreedst beschrijft; zijnde hierbij geene verandering gemaakt, behalven deze, dat de versgewijze afdeelingen zijn veranderd in een doorloopenden stijl, met weglating of verkorting van de menigvuldige copulatien, en dat hier en daar, of in de spelling, of in de woordenschikking, tot verduidelijking, min of meer van den op hoog gezag vervaardigden tekst is afgeweken. Op den rand van iedere bladzijde, vindt men aangewezen het Euangelium, Hoofdstuk, vers en inhoud van den tekst. Vooraf gaat op XXVIII bladzijden een kort overzicht van alles, nevens korte aanstippingen der voornaamste reizen van den Zaligmaker, en een daarbij gevoegd Kaartje van het Joodsche Land.

't Verwondert ons eenigzins, dat de Schrijver zich aan de overzetting van den Staten-Bijbel houdt, zonder eenig gebruik te maken van daarin gemaakte verbeteringen, vooral door van vloten en van hamelsveld, die den stijl van het Nieuwe Testament, door denzelven doorgaans van den Hebreeuwschen vorm te ontdoen, over 't geheel veel verstaanbaarder gemaakt hebben. Die zich daaraan zouden stoten, omdat zij zich niet kunnen verbeelden den Bijbel te lezen, wanneer men hun eene andere vertaling, al is die, volgends het eenstemmig gevoelen van alle bevoegde rechters, oneindig beter, voorlegt; voor zulken zal ook wel de geheele arbeid van den Schrijver overtollig zijn. Zij zullen het dan toch ook alles liever, op zijne plaats, in hunnen Huisbijbel, dan alzoo verschikt in dit boekje, lezen. Wij voor ons zouden dat ook verreweg verkiezen, om de willekeurige uitlating van gewigtige gezegden van Jefus, die zich de Schrijver geduurig veroorlooft, om namelijk alleen dien Euangelist, welke iets, in zeker opzicht, breedvoerigst heest, te laten spreken.

En had de Schrijver, nu hij zich toch zoo zeer naar zwakke gemoederen heeft willen schikken, om twijfeling en verwarring voor te komen, wel niet in 't Voorbericht mogen te kennen geven, dat men de Euangelische verhalen, op onderscheidene wijzen, kan rangschikken;

[p. 673]

dat hij, 't geen hem best voorkwam, is gevolgd; en dat het, in allen gevalle, meer aankomt op de daadzaken zelve, dan op derzelver rangschikking? - De onderscheidene hoofdbedoeling der Euangelieschrijveren, zoo stellig door hem bepaald, zou hem ook moeielijk te bewijzen vallen. Matthaeus, zegt hij, heeft zich breeder, als (dan) de anderen, op de beschrijving zijner menschheid, Marcus op die zijner krachten en wonderen, Lukas op zijn lijden, en Joannes op het bewijs van zijn eeuwig Goddelijk bestaan toegelegd. Dit moest daar zoo niet maar heen geschreven zijn geweest, alsof 'er niemand aan kon twijfelen.

't Zij hiermede evenwel zoo als 't wil, elke poging, om een der belangrijkste deelen des Bijbels met nut te leeren lezen, verdient eenigen lof, en in zoo verre willen wij ook dezen arbeid niet geheel misprijzen.