Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

Noodige Aanmerkingen op de juridicque Memorie van Mr. Dirk Hoola van Nooten, Advocaat te Schoonhoven, ter verdediging van Arij Boer, cum suis. Door J.F. Barends, Predikant te Giessendam. Te Amsterdam, bij J.A. Meijboom. 1806. In gr. 8vo. 75 Bl.

Onlangs verslag gedaan hebbende van de Memorie, door Mr. hoola van nooten, ter verdediging der handelwijze van arij boer c.s. tegen hunnen Leeraar j.f. barends, in 't licht gegeven, nadat deze voorlang bij onderscheidene Kerkelijke Rechters in 't ongelijk waren gesteld, willen wij ook niet afzijn, om melding te maken van deze Noodige Aanmerkingen, die de Eerw. barends heeft geöordeeld daartegen terstond te moeten in 't licht geven. Wij doen dit met des te meer genoegen, omdat wij daarin ons oordeel over 't stuk van den Advocaat, en het gehouden gedrag van deszelfs Client arij boer, zoo zeer bevestigd, en de geheele zaak door verscheidene bijgebragte daadzaken in dier voege opgehelderd vinden, dat wij 't plicht rekenen, om 't lezend Publiek, dat, door de stoute taal en fijne kunstenarijen van den Schoonhovenschen Rechtsgeleerden, min of meer tegen den miskenden en mishandelden Predikant barends mogt ingenomen geweest zijn, hoe eer hoe beter bekend te maken met dit welgesteld Verdedigschrift, dat des Schrijvers verstand en hart eere aandoet, en den Heer hoola van nooten van schaamte moet doen blozen.

Men kan 'er den Giesendamschen Predikant nader uit leeren kennen, als een eerlijk man en regtschapen Godsdienstleeraar, die, niettegenstaande de Kerkelijke Procedures, hem wegens aangetijgde onrechtzinnigheid aangedaan, bij zijne gantsche Gemeente, arij boer alleen, met enkelden van zijne vrienden, aanhangers en bewonderaars, uitgezonderd, in hooge achting staat, en daarvan, in de laatste vier jaren, en dus gedurende den tijd der ontstaane verdeeldheid, ook na de uitgave der zoo veel geruchtsmakende Memorie, de onweer-

[p. 383]

sprekelijkste bewijzen heeft ondervonden, veel meer zelfs dan te voren; en dat bij eene Gemeente, die uit niet minder dan 500 Belijdenis-leden, en in 't geheel uit 2100 zielen bestaat. Arij boer in tegendeel komt hier, zoo als men hem reeds uit het eigen verhaal van zijnen Verdediger, en daarbij gevoegde stukken, die voor hem gediend hebben, had leeren kennen, in een ongunstig licht voor, als een woelzieke ijveraar en doldriftige kettermaker, die niets heeft onbeproefd gelaten, om, ware het mogelijk, zijnen Leeraar den voet te ligten, en de Gemeente tegen hem in 't harnas te jagen; - zijn vriend nicolaas boere, met wiens niets beduidend getuigenis, bij de Classis en Synode met recht verworpen, hoola van nooten zoo hoog loopt, als een dubbelhartig man, die zijn plicht schandelijk vergeten, en zich door arij boer heeft laten vervoeren, om ook al mede, hoewel geheel ontijdig en ter kwader trouwe, tegen zijnen Leeraar in 't strijdperk te komen; - j. goetzee, Lidmaat der hervormde Gemeente te Gorinchem, (die van een vertrouwelijk, en, zoo als wij liefst denken willen, kwalijk verstaan gesprek, misbruik gemaakt heeft, om arij boer in zijne aanklacht te ondersteunen,) als iemand, die, omdat zijne steile begrippen over den geheelen omvang der Christelijke Leer en bijzondere gevoelens over zekere betwiste punten, door geen hoe ook genaamd Kerkelijk gezag bepaald, met de meer redelijke denkwijze van Do. barends niet instemmen, ook al aan de alarmklok heeft willen trekken; en eveneens de overige medestanders van 't hoofd der zamengezworenen, als met allen grond afgewezen. Niets van eenig belang, in de Memorie van den Advocaat tegen de handelwijze van den Predikant te berde gebragt, is onbeäntwoord gebleven, alles met ronde taal mannelijk verantwoord, en de onchristelijke oogmerken van alle zijne beschuldigers in 't volle licht geplaatst.

Deze verantwoording is voor geen meer bijzonder uittrekzel geschikt. Men moet ze maar lezen, om overtuigd te worden, dat de Heer hoola van nooten de zaak van arij boer door zijn geschrijf, wel verre van die schoon te maken, als geheel afzichtelijk heeft doen aan 't licht komen. En nu verdient dan de Memorie van den Rechtsgeleerden met de Noodige Aanmerkingen van Do. barends, als eene Bijdrage tot de Kerkelijke

[p. 384]

Geschiedenis der negentiende eeuw, bewaard te worden. Het is dan maar te wenschen, dat 't hierbij zal blijven, en dat de zoo naakt ten toon gestelde grimmigheid van 's mans vervolgers, uit zijne mogelijk al te openhartige wijze van schrijven over de gevoelens van zijn hart, geen aanleiding zal nemen, om hem nog al meer moeite aan te doen. Men bedenke zich wel, om geen meer schande te behaalen. Hoe veel beter ware 't voor hun geweest, van de geheele zaak, nu door alle kerkelijke rechters afgedaan zijnde, stij te zwijgen, en al 't gebeurde aan de vergetelheid over te geven!