Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

De Christelijke Feestviering in Ontwerpen van Leerredenen, voor het Kers-, Paasch-, Hemelvaart en Pinksterfeest. Een Magazijn voor jonge Leeraars en Leesboek voor Christen Huisgezinnen. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1806. In gr. 8vo. 598 Bl.

Door deze Ontwerpen van Leerredenen, hebben de Uitgevers aankomende en jonge Leeraars, bij 't Hervormd Kerkgenootschap, eene handleiding willen geven, om, bij de herhaalde prediking over de Feeststoffen, in hunne voordracht eenige afwisseling te brengen, en daardoor nieuwheid en leven aan dezelven bij te zetten. De Uitgevers zeggen, dat geene hooggevoelendheid, noch de minste gedachte van hierdoor al het voorheen geschrevene te overtreffen, zelss niet om het te evenaren, hen daartoe heeft aangedreven. Zij zijn van het onvolledige van dit hun werk wel overtuigd, maar meenden echter, door dezen arbeid, nuttig te kunnen zijn. Zij willen ook deze Ontwerpen geenzins gehouden

[p. 667]

hebben voor onverbeterlijke modellen, maar vergenoegen zich, wanneer men die slechts wil aanzien als eene Proeve van hetgeen zij gaarne in dit vak van eene bekwaame hand bewerkt zagen, maar tot hiertoe vruchteloos verwachtten.

Men vindt hier meer, dan de titel belooft; niet alleen vele ontwerpen en korte schetzen van Leerredenen, over onderscheidene Feeststoffen, maar ook meerder en minder uitgewerkte Leerredenen, Homilien, ook Taal- en Uitlegkundige Aanmerkingen.

Voor elk onderscheiden soort van stossen gaat eene algemeene Inleiding. Zoodanige Inleiding b.v. tot de Kersstoffen handelt over de seesten in 't algemeen, over 't gewigt der feestviering, over de benaming en oorsprong van dit seest, over den tijd, waarop het gevierd wordt, de nuttigheid der Leerredenen, welke daarbij gewoonlijk uitgesproken worden, en wel bijzonder over Luk. II: 1-20. Hoe men die, tot het meeste nut, en om met genoegen gehoord te worden, behoort in te richten. Of men ze ook, in den smaak van zoogenaamde Homilien, kan bewerken, en hoe? - De voorafgaande Taal- en Uitlegkundige Aanmerkingen zijn ook aszonderlijk geplaatst, omdat verscheidene daarvan voor den kansel ongeschikt schenen te zijn, en dus het best in eens het gantsche geschiedverhaal scheen te kunnen opgehelderd worden. Men vond dezelve evenwel dienstig, omdat daarop menig gezegde in de Leerredenen steunt. Wij hebben deze Aanmerkingen, even als de Inleidingen, met genoegen gelezen. Men zal 'er uit zien, dat de Stellers voor zoodanige taak wel berekend zijn. - Allerminst zijn ons de Leerredenen bevallen. Zoo is b.v. de eerste Leerrede, over Luk. II:1-7, zeer droog en stijf. 'Er ontbreekt eenheid, en wordt daarin te veel gezegd over algemeen bekende dingen, die altijd gezegd kunnen worden, te veel, naar evenredigheid van 't geheel, over bijkomende zaken en personen; en te weinig van de hoofdzaak, van 't geen tot dit feest behoort, te weten van Jesus, van 't doel zijner menschwording, van 't verband, waarin alles staat met zijne leer, leven, lijden en dood. Ook hadden wij gaarne, in de Uitlegkundige Aanmerkingen, iets gezegd gezien over de zekerheid, dat dit verhaal van de hand van Lukas is, en dat dit geheele Hoofdstuk niet, in later tijd, met het tweede, is ingeschoven; waarom-

[p. 668]

trent aankomende Leeraars wel iets willen weten, om des te geruster, bij herhaling, deze teksten te prediken, en ook dienen te weten, bij voorkomende vragen van dezen of genen twijselaar. In de Leerrede zelve had vooral ook over de eenvoudigheid en geheele geloofwaardigheid van dit verhaal iets moeten gezegd zijn. - In de tweede Leerrede is het voorname hoosdpunt, een betoog van de gepastheid en geschiktheid, zoo van den tijd, als van de wijze der geboorte van Jesus. Dit is, over 't geheel, met oordeel en kennis van zaken, wél uitgewerkt; maar in dier voege, naar ons inzien, geen regt geschikt onderwerp voor eene Kerkrede, waarin men altijd, zoo wel tot het hart, als tot het verstand, regtstreeks dient te spreken. Op een koud betoog, waarmede bijna twintig bladzijden gevuld zijn, volgen naauwlijks twee met toepasselijke opwekkingen. En hier zelfs missen wij geheel en al den vereischten kanseltoon. - Andere Leerredenen voldoen ons wel beter; vooral de Homilien: maar eigenlijk gezegde welsprekendheid kan men 'er niet uit leeren. Allen behelzen desniettemin goede gedachten, gegronde opmerkingen, nuttige aanwijzingen, en, in één woord, bruikbare bouwstoffen, waarvan door bekwame handen wel wat goeds te maken is.

Men vindt, in dit welvoorzien Magazijn, elf Leerredenen, vijs Homilien, en een twintigtal Ontwerpen en Schetzen van Leerredenen, allen geschikt voor 't Kers-, Paasch-, Hemelvaart- en Pinkster - feest. Waarom ook niet voor 't Nieuwejaars-feest, dat in de meeste Gemeenten pleegt gevierd te worden? Men zou ook nog plannen van Leerredenen in de Lente en in den Oogsttijd, die inzonderheid, op ginds en elders gevierde Biddagen voor 't Gewas, wel zouden te stade komen, hebben kunnen geven. Achteraan is nog eene opgave en beöordeeling van de voornaamste Schriften over de Feeststoffen gevoegd. Onder de ontbrekende, zagen wij ongaarne beijer's Magazin, en Museum fur Prediger, XII en VI theilen, overgeslagen.