Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

De drie laatste Leerredenen, uitgesproken te Rotterdam, door wijlen den Hoogeerw. Hooggel. Heer Dingeman Wouter Smits, Prof. der Godgel. en Leeraar bij de Nederd. Herv. Gemeente aldaar; enz. Uitgegeven door J. Scharp, Leeraar bij dezelfde Gemeente, enz. Te Rotterdam, bij J.P. van Ginkel. 1806. In gr. 8vo. 153 Bl.

Gaarne willen wij deze Leerredenen uit dat oogpunt beschouwen, 't welk de Uitgever, in de korte Voorrede, heeft aangewezen. Wel verre van door wijlen den Rotterdamschen Kerkleeraar smits opgesteld te zijn, met oogmerk, om dezelven ter persse te leggen, waren zij zelfs niet woordelijk geschreven, maar alleen ruim geschetst; doch de drie eerste, bij het slot en begin des jaars, kort voor 's mans dood, door zeer velen met genoegen aangehoord, en de laatste vervaardigd, om nog denzelfden avond van Zondag, 12 Januarij, uitgesproken te worden, toen hem, slechts weinige uren voor dat hij dit zou volvoerd hebben, een beroerte overviel, en een einde van zijn leven maakte. De Weduwe, daartoe door 't verlangen van velen zijner aanhangeren en lievelingen gedrongen, schonk de nagelatene schetsen, waarvan de laatste nog naauwlijks voltooid was; en de herziening en uitbreiding werd door den Uitgever, met hare voorkennis, van den Eerw. j. scharp verzocht, die dit dan ook volvoerd heeft. En zoo komen dan nu deze Leerredenen, niet zoo als ze door den oorspronkelijken Auteur zijn vervaardigd, maar door een ander, wiens prediktrant, zoo wij wel onderricht zijn, van dien des overledenen

[p. 381]

merkelijk verschilt, aangevuld en voltooid te voorschijn. Dit is eene zonderlinge manier, om iemands gedachtenis te bewaren. Hoe zal men het oorspronkelijke van 't bijgevoegde onderscheiden, en wel in Leerredenen van iemand, die, zoo als de Eerw. scharp zegt, behoorde tot de veeltijds naïve Predikers, die zijnen bijzonderen stijl en wijze van doen had, moeielijk door iemand anders na te volgen? terwijl ook de Gemeente nu niet de Redevoeringen van scharp, maar die van smits, begeerde. Dit raadzelachtige vinden wij ook niet verklaard, door 't geen hij 'er bijvoegt: ‘Gelukkig wezen mij de Schetsen den weg; in gedachten, zaken, orde en uitdrukkingen heb ik niets veranderd, en in de uitbreiding getracht, zoo veel doenlijk, in het afgebakende spoor te blijven; ik vertrouw, dat de Gemeente haren geliefden smits overal herkennen zal.’ Dit mogen dan 's mans gezette volgers in de Rotterdamsche Gemeente doen, voor welken dit geschenk eigenlijk bestemd is, en zich alzoo verbeelden, hunnen smits nog te hooren.

De eerste Leerrede, op den laatsten Zondag des jaars 1805 uitgesproken, handelt over Luk. XVI:2. Geef rekenschap van uw rentmeesterschap. De tweede, op den eersten dag des jaars 1806 gehouden, over Job VIII:9. Want wij zijn van gisteren en weten niets. De derde, negen dagen later, over Simeon in den tempel, Luk. II:25-28. De vierde noodlottige Leerrede over Simeons lofzang, Luk. II:29-32.

Uit het getal der bladzijden zal men bemerken, dat deze Kerkelijke Redevoeringen tamelijk lang zijn. Wij meenen wel eens gehoord te hebben, dat Prof. smits verbazend snel was in 't uitspreken zijner Leerredenen, en daardoor, binnen den gewoonen tijd, bijna eens zoo veel voortbragt als de meesten zijner ambtsbroederen. Men denke dan niet, dat dezelve alleen door de bijvoegsels van Do. scharp zoo lang en breed zijn geworden. En zoo moeielijk 't dan ook moge geweest zijn voor de toehoorders, om den Leeraar zoo predikende te volgen, en 't gehoorde, met zoo vele deelen en onderdeelen, te onthouden, men kan 'er zich nu toe zetten, om deze wijduitgerekte Predikatien op zijn gemak te lezen. Die zich met des Leeraars stijve begrippen over 't Christelijke leerstelsel kunnen vereenigen, en in zulken zoogenaamd schriftuurlijken en ge-

[p. 382]

moedelijk ernstigen prediktrant behagen scheppen, zullen dat met stichting doen. Wij twijfelen niet, of deze Leerredenen zullen, ook nog wel buiten Rotterdam, lezers van dien stempel vinden.